Geopoetyka
Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich
Geopoetyka to przede wszystkim pojęcie-w-działaniu,
które aktywnie i sprawczo wpływa na lokalne konteksty, doprowadzając do ich
przekształcenia. Pozwala zatem w odmiennej perspektywie – geograficznej i
performatywnej zarazem - uchwycić takie kluczowe dla badań literackich problemy,
jak literatura, poetyka, podmiotowość, język, czytanie i recepcja, gatunki i obiegi.
Geopoetyka to także orientacja badawcza, której zadaniem jest rozpatrywanie interakcji
oraz cyrkulacji pomiędzy twórczością literacką a przestrzenią geograficzną.
Przedmiotem geopoetyki są jednak nie tyle reprezentacje przestrzeni, ile działania i
praktyki literackie. Geopoetyka – jako pojęcie-w-działaniu - przesuwa bowiem uwagę z
tekstu na twórczość literacką rozumianą jako poiesis, a więc jako działanie
sprawcze inicjujące kolejne działania, jako aktywność światotwórczą, znaczeniotwórczą
i zdarzeniotwórczą. Geopoetyka proponuje również specyficzne instrumentarium, słownik
pojęć operacyjnych, które mogą stanowić użyteczne narzędzia w praktyce
interpretacyjnej. Do takich kategorii należą między innymi mapy narracyjne, literatura
idiolokalności, tropy toponomastyczne, auto/bio/geo/grafie, lieux d’imagination,
literatura i lektura jako wydarzenie geograficzne, podróże lekturowe, literacka
geografia sensoryczna, sonotopografie i osmotopografie, topografie emotywne, literatura
jako miejsce pamięci.
Elżbieta Rybicka, pracuje w Katedrze
Antropologii Literatury i Badań Kulturowych (Wydział Polonistyki UJ). Autorka
książek Formy labiryntu w prozie polskiej XX wieku (2000), Modernizowanie miasta. Zarys
problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej (2003). Zajmuje się
problemami z zakresu zwrotu przestrzennego (geopoetyką, antropologią miejsca, geografią
zmysłów, nowym regionalizmem) oraz kulturą miasta.
Wstęp
Część I
Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach
literackich
Kilka uwag w sprawie zwrotów
Zwrot przestrzenny
Zwrot topograficzny
Co nowego w teoriach przestrzeni?
Zamiast przewidywań
Część II
Geopoetyka jako orientacja badawcza
Geopoetyka, geokrytyka, geokulturologia, geohumanistyka. Analiza porównawcza pojęć
O karierze prefiksu „geo”
Geopoetyka i nomadyzm intelektualny
Geokrytyka i komparatystyka
Geokulturologia i semiotyka
Geohumanistyka i transdyscyplinarność
W stronę geopoetyki jako orientacji badawczej
Analityka pojęcia
Geopoetyka jako wędrujące pojęcie
Geopoetyka: definicja
Pytania o przedmiot
Pytania o metodę
Cyrkulacje
Część III
Literatura i geografia: w stronę wspólnego słownika
O miejscu Wincentego Pola
Kultura, literatura, geografia: przepływy i rekonfiguracje
Mapy. Od metafory do kartografii krytycznej
Mapa, terytorium i deterytorializacja
Kartografie literackie
Mapa Niewiadomszczyzny
O pożytkach z map
Miejsce
Tekstury miejsca
Miejsce a literatura (I): doświadczenie, archiwum kultury, wyobraźnia
Miejsce a literatura (II): rozporządzalność, opór, idiolokalność
Miejsce: tropy toponomastyczne
Geografia wyobrażona
Rewolucje wyobraźni
Lieux d’imagination
Podróże lekturowe
Ekskursja: śladami myśliwego
Część IV
Antropologia miejsca
W stronę literackiej antropologii miejsca
Percepcje i emocje w doświadczeniu przestrzeni
Sensoryczna geografia literacka
Geografia emocji i topografie emotywne
Auto/bio/geo/grafie
Część V
Topografie historii: miejsce, pamięć, literatura
Trajektorie dyskursów pamięci
Pamięć i przestrzeń
Miejsca wydrążone z pamięci
Toponimie, heterotopie i mit kratylejski
Część VI
Nowy regionalizm i narracje lokalne
Nowy regionalizm
Ponowoczesny regionalizm – niedokończony projekt?
„Małe ojczyzny” – projekt zaniechany
Regionalizm a perspektywy badawcze
Czy możliwa jest „polifonia pamięci” w literackich badaniach
regionalnych?
Pamięć a region: wstępne oczywistości
Polifonia pamięci w badaniach regionalnych
Region: agon czy wspólnota?
Zamiast zakończenia: Umberto Eco idzie na Eccles Street
Aneks
Gdzie leżą „ogrody ziemskich rozkoszy”? Topika ogrodowa w perspektywie geopoetyki
Topos a geopoetyka
Zofiówka/Sofiówka
Ogrody i przebieranki
Kuchnia, mapa, mit środkowoeuropejski
(wokół CAFÉ MUSEUM Roberta Makłowicza)
Kulinarna kartografia
Przepis na mit środkowoeuropejski
Środkowoeuropejczyk – istota cielesna
HOMO GEOGRAPHICUS. Miłosza topografie i auto/bio/geo/grafie
Miejsca w ruchu
Ekskurs I: w stronę geografii kulturowej „szkoły z Berkeley”
Topografie Miłosza
Ekskurs II: w stronę geografii kulturowej – Homo geographicus
W stronę auto/bio/geo/grafii
Bibliografia
Nota bibliograficzna
Indeks nazwisk
Indeks RZECZOWY
Summary
484 strony, Format: 13.5x20.5cm, oprawa miękka
