Rozważania zawarte w pracy dotyczą rozwiązań normatywnych i realiów ustrojowych
Trzeciej Rzeczypospolitej Polski ej. Takim bowiem pojęciem - "Trzecia
Rzeczypospolita" - posługuje się we Wstępie obowiązująca Konstytucja z 1997 r.
na określenie państwa polskiego. Jest to więc termin normatywnie wiążący. W pracy
skoncentrowano się świadomie na uregulowaniach konstytucyjno-prawnych i praktyce
ustrojowej pod rządami uchwalonej 2 kwietnia 1997 r. Konstytucji RP, która weszła w
życie 17 października 1997 r. Praca ukazuje się więc w dziesiątym roku obowiązywania
tej Konstytucji.
W pierwszym rozdziale pracy poddano analizie różne
podejścia do idei demokracji i jej problemów ujawnione w toku prac nad przygotowaniem i
uchwaleniem Konstytucji z 1997 r., a na tym tle ujęcie zagadnień demokracji w uchwalonym
tekście Konstytucji. Następnie na tej bazie w rozdziale drugim dokonano
rekonstrukcji podstawowych zasad demokracji politycznej w świetle Konstytucji RP: zasady
zwierzchniej władzy Narodu, zasady łączenia demokracji przedstawicielskiej z formami
demokracji bezpośredniej, zasady podziału władzy i równowagi władz, zasady
demokratycznego państwa prawnego.
Trzy kolejne rozdziały traktują o instytucjach i podmiotach
demokracji przedstawicielskiej w RP. W rozdziale trzecim zaprezentowano demokratyczne
instytucje procesu kreacji organów przedstawicielskich - Sejmu i Senatu.
Scharakteryzowano w nim w sposób generalny demokratyczne regulacje prawa wyborczego do
Sejmu i Senatu, poddano analizie zasady i instytucje ustrojowe zabezpieczające
demokratyczność wyborów oraz ukazano stosowanie demokratycznych reguł wybieralności w
praktyce wyborów w 2001 i w 2005 r. Rozdział czwarty poświęcony został instytucjom
zabezpieczającym demokratyczne zachowana posłów i senatorów w parlamencie. Dokonano
tutaj charakterystyki parlamentarnego mandatu wolnego, zanalizowano uprawnienia i
obowiązki posła i senatora oraz wskazano na gwarancje swobodnego wykonywania mandatu
parlamentarnego, do których należy zwłaszcza niepołączalność {incompatibilitas)
oraz immunitet. Przedmiotem rozdziału piątego są demokratyczne rozwiązania
zabezpieczające pozycję i działalność najwyższego przedstawicielstwa władzy Narodu
- Sejmu i Senatu. Rozważono w nim rolę Sejmu i Senatu jako organów reprezentujących
suwerena, ukazano pozycję prawnoustrojową Sejmu i Senatu na tle społecznych opinii o
polskim parlamencie, poddano analizie funkcje Sejmu i Senatu służące realizacji zasady
przedstawicielstwa - funkcję ustrojodawczą, ustawodawczą i kontrolną.
Dwa końcowe rozdziały poświęcono instytucjom demokracji
bezpośredniej w RP. Przedmiotem rozważań w rozdziale szóstym jest władcza forma
demokracji bezpośredniej - referendum. Poddano tu analizie normatywną regulację
referendów ogólnokrajowych i lokalnych oraz ukazano praktykę tych referendów w okresie
od 1997 r. Rozdział siódmy dotyczy niewładczej formy demokracji bezpośredniej -
obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej. Rozważono tu normatywną regulację tej
instytucji i praktykę jej stosowania w latach 1999-2005.
W pracy wykorzystano szeroko dorobek zawarty w literaturze przedmiotu, przywoływany w
przypisach, a w pełni wykazany w bibliografii. Sięgano czasem także do wyników badań
socjologicznych. Natomiast praktykę ustrojową w zakresie objętym rozważaniami pracy
odtwarzano głównie na podstawie własnych badań różnorodnych materiałów i
dokumentów. Szczególnie przydatne okazały się dokumenty i materiały parlamentarne -
sejmowe i senackie oraz dokumenty i materiały Państwowej Komisji Wyborczej.
328 stron, B5, miękka oprawa