Ludwik Zamenhof
Życie i dzieło. Recepcja i reminiscencja. Wybór pism i listów
Mamy oto przed sobą książkę pod każdym względem niezwykłą! Polska humanistyka
nie grzeszy, niestety, oryginalnością stawianych pytań badawczych, które dość
często pochodzą z importu. […] Na tym tle książka Waltera Żelaznego stanowi chlubny
wyjątek: od pierwszych do ostatnich stron proponuje kwestie albo wogóle nie stawiane,
albo stawiane zupełnie inaczej. […] Rozprawa prof. Waltera Żelaznego to znakomita,
oryginalna próba przywrócenia naszemu (polskiemu, żydowskiemu i europejskiemu)
dziedzictwu postaci Ludwika Zamenhofa, której obecność w naszej świadomości
kulturowej jest wyraźnie zmarginalizowana. Jest to monografia interdyscyplinarna, o
znaczeniu podstawowym dla językoznawców, kulturoznawców, historyków, politologów,
ważna także dla zrozumienia aktualnych zjawisk w polityce międzynarodowej.
Z recenzji prof. dra hab. Krzysztofa Kłosińskiego
Książka nie stanowi jedynie strukturalnie złożonej monografii historycznej życia
i dorobku intelektualnego Ludwika Zamenhofa. Prezentuje także autonomiczne i oryginalne
teksty Autora rozprawy, które powstały między innymi dzięki profesjonalnej znajomości
dorobku, w tym języka stworzonego przez Zamenhofa. […] Jest to bardzo spójna
monografia, przygotowana przez wysokiej klasy specjalistę, oparta na bardzo bogatej
literaturze przedmiotu. Publikacja jako całość wnosi zasadniczy wkład do poznania
naszego Rodaka, który przez całe życie poszukiwał swojego godnego miejsca w
niesprawiedliwych ekonomicznie, politycznie i kulturowo społeczeństwach przełomu XIX i
XX wieku.
Z recenzji prof. dra hab. Andrzeja Sadowskiego
Walter Żelazny
, dr hab. socjologii, ukończył studia z zakresu
językoznawstwa na Uniwersytecie Nancy 2 oraz studium doktoranckie z geografii społecznej
na Uniwersytecie w Metzu. Jest obecnie profesorem nadzwyczajnym w SWPS w Warszawie i na
Uniwersytecie w Białymstoku. Opublikował ponad dziewięćdziesiąt rozpraw i artykułów
naukowych w językach polskim, francuskim i esperanto oraz książki:
Francja wobec
mniejszości narodowych (2000),
Etniczność – Ład – Konflikt –
Sprawiedliwość (2004, 20062) oraz
Nierozwiązywalne równania etniczne
(2008).
Wstęp
Rozdział I: Ideé fixe. Tło społeczne. Jakiej narodowości był Zamenhof.
