Podręcznik prezentuje polskie prawo finansowe w szerszym kontekście
prawa Unii Europejskiej.
Autor w przystępny i szczegółowy sposób przedstawia w nim najważniejsze
zagadnienia prawa finansowego i jego prawne regulacje w Polsce oraz w Unii Europejskiej.
Dzięki podręcznikowi student przyswoi sobie wiedzę z zakresu: tzw. części ogólnej
prawa finansowego, prawa walutowego i dewizowego, prawa dochodów publicznych oraz prawa
sektora finansów publicznych (prawa budżetowego).
Książka jest polecana studentom Wydziałów Prawa i Administracji jako
podręcznik do wykładu "Prawo finansowe". Nieocenioną pomocą będzie także
dla seminarzystów, którzy znajdą w niej zestawy podstawowych tematów prac dyplomowych
i magisterskich oraz polecaną literaturę.
Cezary Kosikowski jest profesorem zwyczajnym nauk prawnych, doktorem
honoris causa Uniwersytetu im. P.J. Šafarika w Koszycach. Specjalizuje się z zakresu
prawa finansowego i publicznego prawa gospodarczego. Obecnie jest przewodniczącym
Głównej Komisji Orzekającej w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych,
zastępcą redaktora naczelnego "Państwa i Prawa".
Stan prawny na 2 stycznia 2008 roku.
Spis treści:
WYKAZ SKRÓTÓW
WSTĘP
Część I
PRAWO FINANSOWE JAKO DZIAŁ PRAWA PUBLICZNEGO I DYSCYPLINA NAUKOWA
Rozdział I. PRAWO FINANSOWE JAKO DZIAŁ PRAWA PUBLICZNEGO
1. Geneza oraz istota i funkcje prawa finansowego
2. Charakterystyka ogólna norm prawa finansowego
3. Hipoteza normy prawa finansowego
4. Podmioty bierne prawa finansowego
4.1. Osoby fizyczne jako podmioty prawa finansowego
4.2. Osoby prawne jako podmioty prawa finansowego
4.3. Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej jako podmioty prawa
finansowego
5. Podmioty czynne prawa finansowego
6. Uprawnienia i obowiązki prawnofinansowe (dyspozycja normy prawnofinansowej)
7. Sankcje normy prawa finansowego i odpowiedzialność w prawie finansowym
8. Specyfika źródeł prawa finansowego
9. Znaczenie konstytucji jako źródła prawa finansowego
10. Ustawy w prawie finansowym
11. Akty wykonawcze w prawie finansowym
12. Akty prawa międzynarodowego i prawa wspólnotowego jako źródła prawa finansowego
Rozdział II. PRAWO FINANSOWE JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA I DYDAKTYCZNA
1. Dynamika zmian zakresu i systematyki prawa finansowego oraz jego powiązań
z innymi działami prawa
2. Problem autonomiczności prawa finansowego
3. Zasady ogólne prawa finansowego
4. Nauka i nauczanie prawa finansowego
Problemy seminaryjne
Zalecana literatura
Część II
PRAWO WALUTOWE I PRAWO DEWIZOWE
Rozdział III. PRAWO WALUTOWE
1. Waluta i prawo walutowe oraz jego źródła
1.1. Pojęcie waluty
1.2. Rodzaje pieniądza
1.3. Prawo walutowe w Polsce
2. NBP - centralny bank państwa i jego funkcje
3. Prawo ustroju pieniężnego
3.1. Waluta obowiązująca i jej emisja
3.2. Ustalanie kursów walut obcych
4. Prawo obiegu pieniężnego
4.1. Założenia polityki pieniężnej (funkcje, treść i charakter prawny, kontrola
realizacji)
4.2. Stosowanie instrumentów polityki pieniężnej
4.3. Rozliczenia bezgotówkowe
4.4. Elektroniczne instrumenty płatnicze
4.5. Bilans płatniczy i inne bilanse równowagi rynkowo-pieniężnej
5. Wspólnotowe prawo walutowe
5.1. Unia walutowa i gospodarcza
5.2. Euro i jego funkcje
5.3. Jednolite instytucje prawa walutowego na rynku finansowym
5.3.1. Elektroniczne instrumenty płatnicze
5.3.2. Płatności transgraniczne
5.3.3. Usługi finansowe na odległość
5.3.4. Zwalczanie zjawiska prania brudnych pieniędzy
5.4. Europejski System Banków Centralnych
6. Konsekwencje pozostawania Polski poza strefą euro
Rozdział IV. PRAWO DEWIZOWE
1. Pojęcie i modele prawa dewizowego
2. Wspólnotowe prawo dewizowe
3. Obowiązujące w Polsce prawo dewizowe
3.1. Źródła prawa dewizowego
3.2. Zakres przedmiotowy prawa dewizowego
