Główne pytanie obecne w każdym z zebranych w tej publikacji artykułów
dotyczy kwestii, dlaczego rządy działają zgodnie z prawem lub je ignorują.
Tradycyjna odpowiedź brzmi: prawo ma samodzielną skuteczność przyczynową.
Ludzie przestrzegają prawa, ponieważ to jest prawo: działania podażają za wcześniej
istniejącymi normami. Ten pogląd kwestionuje się obecnie, argumentując, że nie można
traktować prawa jako egzogennego ograniczenia ludzkich działań. W pewnych sytuacjach
działania, które jednostki chcą podjąć i podejmują, są stabilne i przewidywalne,
nawet jeśli nie stanowią realizacji żadnego istniejącego wcześniej prawa.
José María Maravall, Adam Przeworski,Wprowadzenie
Zaczynam od prostego pytania: dlaczego ludzie posiadający władzę akceptują
ograniczenia swojej władzy? Bardziej jednoznacznym jego sformułowaniem jest:
dlaczego ludzie z karabinami są posłuszni ludziom bez karabinów? A jego wersja
wyrażona w języku ekonomicznym brzmi następująco: dlaczego bogaci mieliby kiedykolwiek
dobrowolnie rozstać się z częścią swojego majątku? W teorii prawa analogicznie
pytamy: dlaczego politycy czasem przekazują władzę sędziom? Dlaczego politycy
pozwalają sędziom, którzy nie kontrolują ani sakiewki, ani miecza, unieważniać i
blokować ich decyzje, a czasem nawet posyłać sprawujących urzędy do więzienia?
Stephen Holmes, rozdz. 1
Jose Maria Maravall, wybitny hiszpański socjolog i politolog,
profesor i dyrektor w Instytucie im. Juana Marcha, wykładowca wielu uczelni, w tym
University of Warwick i Oxford University. W latach 80. był ministrem nauki i oświaty w
rządzie hiszpańskim. Opublikował m.in.: Dictatorship and Political Dissent (1979), The
Transition to Democracy in Spain (1982) i Regimes, Politics, and Markets (1997).
Adam Przeworski, jeden z najwybitniejszych współczesnych
politologów i socjologów. Karierę naukową rozpoczął w Warszawie, doktoryzował się
na Northwestern University of Chicago. Obecnie jest profesorem New York University.
Nagrodzony w 2001 roku nagrodą im. Woodrowa Wilsona, a w 2010 r. niezwykle prestiżową
nagrodą Johan Skytte Prize, przyznawaną w Szwecji i uchodzącą za politologicznego
Nobla. Opublikował 13 książek i wielką liczbę artykułów na łamach czołowych
czasopism politologicznych i socjologicznych. Najważniejsze książki: Capitalism and
Social Democracy (1988), Democracy and the Market (1991), Economic Reforms in New
Democracies: A Social-Democratic Approach (1993), Sustainable Democracy (1995), Democracy
and Development (2000), States and Markets: A Primer in Political Economy (2003).
W tomie publikują:
Robert BARROS, John FEREJOHN, Biancamaria FONTANA, Roberto GARGARELLA, Carlo
GUARNIERI, Stephen HOLMES, Jose Maria MARAVALL, Pasquale PASQUINO, Adam PRZEWORSKI,
Ignacio SANCHEZ-CUENCA, Catalina SMULOVITZ, Michel TROPER, Barry R. WEINGAST.
Spis treści:
Autorzy
Podziękowanie
Wprowadzenie
JOSE MARIA MARAVALL i ADAM PRZEWORSKI
Część pierwsza
1 Rodowody koncepcji rządów prawa
STEPHEN HOLMES
2 Władza, normy i podporządkowanie
IGNACIO SANCHEZ-CUENCA
3 Posłuszeństwo i obowiązek w państwie prawnym
MICHEL TROPER
4 Postscriptum do "Political Foundations of Democracy and the Rule of
Law"
BARRY R. WEINGAST
5 Dlaczego partie polityczne respektują wyniki wyborów?
ADAM PRZEWORSKI
Część druga
6 Większościowe odczytanie rządów prawa
ROBERTO GARGARELLA
7 Kiedy mogą funkcjonować rządy prawa? Zdecentralizowane mechanizmy
obciążania kosztami
CATALINA SMULOVITZ
8 Dyktatura i rządy prawa: normy prawne i władza wojskowa w Chile Pinocheta
ROBERT BARROS
Część trzecia
9 Sądy jako narzędzie odpowiedzialności poziomej. Przypadek Europy łacińskiej
CARLO GUARNIERI
10 Demokracja i rządy prawa
JOHN FEREJOHN I PASO.UALE PASQUINO
11 Rządy prawa jako broń polityczna
JOSE MARIA MARAVALL
12 Rządy prawa a problem reformy prawa w Próbach Michela de Montaigne'a
BIANCAMARIA FONTANA
Indeks nazwisk
309 stron, B5, oprawa miękka