Idee i realizacje dydaktyki interaktywnej
wystawy, muzea i centra nauki
Dynamicznie i różnorodnie rozwijające się formy dydaktyki interaktywnej wymagają
porównań, systematyzacji opisu oraz analizy pedagogicznej. Czynimy to w niniejszym
opracowaniu.
Książka jest z jednej strony reportażem z eksploratoriów i centrów nauki w Europie
i na świecie, z drugiej – omawia ewolucję form i treści interaktywnego przekazu
wiedzy w naszym kraju. Opisujemy nie tylko wystawy fizyczne, ale i muzea paleontologii,
geologii, techniki. Objazdowe wystawy autora z „Fiat Lux” stają się pretekstem do
prezentacji specyfiki regionalnych muzeów w Polsce, a wykłady dla dzieci i młodzieży
– do analizy kognitywnej.
Niniejsza praca zawiera 640 ilustracji (w tym blisko 500 zdjęć, głównie autorstwa
Marii Karwasz i Łukasza Kruka) i prawdopodobnie jest pierwszą monografią o muzach nauki
na świecie i w Polsce.
Książka jest swego rodzaju przewodnikiem zarówno dla zwiedzających wystawy
interaktywne, jak i szukających materiałów edukacyjnych w świecie wirtualnym. Twórcom
wystaw i centrów nauki przybliża treści pedagogiczne, dla edukatorów i nauczycieli
jest pomocą w organizacji własnej narracji w niezwykle ciekawej przygodzie poznawania
świata wiedzy, a dla zwiedzających jest zaproszeniem do nauki przez zabawę.
WSTĘP / 5
ROZDZIAŁ I. WSPÓŁCZESNY KSZTAŁT EDUKACJI MUZEALNEJ. BADANIE I DZIAŁANIE W
ŚRODOWISKU UCZĄCYM / 9
1.1. DOŚWIADCZENIE MUZEALNE JAKO DOŚWIADCZENIE UCZĄCE / 9
1.2. MUZEA JAKO INSTYTUCJE BADAWCZE I KULTUROWE. STRATEGIE MUZEALNE / 10
ROZDZIAŁ II. ŹRÓDŁA DYDAKTYKI INTERAKTYWNEJ / 15
2.1. OD DYDAKTYKI TRADYCYJNEJ KU AKTYWNEJ I INTERAKTYWNEJ: OD ODZWIERCIEDLENIA DO
KONSTRUOWANIA WIEDZY / 15
2.2. DYDAKTYKA INTERAKTYWNA A IDEA WSPOMAGANIA ROZWOJU W DYDAKTYCE XXI WIEKU / 17
2.3. WYSTAWA INTERAKTYWNA JAKO MIEJSCE EKSPLORACJI / 22
ROZDZIAŁ III. PARADYGMATY DYDAKTYKI INTERAKTYWNEJ / 23
3.1. NOWE WYZWANIA W DYDAKTYCE PRZEDMIOTÓW PRZYRODNICZYCH / 23
3.2. FUNKCJE POZNAWCZE W INTERAKTYWNYM PRZEKAZIE WIEDZY / 26
3.3. DYDAKTYKA INTERAKTYWNA JAKO NOWA REALIZACJA ZASADY POGLĄDOWOŚCI / 30
3.4. KONSTRUOWANIE DYDAKTYKI POZA SZKOŁĄ / 32
3.5. NOWE OBLICZE KONSTRUKTYWIZMU / 34
3.6. ASPEKTY PEDAGOGICZNE / 37
3.7. KOMPETENCJE SPOŁECZNE / 39
3.8. ZAGROŻENIA W INTERAKTYWNYM PRZEKAZIE WIEDZY / 41
3.9. LUDOTEKI - EDUKACJA POPRZEZ ZABAWĘ / 43
ROZDZIAŁ IV. EKSPONATY I METODOLOGIE / 45
4.1. KOMPLEMENTARNE FUNKCJE POZNAWCZE EKSPONATU / 45
4.2. WSPÓŁZALEŻNOŚCI MIĘDZY FUNKCJAMI POZNAWCZYMI EKSPONATU INTERAKTYWNEGO / 50
4.3. PROSTE JEST DYDAKTYCZNE! / 54
4.4. POGLĄDOWOŚĆ WIELKOŚCI ABSTRAKCYJNYCH / 58
4.5. WYKŁAD INTERAKTYWNY / 60
4.6. TUNEL DYDAKTYCZNY / 63
4.7. INTERAKTYWNY TEATR I KONKURS / 65
4.8. SPOSOBY ROZBUDZENIA CIEKAWOŚCI WIDZÓW / 69
4.9. WYBÓR WŁAŚCIWEJ FORMY / 71