3.3. Podmioty prawa dewizowego oraz ich obowiązki i kompetencje
3.4. Ograniczenia dewizowe oraz sposoby prawne ich uchylania
3.5. Obowiązki dewizowe
Problemy seminaryjne
Zalecana literatura
Część III
PRAWO FINANSOWE DOCHODÓW PUBLICZNYCH
RozdziałV. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA DOCHODÓW PUBLICZNYCH
1. Pojęcie i klasyfikacja dochodów publicznych
2. Stanowienie, planowanie, gromadzenie i kontrola dochodów publicznych
3. Zasady podziału dochodów publicznych
Rozdział VI. PODATKI I PRAWO PODATKOWE
1. Pojęcie i rodzaje podatku oraz jego konstrukcja prawna
2. Prawo podatkowe i jego źródła
3. Wspólnotowe prawo podatkowe
4. Zasady podatkowe
5. Wykładnia prawa podatkowego
5.1. Uwagi ogólne
5.2. Wykładnia legalna
5.2.1. Wykładnia Sądu Najwyższego
5.2.2. Wykładnia Trybunału Konstytucyjnego
5.2.3. Interpretacje ogólne Ministra Finansów
5.3. Wykładnia operatywna
5.3.1. Wykładnia Sądu Najwyższego jako rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego
5.3.2. Wykładnia Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów
administracyjnych
5.3.3. Interpretacje indywidualne Ministra Finansów oraz samorządowych organów
podatkowych
5.4. Wykładnia doktrynalna
Rozdział VII. PRAWO ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
1. Zobowiązania podatkowe (pojęcie, powstawanie, odpowiedzialność)
2. Odpowiedzialność za zaległości podatkowe
3. Wygasanie zobowiązań podatkowych
4. Zabezpieczenie oraz dobrowolne i przymusowe wykonanie zobowiązań podatkowych
Rozdział VIII. PRAWO O POSTĘPOWANIU PODATKOWYM
1. Cele, podstawy prawne i zasady postępowania podatkowego
2. Organy podatkowe i ich właściwość oraz podmioty wykonujące niektóre funkcje
organów podatkowych
3. Uczestnicy postępowania podatkowego oraz ich prawa i obowiązki
4. Przebieg postępowania podatkowego
5. Dwuinstancyjność postępowania podatkowego oraz sądowa kontrola orzeczeń organów
podatkowych
6. Czynności sprawdzające oraz kontrola podatkowa i kontrola skarbowa a postępowanie
podatkowe
Rozdział IX. PRAWO O PODATKACH
1. Systemy podatkowe
2. Funkcje i konstrukcje prawne podatków przychodowych
3. Funkcje i konstrukcje prawne podatków dochodowych
4. Funkcje i konstrukcje prawne podatków przychodowo-dochodowych
5. Funkcje i konstrukcje prawne podatków konsumpcyjnych
6. Funkcje i konstrukcje prawne podatków majątkowych
Rozdział X. PRAWO O POZOSTAŁYCH DOCHODACH PUBLICZNYCH
1. Opłaty publiczne
2. Dochody majątkowe
3. Obowiązkowe wpłaty z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz na rzecz
funduszy celowych
4. Inne wpłaty o charakterze publicznym
Problemy seminaryjne
Zalecana literatura
Część IV
PRAWO FINANSOWE SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH
Rozdział XI. SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH JAKO PRZEDMIOT PRAWA FINANSOWEGO
1. Pojęcie i zakres sektora finansów publicznych w prawie wspólnotowym i
polskim
2. Klasyfikacja i reżim prawny jednostek sektora finansów publicznych
2.1. Klasyfikacja jednostek sektora finansów publicznych
2.2. Podstawowe formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych
2.2.1. Jednostki budżetowe
2.2.2. Gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej
2.2.3. Zakłady budżetowe
2.2.4. Fundusze celowe
3. Jednolite zasady gospodarki finansowej w sektorze finansów publicznych
4. Odrębne zasady gospodarki finansowej niektórych jednostek sektora finansów
publicznych
5. Reżim prawnofinansowy podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych
Rozdział XII. PRAWO FINANSOWE WYDATKÓW PUBLICZNYCH
1. Ekonomiczna i prawna natura wydatków publicznych
2. Wydatki w Unii Europejskiej
3. Powinności państwa w zakresie wydatków publicznych
4. Programowanie i planowanie wydatków publicznych
