Pieni±dz rzadko bywa bohaterem historii - poniewa¿ i historycy miewaj±
go rzadko. Jednak¿e to pieni±dz w rêkach kupców i bankierów, którzy nim potrafili
obracaæ, decydowa³ o rozwoju naszej cywilizacji.
Decydowa³ w dobrym i z³ym.
Opowiedziane tu przygody pieni±dza dowodz±, ¿e potrafi on s³u¿yæ tak¿e
tym, którzy go maj± bardzo ma³o.
To nie jest ksi±¿ka tylko dla bankierów.
Czym bêdziemy siê w tej ksi±¿ce zajmowali?
Szekspirowski lichwiarz Shylock gotów by³ wyci±æ kawa³ cia³a swemu
niewyp³acalnemu d³u¿nikowi. Balzakowski lichwiarz Gobseck doznawa³ wrêcz fizycznej
rozkoszy dotykaj±c swych monet, grzebi±c w nich, przesypuj±c je miêdzy palcami,
uk³adaj±c i licz±c w nieskoñczono¶æ. Ale Szekspir i Balzak jedynie karykaturowali
powszechn± ludzk± ¿±dzê bogactwa; niedanno William Randolph Hearst, pierwszy król
prasy brukowej, wydawanej tylko po to, by przynosi³a zyski, zaleca³ swoim dziennikarzom
pieni±dz jako najatrakcyjniejszy dla czytelnika temat - obok seksu i zbrodni.
Podejmiemy tu jednak temat pieni±dza nie pod wp³ywem preferencji Hearsta. I nie
ograniczymy siê do wzbogacania naszej wiedzy frapuj±cymi ciekawostkami. Zajmiemy siê
przygodami, w tym równie¿ tymi intelektualnymi, jakich dozna³a cywilizacja ludzka w
kontakcie z pieni±dzem. I ró¿nymi wynalazkami robionymi w sferze obrotu pieniê¿nego;
bêdziemy na stronach tej ksi±¿ki odkrywali handel, pieni±dz i bankowo¶æ tak, jak
ludzko¶æ odkrywa³a je w swojej praktyce ¿ycia i rozwoju cywilizacji.
To nie abstrakcja; ani przygód, ani poczynionych przez ludzko¶æ wynalazków, do
dzi¶ w wiêkszo¶ci na postkomunistycznym wschodzie Europy nie znamy i nie u¿ytkujemy, a
czêsto - nie rozumiemy. Wróciwszy po latach przerwy do normalnej gospodarki
pieniê¿nej, potrzebujemy wiedzy u¿ytecznej w codziennym ¿yciu z pieni±dzem. Z
pieni±dzem, który nie jest wcale wrogiem s³abych i biednych, z pieni±dzem, który
potrafi s³u¿yæ skutecznie tak¿e tym, którzy go maj± najmniej - pod warunkiem, ¿e
umiej± wykorzystaæ wynalazki, o których tu bêdzie mowa. Mam nadziejê, ¿e Czytelnik,
je¶li tê ksi±¿kê we¼mie do rêki, nie od³o¿y jej z rozczarowaniem.
Przyjacio³om historykom winien jestem wyt³umaczenie, dlaczego nie podajê przypisów.
Jak siê ³atwo zorientowaæ, musia³yby one zaj±æ objêto¶æ prawie tak±, jak sama
ksi±¿ka - nie przesadzi³em z liczb± ¼róde³ do ka¿dego niemal zdania; podajê wiêc
w tek¶cie podstawowe ¼ród³a, z których bez trudu mo¿na doj¶æ do rozmaitych prac
szczegó³owych (same kilkunastotomowe Sismondiego dzieje republik miast w³oskich
zawieraj± odno¶niki do dziesi±tków drukowanych ¼róde³ ¶redniowiecznych, na które
od jego czasów ma³o kto powo³uje, a ju¿ najmniej XX-wieczni w³oscy pogromcy dawnej
Italii). Co wiêcej, niemal ka¿dy prezentowany w tej ksi±¿ce temat wymaga dalszych
studiów, moja ksi±¿ka jest swoistym przewodnikiem po tematach koniecznych badañ. Mam
tylko nadziejê, ¿e owe dalsze badania nie zmieni± gruntownie obrazu, który przedstawia
niniejsza ksi±¿ka. Stara³em siê byæ rzetelny w ka¿dym szczególe; bêdê wdziêczny
za ewentualne poprawki. Broni³ bêdê jedynie swojego sposobu podej¶cia - liczê, ¿e
wyjdzie on równie¿ ca³o w konfrontacji z wynikami oczekiwanych przeze mnie badañ.
Stefan Bratkowski
Od autora
1. Co zawdziêczamy - Bogini Matce
2. Kiedy mied¼ oskar¿a srebro
3. Jak Solon sprawi³ pierwszy cud gospodarczy
4. Amerykanie staro¿ytno¶ci
5. Co mamy z tej zbójeckiej cywilizacji
6. Niedoceniona cywilizacja
7. Islam i jego ¯ydzi
8. ¦wiat coraz cieñszych monet
9. Nowo¿ytno¶æ zaczê³a siê w Amalfi
10. Apogeum wielkiej gry
11. Wbrew pogl±dom ¶wiêtego Arystotelesa
12. Zanim umrze messer Pallavicino
13. Jak dobry pieni±dz sta³ siê spraw± interesu publicznego
14. Przed narodzinami Anglii
15. Pieni±dz w epoce Królowej-Dziewicy
16. A¿ po tulipanowy krach
17. Bank, gie³da i kompania
18. Najlepszy pieni±dz ¶wiata
19. City u progu wielko¶ci
20. Jak powsta³ Bank Anglii, czyli rehabilitujemy Patersona
21. Nowoczesno¶æ wymy¶lili Szkoci
22. Od Mine-Adventure Company do baniek mydlanych
23. Sk±d wziê³y siê najwiêksze pieni±dze Anglii
24. Jak dzieliæ straty
25. Angliê rewolucji przemys³owej stworzy³ pieni±dz
26. Ile kosztowa³a ta niepodleg³o¶æ
27. Prawdziwe narodziny Ameryki
28. Dzieñ, w którym przyszed³ kapitalizm
29. Pierwsza polska finansjera
30. Papier na wojnê... z Napoleonem
31. Bank banków
32. W³asnymi szlakami
33. Bardzo drodzy nieobecni
34. Na scenê wchodz± Rotszyldowie
35. Starsza pani z ul. Ig³y-z-Nitk±
36. Zwyciêski spisek bankrutów
37. Wojna bankowa genera³a Jacksona
38. Pereirowie
39. Nieoczekiwana potêga z niczego
40. "Bajeczne lata" Ameryki
41. Zanim wystrzeli Gruba Berta
42. Od rozs±dku do katastrofy
43. Od katastrofy do rozs±dku
44. Liberalizm jest ide± tak¿e dla ubogich
45. Te nieodpowiedzialne zielone papierki
46. Niewygodny fenomen
47. Wbrew zasadom
48. Sk±d siê wziê³a Japonia
49. Szaleñstwa nadmiaru pieni±dza
50. Korsarz
51. Pierwsza katastrofa Baringów
52. Pieni±dz mo¿e pracowaæ inaczej
53. Micubisi i inne zaibacu
54. Pool Morgana
55. Fed - koniec z anarchi±
Pos³owie
Skorowidze
490 stron, B5, oprawa miêkka