Tożsamość i religia
Ormianie w krakowskiej i lwowskiej diasporze
Na podstawie wniosków z przeprowadzonych badań socjologicznych i religioznawczych
książka prezentuje specyfikę narodu ormiańskiego, którego losy, pomimo wielowiekowej
obecności w Polsce, wciąż pozostają mało znane.
Spojrzenie na przytoczone fakty na gruncie wydarzeń historycznych ma na celu
przybliżenie wkładu Ormian w kulturę polską oraz przełamanie negatywnych stereotypów
funkcjonujących w odniesieniu do tych diaspor.
Religia, a zwłaszcza religijność, jest dla Ormian biorących udział w badaniach
sprawą indywidualną, jednak rozmówcy chętnie poruszają wątki religijne, zwłaszcza
akcentując daty chrystianizacji Armenii. Wart podkreślenia jest z pewnością fakt
pozytywnego i otwartego stosunku Ormian do wszystkich chrześcijan.
Zastanawiając się nad przyczynami wyraźnie deklarowanego pozytywnego i otwartego
stosunku do wszystkich chrześcijan, określonego na potrzeby pracy jako religijność
chrześcijańska, stwierdzano, że podstawą religijnej więzi z innymi chrześcijanami
jest biblijne uzasadnienie własnej genezy.
Dorota Ziętek,
absolwentka Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Akademii Ekonomicznej i Interdyscyplinarnych Studiów Amerykańskich
prowadzonych pod patronatem Centrum Studiów Amerykańskich UJ. Doktor nauk
humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka artykułów i haseł
encyklopedycznych o tematyce socjologicznej i religijnej. Interesuje się
kulturoznawstwem, socjologią i psychologią religii, zwłaszcza zagadnieniami związanymi
z wielokulturowością, dyskryminacją, tożsamością oraz rytuałami.
Wykaz skrótów
Wprowadzenie
Rozdział I. TOŻSAMOŚĆ JAKO KATEGORIA TEORETYCZNA
1.1. Tożsamość. W kręgu definicji
1.2. Modelowe ujęcie teoretycznych koncepcji tożsamości
1.2.1. Model zdrowia – pojęcie tożsamości w tradycji psychoanalitycznej
1.2.2. Model interakcyjny
1.2.3. Model światopoglądowy
1.2.4. Model egologiczny
1.3. Tożsamość jako pojęcie zbiorcze – elementy definicji
1.3.1. Tożsamość a poczucie tożsamości
Rozdział II. TYPOLOGIE TOŻSAMOŚCI
2.1. Dychotomia – indywidualizm i kolektywizm
2.2. Tożsamość indywidualna i kolektywna
2.3. Tożsamość w ujęciu matematycznym a tożsamość człowieka
2.3.1. KSDS, KSDI, KIDM – warianty tożsamości typu self
2.3.2. Tożsamość relacyjna typu same: identyfikacja i dyferencjacja – rezultat
potrzeb psychicznych człowieka
2.4. Tożsamość jako zadanie do wykonania
2.4.1. Tożsamość pierwotna i wtórna
2.4.2. Tożsamość personalna i społeczna
2.5. Tożsamość etniczna, narodowa, kulturowa – rodzaje tożsamości społecznej
2.5.1. Wokół problemów definicyjnych – etniczność i zjawisko tożsamości etnicznej
2.5.2. Terminy „naród” i „tożsamość narodowa” w świetle literatury przedmiotu
2.5.3. Wyznaczniki oraz cechy wspólne zbiorowości o charakterze narodowym i etnicznym
2.5.4. Tożsamość kulturowa – element integrujący tożsamości społecznej
2.6. Podsumowanie: Tożsamość jako kategoria analityczna
Rozdział III. OPERACJONALIZACJA RELIGII: RELIGIJNOŚĆ
3.1. Religia jako przedmiot zainteresowań naukowych
3.1.1. W kręgu definicji – podstawowa typologia
3.1.2. Substancjalne podejście do religii
3.1.3. Funkcjonalne podejście do religii
3.2. Rzeczywistość sacrum i jej elementy
3.2.1. System wierzeń religijnych
3.2.2. Rytuały i ich typologia
3.2.3. Wspólnota religijna
3.3. Religijność jako przedmiot badań psychologicznych i socjologicznych
3.3.1 Psychologiczny typ badań religijności
3.3.2. Socjologiczny sposób ujmowania religijności
3.3.3. Koncepcja parametrów religijności
3.4. Religijność w badaniach własnych
3.4.1. Parametry religijności przyjęte w badaniach Ormian
Rozdział IV. METODOLOGICZNA PROBLEMATYKA BADAŃ
4.1. Przyjęte założenia i postulaty metodologiczne