4.10. TRUDNOŚCI W DEFINIOWANIU FUNKCJI POZNAWCZYCH / 72
4.11. KONSTRUOWANIE WYSTAWY KULTUROTWÓRCZEJ – FILOZOFIA I REALIZACJA / 73
4.12. MULTIMEDIA W DYDAKTYCE INTERAKTYWNEJ / 76
4.13. ZASADY DYDAKTYKI INTERAKTYWNEJ – PODSUMOWANIE / 77
ROZDZIAŁ V. ZADANIA STRATEGICZNE I DYDAKTYCZNE WYBRANYCH MUZEÓW NNA ŚWIECIE
/ 79
5.1. REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH I DYDAKTYCZNYCH W MUZEACH – LUWR / 79
5.2. INNOWACYJNE STRATEGIE W CENTRACH NAUKI – EXPLORATORIUM W SAN FRANCISCO / 81
5.3. QUESTACON – NARODOWE CENTRUM NAUKI I TECHNOLOGII (CANBERRA) / 83
5.4. MUZEUM PALEONTOLOGII – BOLCA (WERONA) / 87
5.5. GEOLOGIA – ROYAL MUSEUM W TORONTO / 89
5.6. KRÓLEWSKIE MUZEUM PRZYRODNICZE – BRUKSELA / 90
5.7. FUNKCJE NARODOWE I REGIONALNE - MUZEUM NAUK PRZYRODNICZYCH W TRYDENCIE / 93
5.8. REGIONALNE OGNISKA KULTURY NAUKOWEJ – OD CHICAGO DO KALAMAZOO / 95
5.9. STANDARYZACJA A REGIONALIZACJA WYSTAW - SAN SEBASTIAN / 97
5.10. NARODOWE MUZEUM NAUKI, DAEJEON, KOREA / 100
5.11. RÓŻNORODNOŚĆ ROZWIĄZAŃ, JASNOŚĆ CELÓW / 109
ROZDZIAŁ VI. KOLEKCJE I STRATEGIE EDUKACYJNE W WYBRANYCH CENTRACH NAUKI W
EUROPIE / 111
6.1. STRATEGIE EDUKACYJNE I ICH TYPOLOGIA / 111
6.2. MUSEO NAZIONALE DELLA SCIENZA E DELLA TECNOLOGIA „LEONARDO DA VINCI” / 114
6.3. MUSEO TRIDENTINO DI SCIENZE NATURALI / 119
6.4. CITÉ DES SCIENCES & DE L’INDUSTRIE, „LA VILLETTE”, PARYŻ / 122
6.5. SCIENCE MUSEUM W LONDYNIE / 124
6.6. DEUTSCHES MUSEUM W MONACHIUM / 130
6.7. MUZEUM NAUKI „SPECTRUM” BERLIN / 138
6.8. PODSUMOWANIE SPECYFIKI MUZEÓW NAUKI W EUROPIE / 140
ROZDZIAŁ VII. WYSTAWY INTERAKTYWNE Z FIZYKI – CELE, MIEJSCA, ARANŻACJE /
143
7.1. ZABAWKI I FIZYKA - WARSZAWA, SŁUPSK 1998 / 143
7.2. „ZABAWKI” DLA NAUKOWCÓW, BIAŁYSTOK 1999 / 144
7.3. SZKOLNE LABORATORIA FIZYCZNE, GDAŃSK 2003 / 146
7.4. „W CZASIE DESZCZU DZIECI SIĘ NUDZĄ” – SOPOT 2004 / 148
7.5. „Z GÓRKI NA PAZURKI” - TORUŃ 2007 / 149
7.6. „FIAT LUX!” - TORUŃ 2008 / 151
7.7. „FIAT LUX!” - EDYCJE REGIONALNE / 156
7.8. ŚCIEŻKI DYDAKTYCZNE FIZYKI WSPÓŁCZESNEJ / 163
7.9. „ON THE TRACK OF MODERN PHYSICS” – GDAŃSK, WARSZAWA, PARYŻ, TRYDENT / 168
7.10. PROPOZYCJA (WIRTUALNEGO) MUZEUM MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE / 171
ROZDZIAŁ VIII. MUZEA, PLANETARIA, CENTRA NAUKI W POLSCE / 173
8.1. MUZEUM TECHNIKI W WARSZAWIE / 173
8.2. MUZEUM ZIEMI W WARSZAWIE / 176
8.3. PLANETARIUM, ORBITARIUM I GEODIUM W TORUNIU / 178
8.4. CENTRUM „HEWELIANUM” W GDAŃSKU / 182
8.5. WYSTAWA INTERAKTYWNA „EUREKA” W SZCZECINIE / 184
8.6. „NAUKI DAWNE I NIEDAWNE” I „ŚWIAT ZMYSŁÓW” W KRAKOWIE / 185
8.7. CENTRUM NAUKI „KOPERNIK” W WARSZAWIE / 187
8.8. PERSPEKTYWY ROZWOJU / 195
ZAKOŃCZENIE – CZY MOŻLIWA JEST REALIZACJA IDEI DYDAKTYKI INTERAKTYWNEJ W
PRAKTYCE EDUKACYJNEJ? / 197
206 stron, Format: 21.0x29.5cm, oprawa miękka
