English version

• polskie
podział tematyczny
 
• anglojęzyczne
podział tematyczny
 
Newsletter:

• Zamów informacje o nowościach z wybranego tematu
 
Informacje:

• o księgarni

• koszty wysyłki

• kontakt

• Cookies na stronie

Król i Korona Cierniowa

Kult relikwii we Francji Kapetyngów

Głównym tematem książki jest pokazanie wzajemnego związku między dwoma istotnymi problemami historii średniowiecznego królestwa Francji: jedenastowieczną apokryficzną legendą o karolińskiej translacji Korony Cierniowej do królestwa Franków i jej recepcją w literaturze XI-XIII w., a rekonstrukcją faktycznego kapetyńskiego kultu relikwii. W przekonaniu autora oba te fenomeny kultury duchowej kapetyńskiej Francji były ze sobą wzajemnie powiązane i kształtowały między stuleciem XI a XIII religijne podstawy ideowe monarchii kapetyńskiej.

Jerzy Pysiak (ur. 1970) pracuje w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Doktorat, poświęcony podstawom ideowym i mitologii władzy królewskiej we Francji za panowania Filipa Augusta, obronił na Wydziale Historycznym UW w 1999 r. Jego zainteresowania badawcze dotyczą przede wszystkim ideologii władzy królewskiej, kultury religijnej i mitologii historycznej oraz kultu relikwii i świętych w średniowiecznej Francji i Europie Zachodniej.

Wstęp

Część I. Prehistoria translacji Korony Cierniowej do Francji: Saint-Denis i karolińska legenda translacji Korony Cierniowej

Rozdział I. Teksty założycielskie przekazu o translacji Korony Cierniowej z Konstantynopola do królestwa Franków
1. Descriptio qualiter Karolus Magnus Clavum et Coronam a Constantinopoli Aquisgrani detulerit qualiterque Karolus Calvus hac ad Sanctum Dionysium retulerit
Treść i próby datacji Descriptio
2. Źródła wiedzy o wyprawie Karola Wielkiego do Ziemi Świętej
Kronika Benedykta z Sant’Andrea del Monte Soratte
Relikwie z Charroux i Reichenau
Liber de constitutione Karrofensis cenobii
Libellus de translatione sanguinis Domini z opactwa Reichenau
3. Czy narracje z Charroux, Monte Soratte i Reichenau mówią o genezie kultu relikwii pasyjnych w opactwie Saint-Denis?

Rozdział II. Recepcja Descriptio qualiter do czasów panowania Ludwika Świętego – Iter Hierosolimitanum Karoli Magni
1. Hagiografi a cesarska: De sanctitate Karoli Magni
2. Literatura wernakularna: chansons de geste i proza historyczna w XII i XIII wieku
Pelerinage de Charlemagne
Fierabras .
Karlamagnús saga
Kroniki i gesta
Gesta episcoporum Mettensium
Helinand z Froidmont i Wincenty z Beauvais
Kronika Pseudo-Turpina. Historia Karoli Magni et Rotholandi
Descriptio-Turpin Piotra z Beauvais: Korona Cierniowa i cudowne uzdrowienie skrofułów podczas pierwszego Indictum w Akwizgranie
Chronique des rois de France Anonima z Béthune
Gui de Bazoches i Alberyk z Trois-Fontaines
Chronique rimée Filipa Mouskesa .
Wielkie kroniki Francji Primata z Saint-Denis
3. Recepcja Descriptio qualiter w ikonografi i świątyń kapetyńskich
Witraże w Saint-Denis i w Chartres
Epitafi um nagrobne Karola Łysego w Saint-Denis

Rozdział III. Podsumowanie .
1. Treści ideowe mitu historycznego o wyprawie Karola Wielkiego do Jerozolimyi Konstantynopola od XI do pierwszej połowy XIII wieku
2. Translacja relikwii Korony Cierniowej do Królestwa Franków i cudowneuzdrawianie skrofułów

