Aktywność gospodarcza
przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych uwarunkowana jest w istotnym stopniu
możliwością skutecznego zabezpieczenia realizowanych kontraktów od ryzyka
występującego w obrocie zagranicznym. Sam fakt podpisania umowy z zagranicznym partnerem
w żadnym przypadku nie może być przez przedsiębiorstwo traktowany jako gwarancja
osiągnięcia przewidywanych korzyści. Bezpieczeństwo zawieranej transakcji zależy
bowiem w dużej mierze od właściwego wyboru sposobu zapłaty. Sprecyzowanie formy
płatności za towar jest jednym z najistotniejszych elementów zarówno z punktu widzenia
eksportera, jak też importera.
Bogata oferta banków
pośredniczących w rozliczeniach o charakterze międzynarodowym potwierdza możliwość
doboru przez przedsiębiorcę sposobu finansowania umowy handlowej dostosowanego do jej
specyfiki i towarzyszącego ryzyka. Wybór ten musi być przeprowadzony w sposób
szczególnie staranny, co wynika m.in. z następujących przesłanek:
- konieczność ograniczenia
ryzyka związanego z zagranicznym partnerem,
- ograniczenie kosztów
realizowanego kontraktu,
- wyeliminowanie zakłóceń
powodujących wydłużenie czasu przeprowadzania transakcji,
- umacnianie pozycji
konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynkach zagranicznych.
Sprawy te mają istotne
znaczenie dla podmiotów w polskiej gospodarce, w której wymiana handlowa z
zagranicąjest ważnym elementem rozwoju. Potwierdzeniem tego jest systematyczny wzrost
obrotów handlu zagranicznego Polski. Upoważnia to zatem do podjęcia próby odpowiedzi
na pytanie, w jaki sposób należy wykorzystywać dostępne formy płatności, aby
skutecznie realizować kontrakty zagraniczne przy maksymalnym ograniczeniu ryzyka.
Wnikliwej oceny wymagają zatem przesłanki, którymi powinno kierować się
przedsiębiorstwo, ustalając z zagranicznym partnerem warunki kontraktu i sposób
dokonywania płatności.
Jak z tego wynika,
uzasadniony jest przegląd licznych zagadnień szczegółowych dotyczących form
rozliczeń wykorzystywanych w obrocie zagranicznym. Tym problemom poświęcona jest
niniejsza praca, której podstawowym celem jest określenie zasad funkcjonowania
rozliczeń w transakcjach zagranicznych przedsiębiorstw i wskazanie na możliwości
efektywnego wykorzystywania ich w praktyce gospodarczej. Udowodniono, że staranny wybór
formy płatności, oparty na racjonalnych przesłankach, ma istotny wpływ na sprawny
przebieg kontraktu i umocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynkach
zagranicznych.
Pierwsza część pracy jest
wprowadzeniem w istotę transakcji zagranicznych. Wyjaśniono tu podstawowe pojęcia
związane z handlem zagranicznym, określono główne rodzaje ryzyka, a także zwrócono
uwagę na rolę banków pośredniczących w tych transakcjach. Wykazano również, że
skuteczność wymiany międzynarodowej uwarunkowana jest w dużym stopniu jakością
regulacji prawnych obowiązujących w handlu zagranicznym.
Kolejne rozdziały pracy
poświęcone zostały omówieniu poszczególnych form rozliczeń o charakterze
międzynarodowym. I tak w rozdziale trzecim wskazano na dużą rolę akredytywy
dokumentowej w kontraktach zagranicznych. Rozwijając tezę o potrzebie szerokiego
wykorzystywania tej formy płatności, stwierdzono, że szereg rodzajów akredytyw
umożliwia przedsiębiorstwu dobór odpowiedniej formy do konkretnych warunków,
zabezpiecza także obie strony kontraktu przed ryzykiem handlowym.
W rozdziale czwartym
omówiono inkaso dokumentowe i uwarunkowane polecenie wypłaty. Wskazując na możliwości
wykorzystania inkasa w praktyce przedsiębiorstw, zwrócono uwagę, że forma ta chroni w
podobnym stopniu zarówno interesy eksportera jak też importera.
Treść rozdziału piątego
poświęcona została nieuwarunkowanym formom płatności. Przedstawiono tu podstawowe
rodzaje tych form, zwrócono także uwagę na możliwości ich stosowania w praktyce
przedsiębiorstw. W części tej potwierdzona została teza, że prostota i niskie koszty
polecenia wypłaty nie mogą być jedynym kryterium wykorzystywania jej w obrocie
gospodarczym z zagranicą, z uwagi na występujące duże ryzyko tej formy płatności.
W rozdziale szóstym
omówiono specyfikę rozliczeń niepieniężnych w obrocie zagranicznym. Wprawdzie
rozliczenia te nie są obecnie szeroko wykorzystywane w wymianie międzynarodowej, w
dalszym ciągu jednak są stosowane, niekiedy również mają istotny wpływ na decyzję o
podpisaniu umowy handlowej.
Treść rozdziału siódmego
wskazuje na możliwości zabezpieczenia się przedsiębiorstwa przed ryzykiem w handlu
zagranicznym. Potwierdzono tu, że coraz większe znaczenie mają w obrocie zagranicznym
gwarancje bankowe i ubezpieczenie transakcji. Wskazano również na potrzebę
dostosowywania tego typu usług do specyfiki przedsiębiorstw w Polsce z uwzględnieniem
kosztów ich stosowania i ograniczeń proceduralnych wysuwanych wobec przedsiębiorców.
Rozdział ósmy poświęcony
został omówieniu roli, jaką pełnią elektroniczne formy rozliczeń w transakcjach
zagranicznych. Wskazano tu, że poza koniecznością szerokiego wykorzystywania SWIFT-u
istnieje również możliwość i potrzeba stosowania rozwiązań elektronicznych w
operacjach o charakterze uwarunkowanym.
Ostatni dziewiąty rozdział
przedstawia rosnące znaczenie rozliczeń zagranicznych w działalności przedsiębiorstw
w Polsce. Wskazując na zakres wykorzystywania przez przedsiębiorstwa poszczególnych
form płatności, potwierdzono tezę o konieczności starannego doboru partnerów
handlowych i potrzebie sumiennego podejścia do kwestii ustalania warunków kontraktów.
Syntetyczne podsumowanie
rozważań zawartych w pracy przedstawiono w zakończeniu.
Treść książki szeroko
uwzględnia zarówno dorobek teoretyczny z zakresu operacji zagranicznych
przedsiębiorstw, jak też doświadczenia z praktyki gospodarczej. Dzięki temu praca
może być wykorzystana zarówno przez studentów, jak też praktyków sprawujących
funkcje kierownicze oraz pracowników przedsiębiorstw i instytucji finansowych.
216 stron, miękka oprawa