Co to jest Zachód? [Czym jest Zachód?] to niewielka objętościowo, żywo i
przystępnie napisana rozprawka, w której autor zastanawia się, jakie czynniki
historyczne, polityczne, filozoficzne, religijne, naukowe i techniczne zadecydowały o
kulturalnej tożsamości i niewątpliwej odrębności Zachodu, do którego zalicza kraje
Europy Zachodniej (z pewnymi zastrzeżeniami również Europy Środkowej) i państwo
Izrael oraz Ameryki Północnej.
Kultura zachodnia, według Philippe'a Nemo, nie jest rezultatem oddziaływania
anonimowych dziejowych konieczności czy skutkiem przypadkowych koincydencji, lecz
złożonym wytworem duchowym, o którego wykrystalizowaniu się zadecydowało pięć
kluczowych zjawisk w dziejach: wynalezienie przez starożytnych Greków polis,
"miasta-państwa", a także nauki; stworzenie przez Rzymian prawa chroniącego
jednostkę oraz idei humanizmu; oddziaływanie religii judeochrześcijańskich, co
oznaczało ugruntowanie i rozwinięcie zawartych w Biblii idei moralnych i
eschatologicznych; wprowadzenie w XI-XIII wieku przez Kościół reform prawa kanonicznego
i prawa w ogóle ("rewolucja papieska"); wreszcie - powstanie demokracji
liberalnych. Tych pięć "skoków" w rozwoju Zachodu zadecydowało - niczym
mutacje w ewolucji biologicznej - o specyfice cywilizacji zachodniej. Nieuwzględnienie
owej specyfiki przez najrozmaitsze współczesne programy i koncepcje
"multikulturalizmu" czy "metysażu kulturalnego" skazuje je na fałsz,
a odwołujące sie do nich działania polityczno-kulturowe - na klęskę. Pod koniec swych
rozważań autor próbuje, bardzo ostrożnie i z licznymi zastrzeżeniami, zarysować
projekt działań na rzecz stworzenia formacji polityczno-kulturalnej zakorzenionej w
tradycji, a jednocześnie otwartej na aktualne wyzwania. Stanowisko przez niego
prezentowane, co warto podkreślić, nie jest ani typowo konserwatywne, ani typowo
liberalne - Nemo stara się natomiast z największą starannością i obiektywizmem
odczytywać przeszłość, pomagać nam zrozumieć teraźniejszość i ukazać perspektywy
przyszłości.
Philippe Nemo, ur. 1949, francuski filozof i historyk idei, od 1982
profesor ESCP-EAP [Ecole Superieure de Commerce de Paris - Ecole Européennne des Affairs]
(European School of Management), od 1999 dyrektor naukowy CREPHE (Centre de recherche en
Philosopie économique) w ESCP-EAP. Debiutował książką przynoszącą refleksje nad
biblijną Księgą Hioba, zatytułowaną Job et l'excés du mal ("Hiob a skandal
[dosł. nadużycie, wybryk, bezprawie] zła") (1978), jest współautorem tomu
rozmów z Emmanuelem Levinasem Etyka i nieskończony. Rozmowy z Phillipem Nemo (1982)
[przeł. B. Opolsko-Kokoszka, Kraków 1991], autorem La société de droit selon F.A.
Hayek (1988), Pourquoi ont-ils tué Jules Ferry? (1991), Le chaos pedagogique (1993),
dwuczęściowej historii idei politycznych Histoire des idées politiques dans
l'Antiquité au Moyen Âge (1998) i Histoire des idées politiques aux Temps modernes et
contemporains (2002, 2. wyd. 2003) oraz wielu artyykułów i szkiców publikowanych w
periodykach . Jego książka Qu'est-ce que l'Occident? (2004, 2. wyd 2005) została
przełożona na wiele języków, m.in. włoski, angielski i niemiecki (2005), grecki i
portugalski (2006).
154 strony, oprawa miękka