Część II. Polityka Kapetyngów wobec relikwii, X–XIII wiek

Rozdział I. Królowie Franków i relikwie we wczesnym średniowieczu: Merowingowie i Karolingowie. Dziedzictwo karolińskiej polityki kultu relikwii w Cesarstwie epoki ottońskiej i salickiej
1. Uwagi wstępne: dziedzictwo Konstantyna
2. Kult relikwii za panowania Merowingów i pierwszych Karolingów
3. Karol Łysy i kult relikwii
4. Dziedzictwo karolińskiego kultu relikwii w Cesarstwie ottońskim i salickim

Rozdział II. Uczestnictwo pierwszych Kapetyngów w kulcie relikwii (X–XI wiek)
1. Kapetyngowie i proroctwo świętego Walerego
2. Kult relikwii za panowania Roberta Pobożnego
3. Filip I, całun Chrystusa z Compiegne i inne translacje za jego panowania

Rozdział III. Odnowienie królewskiego kultu relikwii we Francji w XII wieku. Kult świętych i relikwii za panowania Ludwika VI, Ludwika VII i Filipa Augusta .
1. Ostensio relikwii Korony Cierniowej i gwoździa z Krzyża Świętego w Saint-Denis
2. Uczestnictwo królów w translacjach lub autentyfi kacjach relikwii za panowania Ludwika VI i Ludwika VII (1108–1180)
3. Wystawienie na widok publiczny relikwii świętego Dionizego w opactwie Saint-Denis w XII wieku
4. Cudowne uzdrowienia królów w XII i XIII wieku dzięki relikwiom świętego Dionizego i Korony Cierniowej
5. Translacja relikwii świętego Dionizego w Saint-Denis w 1144 roku
6. Kapetyński kult relikwii w opactwie Saint-Denis w XII wieku jako modelowy punkt odniesienia dla króla Anglii i cesarza?
7. Monarchia kapetyńska wobec kultu relikwii Korony Cierniowej oraz kultu relikwii świętego Dionizego w źródłach hagiografi cznych: żywoty świętego Dionizego
8. Znaczenie kultu relikwii Męki Pańskiej z Saint-Denis od początku XII wieku do pierwszych lat panowania Ludwika Świętego
Święta Korona z Saint-Denis
Filip August i kult relikwii

Część III. Ludwik Święty i kult relikwii

Rozdział I. Translacja relikwii Korony Cierniowej i innych relikwii Męki Pańskiej do Paryża w latach 1239–1242. Próba rekonstrukcji i jej sens ideowy
1. Źródła
Źródła hagiograficzne
De susceptione Corone Domini arcybiskupa Gautiera Cornuta (1240)
Gérard de Saint-Quentin, Translatio Sancte Corone Domini Ihesu Christi (po 1248)
Inne źródła hagiografi czne (do końca XIII wieku)
Kroniki (do połowy XIV wieku)
Kroniki francuskie
Kroniki obce
Inne źródła
2. Kontekst historyczny translacji
Translacja z 1239 roku w świetle źródeł hagiograficznych
Okoliczności translacji z 1239 roku w świetle kronik francuskich i obcych
3. Rekonstrukcja translacji Korony Cierniowej w sierpniu 1239 roku
4. Translacje relikwii pasyjnych do Paryża w latach 1241–1242. Próba rekonstrukcji
5. Święto Korony Cierniowej i inne święta ku czci relikwii pasyjnych sprowadzonych przez Ludwika IX

Rozdział II. Znaczenie translacji Korony Cierniowej i relikwii pasyjnych oraz ich kultu dla ideologii władzy Ludwika IX i monarchii Kapetyngów
1. Źródła narracyjne
2. Korona Cierniowa jako Święta Korona oraz titulus Imperii .
3. Wybrane źródła liturgiczne
4. Ludwik Święty i inne translacje relikwii we Francji za jego panowania

Zakończenie. Translacja i kult Korony Cierniowej za panowania Ludwika Świętego na tle kultu relikwii za panowania Kapetyngów
1. Ludwik Święty – rex imago Christi
2. Ludwik Święty jako nowy Karol Wielki
3. Sainte-Chapelle w czasach Ludwika Świętego
4. Translatio Imperii czy translacja Jerozolimy?
5. Monarchia kapetyńska wobec kultu relikwii do XIII wieku

Bibliografia
Summary
Spis ilustracji
Indeks cytowanych w tekście ważniejszych źródeł anonimowych
Indeks osób
Indeks geograficzny

472 strony, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka