Człowiek i duch nieskończony
Immaterializm George'a Berkeleya
Rzadko się zdarza, by system filozoficzny wywoływał tyle głosów krytyki i rodził
tak wiele nieporozumień, jak immaterialistyczna koncepcja Berkeleya. Jego ekscentryczny
pomysł głoszący o zgrozo! - że świat materialny nie istnieje, krytykowało wielu - od
osiemnastowiecznego leksykografa Samuela Johnsona, autora bodaj najsłynniejszego 'dowodu
obalającego', polegającego na kopnięciu kamienia, po Kanta i Hegla.
Nie pomagało uporczywie powtarzane twierdzenie autora Traktatu o zasadach poznania
ludzkiego, że wyłożone w tym dziele tezy zgodne są z codziennym doświadczeniem; do
Berkeleya na długo przylgnęło określenie solipsysty nieliczącego się ze zdrowym
rozsądkiem i jeszcze sto lat po ogłoszeniu Traktatu, jego koncepcja powracała w
zabawnych limerykach, w których było więcej zdziwienia i rozbawienia niż poważnego
zainteresowania. Bardzo często w historii filozofii dochodziło do zafałszowania
filozofii Berkeleya, nieczęsto też zwracano uwagę na fakt, że daje ona spójny,
całościowy obraz świata. Przeciwstawiając się obiegowym sądom na temat filozofii
biskupa z Cloyne staram się w niniejszej pracy wykazać, że tworzona przezeń teoria
poznania, filozofia przyrody, koncepcja estetyczna, wreszcie zasady moralne i wynikająca
z nich koncepcja biernego posłuszeństwa tworzą systematyczną całość.
Wstęp
Rozdział I. Tło powstania immaterializmu Berkeleya
1. Locke i problem reprezentacjonalizmu
2. Malebranche i okazjonalizm
3. Pierre Bayle i sceptycyzm
4. Od poznania teoretycznego do codziennego doświadczenia
5. Fenomenalizm - niedokończony projekt
6. Język
7. Próba stworzenia nowej teorii widzenia. Wnioski
Rozdział II. Podstawowe pojęcia systemu filozoficznego Berkeleya
1. Idea i pojęcie
2. Substancja, czyli duch oraz idea, czyli jego przedstawienie
Rozdział III. Aktywny duch
1. Czas i jego doświadczenie
2. Duch, czyli rozum, wyobraźnia i wola
3. Relacje
Rozdział IV. Nauka o przyrodzie
1. Instrumentalny charakter filozofii mechanicznej
2. Koncepcja eteru
Rozdział V. Piękno jako symbol opatrzności
1. Eter i światło
2. Specyfika doświadczenia piękna
3. Wzniosłe piękno natury
Rozdział VI. Duchy skończone
1. Ja i inne duchy skończone. Problematyka uczuć
2. Tło powstania filozofii praktycznej Berkeleya
3. Bierne posłuszeństwo
Rozdział VII. Duch nieskończony
1. Argumenty za istnieniem ducha nieskończonego
2. Skończona wola człowieka i nieskończona wola Boga
Zakończenie
Wykaz stosowanych skrótów
Bibliografia
Summary
296 stron, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miękka