Dziewiętnastowieczna
cywilizacja załamała się. Książka ta jest poświęcona politycznym i
gospodarczym przyczynom tego wydarzenia oraz głębokim przemianom,
którym dało ono początek.
Tak
Karl Polanyi rozpoczyna swoją książkę, która w
rzeczywistości oferuje znacznie więcej niż badanie
mechanizmów rewolucji przemysłowej – przede
wszystkim dotyczy także naszych kryzysowych czasów. Możemy
bowiem postrzegać publikację, której polskie tłumaczenie
ukazuje się po 66 latach od jej powstania, jako sięgającą głęboko w
historię Europy analizę podłoża obecnego kryzysu i głos w dyskusji o
kondycji współczesnego kapitalizmu.
Autor występuje przeciwko koncepcji wolnego i
samoregulującego się rynku, niezwykle dziś popularnej i atrakcyjnej dla
współczesnego uczestnika życia publicznego.
Wolny
rynek, jak sądzi Polanyi, rozbija się o naturę człowieka. Jak niegdyś
komunizm, który wielu rozsądnym ludziom zdawał się ideą
szlachetną i sprawiedliwą, okazał się naiwną utopią i zamienił w
przeciwieństwo sprawiedliwości, tak samoregulujący się rynek, z pozoru
mądrzejszy od nieudolnych rządów i stronniczych
polityków, okazuje się tylko mitem, w którym nie
ma miejsca dla żywych ludzi. W realnym świecie nie jest to już dążący
do równowagi organizm, lecz niezrównoważone
monstrum niszczące cały świat społeczny. Rynek traktowany jak
nienaruszalna świętość oddziela się od społeczeństwa, które
staje się jedynie przybudówką do niego, trybikiem w jego
machinie. Pozostawiony sam sobie rynek niszczy relacje społeczne,
narzucając im charakter ekonomiczny.
Polanyi wykracza poza klasyczną ekonomię, podkreśla
zakorzenienie mechanizmów gospodarczych w świecie społecznym
i sprzeciwia się abstrakcyjnemu traktowaniu tych dwóch
aspektów.
Spis
treści:
Słowo
wstępne -Joseph E. Stiglitz
Wprowadzenie - Fred Błock
Nota do wydania z 2001 roku
Podziękowania Autora
Część
pierwsza. System
międzynarodowy
1.Stuletni pokój
2.Konserwatywne lata dwudzieste, rewolucyjne lata trzydzieste
Część
druga. Narodziny i
upadek gospodarki rynkowej
I.Szatański młyn
3."Domostwo kontra postęp"
4.Społeczeństwa i systemy gospodarcze
5.Ewolucja modelu rynkowego
6.Samoregulujący się rynek i fikcyjne towary: praca, ziemia i pieniądz
7.System speenhamlandzki, rok 1795
8.Poprzednicy i następstwa
9.Pauperyzm i utopia
10.Ekonomia polityczna i odkrycie społeczeństwa
II.Samoobrona społeczeństwa
11.Człowiek, przyroda i organizacja produkcji
12.Kredo liberalizmu
13.Kredo liberalizmu (kontynuacja): interes klasowy i przemiany
społeczne
14.Rynek i człowiek
15.Rynek i przyroda
16.Rynek i produkcja
17.Osłabienie mechanizmu samoregulacji
18.Destrukcyjne napięcia
Część
trzecia. Transformacja
w toku
19.Demokracja i gospodarka rynkowa
20.Historia szykuje się do wielkich zmian społecznych
21.Wolność w złożonym społeczeństwie
Noty
do źródeł
1.Równowaga sił jako polityka, historyczne prawo, zasada i
system
2.Stuletni pokój
3.Zerwanie złotej nici
4.Zmiana sytuacji po pierwszej wojnie światowej
5.Finanse i pokój
6.Wybrane źródła do rozdziału "Społeczeństwa i systemy
gospodarcze"
7.Wybrane źródła do rozdziału "Ewolucja modelu rynkowego"
8.System speenhamlandzki - literatura
9.Prawa o ubogich i organizacja pracy
10.System speenhamlandzki i eksperyment wiedeński
11.Dlaczego nie Ustawa Whitbreada?
12."Dwa Narody" Disraelego i problem ras kolorowych
Indeks nazwisk
370
stron, oprawa twarda