Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926-1939
Tożsamość narodowa kryje w sobie wartości i pułapki.
Kiedy moja tożsamość staje się obiektem agresji zewnętrznej, czuję, że atakowana
jest moja wolność i godność. Kiedy mój język ojczysty jest dyskryminowany, tradycja
mego narodu jest cenzurowana, prawo do szacunku dla mojej przeszłości narodowej jest
poddawane represji – wtedy odczuwam, że moje człowieczeństwo jest poniewierane.
Obronę swego społeczeństwa nie pozwalam nazywać nacjonalizmem.
Nacjonalizmem jest wrogość czy pogardliwe lekceważenie
dla tożsamości narodowej bliźniego – cudzoziemca. I nacjonalizmem jest przekonanie,
że tylko mój – etniczno-religijny – pogląd na kształt duchowy mego narodu jest
właściwy, bowiem tylko ja posiadłem prawdę ostateczną o sekretach narodowej duszy.
Dlatego nacjonalizm odrzuca pluralizm, a odmienności postrzega jako narodową zdradę czy
apostazję. W imię tego schematu usuwano z kultury polskiej Gombrowicza, Miłosza i
Szymborską.
Nacjonalizm nie lubi różnorodności – lubi
jednolitość: „Jeden naród, jedno państwo, jeden wódz”. Dlatego często
nacjonalizm prowadzi do katastrof; dlatego trzeba nacjonalizm obserwować z uwagą.
Zawarte w tym tomie studia nad nacjonalistycznym dyskursem w Polsce międzywojennej
zasługują na staranną i pilną lekturę.
Adam Michnik
Przedmowa
I. Metoda i pojęcia
Ulrich Schmid
1. Estetyczne przejawy nacjonalistycznej rządomyślności
Ulrich Schmid
2. Naród jako kategoria dyskursywna: narracyjna organizacja czasu, przestrzeni, ciała i
społeczeństwa
II. Dyskurs nacjonalistyczny - instytucje i pozycje ideologiczne
Ulrich Schmid
3. Konceptualizacje narodu w II Rzeczypospolitej
Pascal Trees
4. Recepcja faszyzmu i narodowego socjalizmu w II Rzeczypospolitej
Monika Bednarczuk
5. Kościół katolicki - między sprzeciwem a akceptacją
Monika Bednarczuk
6. "Kwestia żydowska"
Sabina Schaffner
7. Koncepcje płci i wzorce tożsamości
Monika Bednarczuk
8. Instytucje kulturalne
III. Nacjonalizm i estetyka literacka
Isabelle Vonlanthen, Ulrich Schmid
9. Między misją dziejową a nadziejami na przyszłość: mityczne koncepcje czasu
Isabelle Vonlanthen, Ulrich Schmid
10. Literackie zawłaszczenie ziem polskich
Sabina Schaffner, Isabelle Vonlanthen, Ulrich Schmid
11. Ciało narodu: żołnierz, dowódca, matka, kochanka
Isabelle Vonlanthen, Ulrich Schmid, Stefan Guth
12 Koncepcje wspólnoty: poeta jako wychowawca narodu
IV. Sztuka jako projekt narodowy
Joanna M. Sosnowska
13. Smutny rycerz - o polskiej rzeźbie pomnikowej
Marek Czapelski
14. Projekty Świątyni Opatrzności a problem monumentalnej architektury kościelnej w II
Rzeczypospolitej
Iwona Luba
15. Sztuka Bractwa św. Łukasza w służbie państwa
Lechosław Lameński
16. Nacjonalizm Stacha z Warty Szukalskiego
V. Podsumowanie
Ulrich Schmid
17. Estetyczny wymiar projektu narodowego
18. Sytuacja komunikacyjna i struktura apelatywna
19. Wielka narracja projektu narodowego
20. Wyznaczniki estetyki nacjonalistycznej w literaturze i sztuce
Aneks
Monika Bednarczuk
Czasopisma literackie - wykaz i charakterystyka
Czasopisma obozu narodowego i młodych nacjonalistów
Czasopisma społeczno-kulturalno-religijne
Iwona Wiśniewska, Maciej Urbanowski, Isabelle Vonlanthen
Biogramy
Źródła ilustracji
Indeks nazwisk
Autorzy
510 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka