Prawie dwa lata trwało wydanie tego dzieła Rothbarda. Przyznam że nie było
łatwo. Kilka razy byliśmy blisko kapitulacji. Dzięki naszym Czytelnikom, którzy
dodawali nam ducha udało się jednak wszelkie kryzysy przetrwać i ta bardzo dla
liberarian ważna, kontrowersyjna, a także szczególnie wartościowa praca wybitnego
mistrza szkoły austriackiej ujrzała właśnie światło dzienne.
(…) Tak długo, jak istnieje rzadkość zasobów i potencjalny konflikt
międzyosobowy, każde społeczeństwo potrzebuje dobrze zdefiniowanych zasad przydziału
praw własności. Jednak nie absolutnych, uniwersalnych i wiecznych. Istnieje prawidłowy
i właściwy lub fałszywy i niewłaściwy sposób definiowania lub tworzenia zestawu praw
własności, ale nie istnieją absolutne prawa lub absolutne przestępstwa, a tylko
alternatywne systemy nadawania praw własności, opisujące różne dziedziny aktywności
jako dobre lub złe. Bez jakichkolwiek absolutnych etycznych standardów wybór między
alternatywnymi systemami ustalania praw własności będzie dokonywany (w
przypadkach konfliktów między ludźmi powinien być dokonywany przez
państwowych sędziów) w oparciu o utylitarystyczne rozważania i kalkulacje. Oznacza to,
że prawa własności będą tak ustalane lub ich nadanie tak zmieniane, aby
pieniężna wartość otrzymanego przez to wyniku była maksymalna i że we wszystkich
przypadkach konfliktu roszczeń państwowi sędziowie powinni w ten sposób je
rozumieć.
Rothbard był głęboko zainteresowany i zaznajomiony z filozofią i
historią idei i od samego początku rozpoznawał w tej reakcji tylko kolejny wariant
starego, wewnętrznie sprzecznego, relatywizmu etycznego. Przecież głoszenie, że
etyczne pytania są poza sferą nauki, a potem przyznawanie praw własności w oparciu o
utylitarystyczne rozważanie kosztowo-dochodowe lub poprzez werdykty państwowych
sędziów jest proponowaniem określonej etyki. Jest to etyka etatyzmu w jednej lub w obu
z tych form: albo sprowadza się do obrony status quo, czymkolwiek on jest, w
oparciu o twierdzenie, że funkcjonujące zasady, normy, prawa, instytucje itp. muszą
być efektywne, ponieważ inaczej zostałby zarzucone, albo polega na propozycji, aby
konflikty były rozstrzygane, a prawa własności nadawane przez państwowych sędziów
zgodnie z utylitarystycznymi kalkulacjami.
Oczywiście Rothbard nie kwestionował faktu, że prawa własności są i
w historii były nadawane w różny sposób, a sposoby te mają odmienne konsekwencje
ekonomiczne. W gruncie rzeczy jego „Ekonomia wolnego rynku” (Power and Market) jest
prawdopodobnie najbardziej wyczerpującą analizą ekonomiczną alternatywnych ustanowień
praw własności, jaka istnieje. Rothbard nie kwestionował możliwości lub znaczenia
pieniężnej kalkulacji i oceny alternatywnych systemów praw własności w kategoriach
pieniężnych. Jak mógłby to czynić jako otwarty krytyk socjalizmu i teoretyk
pieniądza? Rothbard sprzeciwiał się przede wszystkim pozbawionej argumentów i
bezpodstawnej akceptacji ze strony Coase’a czy prawniczej i ekonomicznej tradycji
chicagowskiej pozytywistycznego dogmatu, dotyczącego niemożliwości racjonalnej etyki (i
wynikającego z tego etatyzmu), a także ich niechęci do przyjęcia założenia, że
koncepcja prawa własności może faktycznie być nieusuwalnym pojęciem normatywnym,
które może dostarczyć bazy pojęciowej do integracji systemowej ekonomii pozbawionej
wartościowania z etyką normatywną.
(fragment wstępu Hermana H. Hoppego)
Spis treści:
Wstęp do wydania amerykańskiego
Zamiast wstępu do wydania polskiego:
Etyka wolności Murraya N. Rothbarda
1. Zarysowanie problemu libertarianizmu
2. Murray Rothbard
3. Prawo naturalne - podstawowe pojęcia
4. Libertariański kodeks
5. Anarcho-kapitalizm
6. Aborcja
7. Krytyka Hayeka i Nozicka
8. Podsumowanie
Podziękowania
Część I
Wprowadzenie: Prawo naturalne
1. Prawo naturalne i rozum
2. Prawo naturalne jako "nauka"
3. Prawo naturalne kontra prawo pozytywne
4. Prawo naturalne a prawa naturalne
5. Zadanie filozofii politycznej
Część II
Teoria wolności
6. Filozofia społeczna Crusoe
7. Relacje interpersonalne: wymiana dobrowolna
8. Relacje interpersonalne: posiadanie a agresja
9. Własność a przestępczość
10. Problem kradzieży ziemi
11. Monopol ziemi, przeszły i teraźniejszy
12. Samoobrona
13. Kara i zasada proporcjonalności
14. Dzieci i ich prawa
15. "Prawa człowieka" j ako prawa własności
16. Wiedza, prawda i fałsz
17. Łapówkarstwo
18. Bojkot
19. Prawa własności i teoria kontraktów
20. Sytuacje ekstremalne, czyli w łodzi ratunkowej
21. "Prawa" zwierząt
Część III
Państwo kontra wolność
22. Natura państwa
23. Wewnętrzne sprzeczności państwa
24. Status moralny relacji z państwem
25. O relacjach między państwami
Część IV
Współczesne alternatywne teorie wolności
26. Utylitarystyczna ekonomia wolnego rynku
27. Isaiah Berlin o wolności negatywnej
28. F.A. Hayek oraz koncepcja przymusu
29. Robert Nozick i niepokalane poczęcie państwa
30. W stronę strategii na rzecz wolności
Indeks
408 stron, oprawa twarda