Antysemityzm
Spory o narodowość Zamenhofa
Strategia Zamenhofa i esperantystów wobec antysemityzmu
Esperancki antysemityzm polski
Źródła wiedzy Zamenhofa; język rozpraw
Rozdział II: Podłoże historyczne dzieła Zamenhofa. Zamenhof wobec epoki
Królestwo Polskie (Kongresówka 1815–1916)
Strefa osiedlenia
Stosunek Rosjan do Polaków i Żydów. Divide et impera
Litwacy
7
Żydzi w Królestwie Polskim (i na innych obszarach byłej Rzeczypospolitej)
Białystok Zamenhofa
Warszawa Zamenhofa
Kwestia żydowska
Zamenhof wobec żydowskich ruchów emancypacyjnych
Jidyszyzm
Terytorializm
Syjonizm
Haskala
Asymilacja
Chasydzi
Stosunek Zamenhofa do języków hebrajskiego i jidysz
Zagadnienia socjolingwistyczne
Rozdział III: Hilelizm i Humanitaryzm Metoda wykładu hilelizmu i
humanitaryzmu. Zawoalowanie waśni etnicznych. Kamuflaż przed cenzurą
Hilelizm
Bóg
Religia. Aspekt teologiczno-moralny
Religia. Aspekt socjologiczny
Grupa etniczna. Lud. Naród
Język esperanto
Terytorialiści i syjoniści
Misja
Nowy naród
Od Szawła do Pawła
Humanitaryzm
Państwo. Stany Zjednoczone Europy
Neutralność. Uniwersalność
Neutralny fundament
Wewnętrzna idea
Omówienie niektórych problemów humanitaryzmu (wersja ostatnia, z 1917 roku)
Rozdział IV: Wybrane zagadnienia interlingwistyki
Imponderabilia interlingwistyczne
Esperanto
Kontestacje, reformacje, rewizje
Wielka Schizma. Aspekt interlingwistyczny
Wielka Schizma. Aspekt społeczno-polityczny
Osobliwości esperanta
Paradygmat łatwej wyuczalności języka
Słowotwórstwo
Wyrazy „pozytywne” i „negatywne”
Korelatywna tabela zaimków i przysłówków
Ars poetica
Rozdział V: Wpływy dzieła Zamenhofa. Reminiscencje
Reakcja na pojawienie się esperanta
Esperanto w świecie religii i spirytyzmu
Rys historyczny
Allan Kardec i jego spirytyzm a język uniwersalny
Bahaizm
Oomoto
Wpływ esperanta na dzieło literackie, przypadek newspeak George’a Orwella w 1984
Amikejo, próba powołania esperanckiego państwa, w poszukiwaniu własnej tożsamości
Niepodległościowcy
Amikejo
Esperancja
Rozdział VI: Polityka językowa
Modelowanie języka dla celów politycznych
Lingwistyka, dyscyplina nauk ścisłych czy społecznych?
Reguły (prawa) językowe a legislacja językowa
Żywot i śmierć języków
Metody autorytarne i demokratyczne w polityce językowej
Polityka językowa Związku Radzieckiego
Język narodowy Turków, jako wynik skrajnie autorytarnej polityki Dil Devrimi
Dwa języki narodowe norweskie bokmal i nynorsk, jako wynik demokratycznych rozwiązań
językowych
Rozdział VII: Sprawiedliwość językowa i kulturowa
Czy możliwa jest sprawiedliwość językowa?
Prawo jednostki do języka
Nierówności językowe i języki międzynarodowe
Wspólnoty europejskie wobec języków
English only jako najmniej bolesne wykluczenie
Ius sermonis – czy możliwa jest sprawiedliwość językowa?
Imponderabilia
Unicestwienie esperanta
Gdyby nie Endlösung der Judenfrage?
Kultura esperancka
Przyszłość językowa Europy, przyszłość językowa świata
Wnioski i opinie
KALENDARIUM
Aneks: Wybrane pisma Ludwika Zamenhofa
Co w końcu zrobić? (1882)
List do członków Bilu (1883)
Hilelizm. Projekt rozwiązania kwestii żydowskiej (1901)
Deklaracja o istocie Esperantyzmu (przyjęta na ostatnim posiedzeniu roboczym Kongresu w
Boulogne-sur-Mer) (1905)
Przemówienie inauguracyjne podczas II Światowego Kongresu Esperantystów w Genewie
(1906)
Ludy i Język Międzynarodowy (1910)
Apel do Dyplomatów (1915)
Humanitaryzm (1917)
Nota bibliograficzna
Wykaz cytowanej literatury
Indeks nazwisk
Indeks wybranych idei
Summary: The Life and Work of Ludwik Zamenhof: Reception and Reminiscence – A Selection
of Writings and Letters
Résumé: Ludwik Zamenhof. La vie et l’oeuvre. Réception et réminiscences. Textes et
lettres choisis
Resumo: Ludwik Zamenhof. La vivo kaj verko. Percepto kaj komentarioj. Elektitaj tekstoj
kaj leteroj
302 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka
