English version

• polskie
podział tematyczny
 
• anglojęzyczne
podział tematyczny
 
Newsletter:

• Zamów informacje o nowościach z wybranego tematu
 
Informacje:

• o księgarni

• koszty wysyłki

• kontakt

• Cookies na stronie

Fantomowe ciało króla

Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą

Książka jest propozycją przepisania historii Polski oraz opisania jej społeczno-kulturowej tożsamości przy pomocy narzędzi teoretycznych, które albo w ogóle, albo w niewielkim tylko stopniu wykorzystano kiedykolwiek w tym celu – teologii politycznej, Lacanowskiej psychoanalizy, teorii systemów-światów, studiów postkolonialnych, ontologii wydarzenia Alaina Badiou czy teorii hegemonii.

Tytułowa figura „fantomowego ciała króla” nawiązuje do koncepcji „dwóch ciał króla” przedstawionej niegdyś błyskotliwie przez Ernsta Kantorowicza w książce pod takim samym tytułem. Poprzez metaforę fantomowego ciała Sowa opisuje I Rzeczpospolitą, której kondycję determinował przede wszystkim szereg braków. Pokazuje, że począwszy od śmierci Zygmunta II Augusta, ostatniego dziedzicznego króla Polski i Litwy, Rzeczpospolita nie istniała jako państwo w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale była raczej fantomem, urojeniem, wyobrażeniem, uroszczeniem. Owo nieistnienie położyło się cieniem na losach Polski od wczesnej nowoczesności wieków XVI i XVII, przez rozbiory aż po czasy współczesne. Fantomowe ciało króla nie jest jednak typową pracą historyczną. Jej przedmiot to przede wszystkim współczesna Polska i jej problemy z nowoczesnością. Na kartach książki w zaskakujący i – jak się okazuje – inspirujący sposób Wallerstein spotyka się z Gombrowiczem, Brzozowski z Lacanem, Lefort z Andersonem a Gramsci i Laclau ze staropolskimi sarmatami, aby wyjaśnić zagadkę, jaką była i jest Polska.

Jan Sowa (ur. 1976) – studiował filologię polską, psychologię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz na Uniwersytecie Paryż VIII w Saint-Denis. Doktor socjologii, pracownik naukowy Katedry Kultury Współczesnej UJ. Jest autorem około stu tekstów opublikowanych w Polsce i zagranicą oraz dwóch książek: Sezon w teatrze lalek i inne eseje (2003) i Ciesz się, późny wnuku. Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna (2007).

PODZIĘKOWANIA .6

WPROWADZENIE .7
„Interpol” .7
Zderzenie cywilizacji  10
Między Wschodem a Zachodem .12
(Samo)kolonizacja .20
„Pro domo sua” 25
Projekt i metoda 28
Zmagania z nowoczesną formą .30
W stronę nowej konceptualizacji polskiego habitusu narodowego 34
Mini-przewodnik: Jak czytać „Fantomowe ciało króla”? 44

WSPANIAŁY XVI WIEK 47
Prezentyzm vs. historyzm. Długie trwanie jako kategoria eksplikacyjna  47
Długie trwanie  51
Pojedynczość Europy 54
Przewagi Europy . 59
Żegluga 60
Pożytki z braku uprzywilejowania .64
Kapitalizm, czyli nowy reżim produkcji pieniądza . 66
Balans sił .71
Mechanizmy feudalizmu 80
Dziedzictwo antyku.86
Kryzys późnego średniowiecza .90
Kwestia genezy kapitalizmu. Dygresja metodologiczna  100

EKONOMIA POLITYCZNA PERYFERYJNEGO IMPERIUM AGRARNEGO 109
Tymczasem w Polsce.  109
Pojedynczość Polski .111
Biopolityczna republika zbożowa 126
Spichlerz Europy? 131
Jak to się mogło stać? . 143
Dygresja teoretyczna: rozwój niedorozwoju, czyli zależność jako kategoria eksplikacyjna . 154
Zależność a sprawa polska  162
Pierwszy Trzeci Świat, czyli równowaga zacofania . 173
Pejzaż kolonialny .183
Warunki wymiany (terms of trade) . 186
Problemu wymiany ciąg dalszy: struktura i funkcja . 189
Szlachta jako elita kompradorska 196
Peryferyjne zmagania z formą  199

FANTOMOWE CIAŁO KRÓLA 207
Ostatnia wycieczka do królestwa ekonomii, w czasie której napotkamy jego nieprzekraczalne granice . 207
Kryzys XVII wieku 209
Pułapka zacofania  212
Smutek peryferii 218
„Idiotyzm życia wiejskiego” 226
Pożytki z teologii politycznej . 231
Fantomowe ciało króla 236
Rozpad .248
Przedwczesna odpowiedź Realnego  252
Sarmacki fantazmat 259
Od kryptokolonializmu do projektu kolonialnego . 273

POPULISTYCZNY ROZUM SZLACHTY . 285
„Demokracji szlacheckiej nigdy nie było” . 285
Rozum populistyczny po polsku . 291
Szlacheckie hegemonie .296
Okres egzekucyjny 299
Hegemonia magnatów 303
Pustka „złotej wolności” . 307
Magnackie mafi e  313
Ekspansja!  319
Polonizacja – kolonizacja . 323
Polska Kompania Kresowa – witajcie na stepach Realnego 327
Nędza kresowego multikulturalizmu  334
Bunty heterogeniczności .340
Złamane imperium  345

PUSTKA, KTÓRĄ NAZWANO NARODEM 351
Zagadka I RP  351
Rzeczpospolita Lacanowska?  354
Upór znaczących .364
Brak jako Realne . 371
Twarde jądro halucynacji . 378
Powroty Realnego – od Radnot do Westerplatte  382
Rzecz(pospolita), czyli Antygona zawsze umiera dwa razy . 387
Alienacja i separacja . 396
Nieudana separacja 403
Polska . 410
Rozbiory – tryumf nowoczesnej formy . 421

RZECZPOSPOLITA POSTKOLONIALNA . 431
Pejzaż postkolonialny  431
Postkolonializm a sprawa polska  435
„Zachodnio-centryczny” charakter teorii postkolonialnej jako takiej .440
Schematy pojęciowe i wyjaśniające dominujące w polskiej tradycji intelektualnej 442
Problemy z polskim wizerunkiem narodowym .443
Egzorcyzmowanie Marksa .444
Kresy: od heterogeniczności do „subalterns” 448
Od imperium do peryferium .455
Wyścig po Europę Środkowo-Wschodnią .458
Mimikra mimo woli .468
W Polsce, czyli w Trzecim Świecie  476
Co by było, gdyby. .485

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA: NOSTALGIA, BOHATEROWIE I MIEJSCA PAMIĘCI RZECZYWISTOŚCI POSTKOLONIALNEJ 495
Kresy – życie po życiu polskiego projektu kolonialnego .495
Dom, którego nigdy nie było 504
Bohaterowie czy buntownicy? 514
Miejsca pamięci . 520
Poza postkolonializm i peryferie 524

BIBLIOGRAFIA .537
INDEKS NAZWISK . 557

584 strony, Format: 13.5x20.5cm, oprawa miękka