4.1. Celowość i funkcje programowania i planowania wydatków publicznych
4.2. Próby reformy programowania i planowania wydatków publicznych w innych państwach
4.3. Planowanie wydatków publicznych w Polsce
4.4. Budżet zadaniowy
5. Zasady i mechanizmy dokonywania wydatków publicznych
Rozdział XIII. PRAWO BUDŻETOWE
1. Pojęcie i zakres oraz źródła prawa budżetowego
2. Wspólnotowe prawo budżetowe
3. Zasady budżetowe
3.1. Pojęcie i katalogi zasad budżetowych
3.2. Zasada powszechności (zupełności) budżetu
3.3. Zasada jedności formalnej budżetu
3.4. Zasada jedności materialnej budżetu
3.5. Zasada szczegółowości budżetu
3.6. Zasada przejrzystości i jawności budżetu
3.7. Zasada roczności budżetu
3.8. Zasada równowagi budżetowej oraz konsekwencje prawne jej braku. Deficyt budżetowy
i dług publiczny
3.9. Zasada uprzedniości budżetu
4. Tworzenie projektu ustawy budżetowej a system planowania finansowego w Unii
Europejskiej
4.1. Wieloletnie programowanie i planowanie finansowe w Unii Europejskiej
4.2. Organizacja planowania budżetowego w Polsce
4.3. Założenia do projektu budżetu państwa
4.4. Przygotowanie materiałów do projektu ustawy budżetowej przez dysponentów części
budżetowych (budżet zadaniowy)
4.5. Prace nad projektem ustawy budżetowej
4.6. Postępowanie z projektem ustawy budżetowej
5. Uchwalanie, wykonywanie, kontrola i ocena ustawy budżetowej
5.1. Uchwalanie ustawy budżetowej
5.2. Reakcje Prezydenta RP na ustawę budżetową (ustawę o prowizorium budżetowym i
ustawę o zmianie ustawy budżetowej) oraz na jej nieuchwalenie w konstytucyjnym terminie
5.3. Badanie konstytucyjności ustawy budżetowej (ustawy o prowizorium budżetowym i
ustawy o zmianie ustawy budżetowej) przez Trybunał Konstytucyjny
5.4. Uchwalanie ustawy o zmianie ustawy budżetowej
5.5. Uchwalanie ustawy o prowizorium budżetowym
5.6. Zasady i mechanizm wykonywania ustawy budżetowej
5.7. Kontrola i ocena wykonania ustawy budżetowej
Rozdział XIV. PRAWO BUDŻETOWE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
1. Podstawy prawne oraz struktura wydatków i dochodów jednostek samorządu
terytorialnego
2. Środki obce jako źródła finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego
3. Uchwała budżetowa (projektowanie, uchwalanie)
4. Wykonywanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego
5. Sprawozdawczość i kontrola budżetu jednostki samorządu terytorialnego
Rozdział XV. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE POZYSKIWANIA I WYDATKOWANIA ŚRODKÓW
POCHODZĄCYCH Z BUDŻETU UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ Z INNYCH ŹRÓDEŁ ZAGRANICZNYCH
1. Podstawy prawne pozyskiwania środków z budżetu Unii Europejskiej oraz z
innych źródeł zagranicznych
1.1. Prawo wspólnotowe
1.1.1. Środki funduszy Unii Europejskiej oraz inicjatyw wspólnotowych i instrumentów
finansowych
1.1.2. Środki z pomocy udzielanej przez państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego
1.2. Prawo polskie
1.2.1. Podstawy prawne
1.2.2. Procedura pozyskiwania środków oraz ich reżim prawnofinansowy
2. Podstawy prawne wydatkowania oraz rozliczania środków z budżetu Unii Europejskiej
oraz z innych źródeł zagranicznych
2.1. Zasady prowadzenia polityki rozwoju
2.2. Programy operacyjne jako podstawa wydatkowania środków
2.3. Uruchamianie i wydatkowanie środków
2.3.1. Środki pozostające w dyspozycji Ministra Finansów
2.3.2. Środki pozostające w dyspozycji samorządu województwa oraz innych jednostek
samorządu terytorialnego
2.3.3. Środki wydatkowane za pośrednictwem agencji płatniczych
2.3.4. Środki pozostające w dyspozycji innych jednostek sektora finansów publicznych
oraz podmiotów spoza tego sektora
2.3.5. Niewłaściwe wykorzystanie środków
2.4. Rozliczenie wydatkowanych środków
Problemy seminaryjne
Zalecana literatura
504 strony, B5, miękka oprawa
