Modele, artefakty, kolektywy
Praktyka badawcza w perspektywie współczesnych studiów nad nauką
O tym, że nauka polega na rozwiązywaniu problemów, pisało już wielu autorów.
Jednak kto rozwiązuje owe problemy? Jakie mechanizmy wykorzystuje się w tym celu?
Odpowiedź na te pytania nie jest wcale oczywista.
Kiedy spojrzymy na standardową wizję nauki, łatwo dostrzeżemy w niej opowieść, w
której główne role odgrywają jednostki dokonujące przełomowych odkryć. Jest to
historia gigantów, którzy wyznaczają nowe ścieżki rozwoju ludzkości - historia,
która jest zarazem heroiczna i sentymentalna. Jednocześnie jest to wizja, która
zakłada, że nauka to praca przede wszystkim (jeżeli nie wyłącznie) intelektualna.
Problem w tym, że ta wizja w żaden sposób nie przystaje do funkcjonowania
współczesnej nauki. Jak zatem to wszystko działa? Jaka jest rola jednostki w procesie
naukowym? Jakie funkcje pełnią czynniki społeczne i materialne? Jak rzeczywiście
wygląda praktyka rozwiązywania problemów? To pytania, od których wychodzi autor pracy
"Modele, artefakty, kolektywy".
Książka ta jest oryginalną próbą syntezy współczesnych studiów nad nauką
i technologią.
Autor rozpoczyna od klasycznych podejść filozoficznych Thomasa Kuhna i Ludwika
Flecka, rekonstruuje najważniejsze elementy socjologii wiedzy naukowej, by przejść do
współczesnych antropologicznych i kognitywnych analiz praktyk badawczych. Efektem jest
nie-heroiczna i nie-sentymentalna wizja nauki, w której kluczowe role odgrywają
kolektywny wymiar procesu badawczego oraz interakcje uczonych z elementami ich
materialnego środowiska - zarówno skomplikowanymi instrumentami laboratoryjnymi,
maszynami obliczeniowymi, jak i prozaicznymi przedmiotami codziennego użytku.
Wprowadzenie / 9
Część I. Współczesne studia nad nauką i technologią
Rozdział 1. Paradygmaty, kolektywy, mrówki / 41
Rozdział 2. Społeczne studia nad nauką i technologią / 73
Rozdział 3. Kognitywne studia nad nauką i technologią / 111
Część II. Od ujęć symbolicznych do usytuowanego poznania
Rozdział 4. Rozproszone poznanie / 161
Rozdział 5. Usytuowane poznanie / 209
Część III. Praktyka badawcza jako usytuowane rozwiązywanie problemów
Rozdział 6. Kolektywny wymiar poznania naukowego / 273
Rozdział 7. Inskrypcje i zewnętrzne reprezentacje / 323
Rozdział 8. Fizyczne modele i instrumenty naukowe / 353
Podsumowanie i uwagi końcowe / 403
Aneks. Laboratorium myśli, czyli kilka uwag na temat technologii pracy
umysłowej / 417
Bibliografia / 451
Summary / 487
Indeks osobowy / 491
Indeks rzeczowy / 499
505 stron, Format: 150 x 215 mm, oprawa twarda z obwolutą