4.1.1. Dylematy definicyjne – koncepcje statusu wspólnoty ormiańskiej
4.1.2. Kwestia mniejszości w świetle prawa polskiego
4.1.3. Ormiańskość w świetle deklaracji narodowościowej
4.1.4. Ormianie jako grupa etniczna – rozstrzygnięcie terminologiczne
4.2. Przyjęte metody i techniki badań oraz ich uwarunkowania
4.2.1. Dobór próby i kwestia reprezentatywności
4.2.2. Struktura narzędzia badawczego a wyznaczniki tożsamości
4.2.3. Etapowa analiza danych
4.2.4. Kodowanie – procedura redukcji właściwej
4.2.5. Badanie porównawcze
4.2.6. Przebieg procesu badawczego i charakterystyka objętej badaniem zbiorowości
Rozdział V. HISTORYCZNO -KULTUROWE UWAR UNKOWANIE DZIEJÓW ORMIAŃSKIEGO
NARODU, KOŚCIOŁA I DIASPORY W KRAKOWIE I WE LWOWIE
5.1. Stosowane nazewnictwo dotyczące Ormian i ich państwa – tożsamość numeryczna
5.2. Ormiańskie korzenie – tożsamość genealogiczna
5.3. Ojczyzna Ormian – tożsamość terytorialna
5.4. Od mitycznej krainy do niepodległego państwa – tożsamość historyczna
5.5. Język ormiański a tożsamość językowa
5.6. Ormiańska tożsamość religijna
5.6.1. Panteon ormiański w czasach przedchrześcijańskich
5.6.2. Dziedzictwo Abgara – impuls reorganizacji tożsamości religijnej i narodowej
5.6.3. Kościół ormiański – splątana tożsamość
5.6.3. Liturgia w obrządku ormiańskim
5.7. Droga ormiańskiej migracji: z Armenii do Krakowa
Rozdział VI. TOŻSAMOŚĆ IDENTYFIKACYJNA I DYFERENCYJNA – ASPEKTY INNOŚCI
ORMIAN W KRAKOWIE I WE LWOWIE
6.1. Poczucie tożsamości a wizerunek siebie w kategoriach tożsamości indywidualnej
6.1.1. Aparycyjne i sytuacyjne uwarunkowania tożsamości indywidualnej
6.1.2. Wizerunek siebie jako członka zbiorowości społecznej
6.2. Wydzielenie „swoich” i „obcych” – podstawa identyfikacyjnej i dyferencyjnej
tożsamości społecznej
6.3. Tożsamość etniczno-narodowa diaspory ormiańskiej
6.3.1. Podział na „starą” i „nową emigrację”
6.3.2. Problem języka z punktu widzenia tożsamości ormiańskiej
6.3.3. Armenia – kraj mityczny czy ojczyzna? Pytanie o tożsamość terytorialną
6.3.4. Podsumowanie: typologia tożsamości etnicznej
Rozdział VII. ORMIAŃSKIE UNIWERSUM JAKO SYMBOLICZNE ODZWIERCIEDLENIE
TOŻSAMOŚCI ZBIOROWEJ
7.1. Uniwersum symboliczne – zbiorowa mapa miejsc, wydarzeń i postaci znaczących
7.1.1. U stóp świątyni wzniosłej – ormiańskie zakorzenienie
7.1.2. Zapomniane ludobójstwo
7.1.3. Chaczkar – święte miejsce i element integracyjny wspólnoty ormiańskiej
7.1.4. Godło Armenii – ikoniczna prezentacja ormiańskiej tożsamości zbiorowej
7.2. Ormiański sposób bycia
7.2.1. Ormiańska rodzina i jej rola w kształtowaniu tożsamości kulturowej
7.2.2. Specyfika kuchni ormiańskiej
7.2.3. Codzienny i świąteczny styl ormiańskiego ubioru
7.3. Ormiańskość – zasady inkluzji kolektywnej
Rozdział VIII. Religijność DIASPORY ormiańskiej w Krakowie i we Lwowie
8.1. Parametr autoidentyfikacyjny – globalna postawa wobec wiary
8.2. Parametr motywacyjny – zapotrzebowanie na sacrum
8.3. Parametr konsekwencyjny: Postępuję zgodnie z tym, co wynika z wiary
8.4. Parametr wspólnotowy – To jest Kościół, który istnieje dwa tysiące lat
8.5. Stosunek do sacrum
8.6. Podsumowanie
Rozdział IX. Praktyczny wyraz religii – ormiańskie rytuały
9.1. Udział respondentów w liturgii
9.2. Indywidualne praktyki religijne Ormian
9.3. Rytuały porządkujące sekwencje życiowe człowieka
9.3.1. Narodziny i urodziny
9.3.2. Ceremonia zaślubin
9.3.3. Pogrzeb i żałoba
9.4. Rytuały sakramentów
9.4.1. Chrzest, bierzmowanie i komunia w rycie ciągłym
9.4.2. Ormiańska pokuta
9.4.3. Sakrament małżeństwa
9.5. Ormiańska heortologia
Zakończenie. Religijność jako element ormiańskiej tożsamości
Bibliografia
Kwestionariusz wywiadu
Typologiczny schemat tożsamości
Spis ilustracji
Indeks
Summary
382 strony, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka
