Zakon Krzyżacki w Prusach i Inflantach
Podziały administracyjne i kościelne w XIII-XVI wieku
Problematyka związana z historią zakonu krzyżackiego i jego państwa w Prusach i
Inflantach nadal budzi duże zainteresowanie w Polsce, o czym świadczą licznie
pojawiające się na rynku księgarskim i szybko znikające z półek publikacje –
zarówno tłumaczenia książek autorów zagranicznych na język polski, jak i prace
polskich autorów, wśród których obok specjalistów można znaleźć także historyków
amatorów. Niewątpliwie książki ukazujące się w ostatnim dwudziestoleciu przyczyniły
się do zmiany tradycyjnego obrazu Krzyżaków, obciążonego negatywnymi stereotypami
ukształtowanymi w dużym stopniu w XIX w. Nadal jednak można zauważyć, że sposób
postrzegania zakonu krzyżackiego w Polsce, jego wizerunek w środkach masowego przekazu,
w publikacjach internetowych, a nawet w podręcznikach szkolnych znacznie odbiega od
aktualnego stanu wiedzy naukowej. Winę za niedostateczne i zbyt wolne przenikanie
wyników badań historycznych do zainteresowanych czytelników ponoszą w pierwszym
rzędzie historycy, którzy zbyt mało uwagi poświęcają popularyzacji wyników swoich
badań. Mając świadomość tych zaniedbań, badacze historii zakonu krzyżackiego
związani z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu podjęli przed dziesięciu laty
inicjatywę (skierowaną głównie do nauczycieli, studentów i uczniów) przygotowania
publikacji, które przedstawiałyby podstawowe zagadnienia z dziejów państwa zakonu
krzyżackiego w Prusach, ze szczególnym uwzględnieniem jego struktury wewnętrznej oraz
organizacji administracji świeckiej i kościelnej. Efektem tego przedsięwzięcia były
dwa zbiory esejów bogato ilustrowane mapami i szkicami oraz zbiór tłumaczonych na
język polski tekstów źródłowych wydanych przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu oraz
Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Ponieważ nakłady tych publikacji zostały
już wyczerpane, Autorzy, wychodząc naprzeciw projektowi Wydawnictwa Naukowego UMK,
podjęlisię przygotowania na bazie trzech wzmiankowanych prac nowej książki, w której
uaktualniono stan wiedzy oraz poszerzono pewne fragmenty ze względu na zainteresowania
szerszego czytelnika.
Wstęp (Roman Czaja, Andrzej Radzimiński) / 7
CZĘŚĆ I. PRUSY
Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach – próba charakterystyki (Roman Czaja, Zenon
Hubert Nowak) / 11
Podziały administracyjne państwa zakonnego w Prusach (Janusz Tandecki) / 29
Zamki i umocnienia zakonu krzyżackiego i hierarchii kościelnej w Prusach (Marian
Arszyński) / 55
Miasta i przestrzeń miejska w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach (Roman Czaja) / 81
Podziały kościelne w Prusach (Andrzej Radzimiński) / 107
Parafie w państwie krzyżackim (Marian Biskup) / 129
CZĘŚĆ II. INFLANTY
Władztwa terytorialne w średniowiecznych Inflantach i ich granice (Marian Biskup) / 153
Struktury i podziały administracyjne w zakonie krzyżackim w Inflantach (Janusz Tandecki)
/ 167
Zamki i umocnienia zakonu krzyżackiego i biskupów w Inflantach (Marian Arszyński) / 183
Miasta inflanckie XIII–XVI w. (Roman Czaja) / 215
Podziały kościelne Inflant (Andrzej Radzimiński) / 241
CZĘŚĆ III. WYKAZY URZĘDÓW
Dostojnicy i urzędnicy zakonu krzyżackiego w Prusach (Bernhart Jähnig) / 279
Dostojnicy i urzędnicy zakonu kawalerów mieczowych i zakonu krzyżackiego w Inflantach
(Klaus Militzer) / 331
Wykaz biskupów diecezji pruskich oraz biskupów i wójtów biskupich w Inflantach
(Andrzej Radzimiński) / 359
CZĘŚĆ IV. SŁOWNIK NAZW MIEJSCOWYCH W PRUSACH
(Marian Arszyński, Roman Czaja) / 373
CZĘŚĆ V. ŹRÓDŁA / 379
574 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa twarda