Publikacja ta jest zwięzłym i zrozumiałym (także od strony językowej)
opracowaniem - podręcznikiem. Zakres tematyki i sposób ujęcia zostały określone
potrzebą realizowania (przewidzianego standardem kształcenia na kierunku dziennikarskim
dla studiów I stopnia) przedmiotu Podstawy prawa, który winien w pełni uwzględniać
potrzeby tej właśnie grupy zawodowej. W edukacji prawniczej na studiach dziennikarskich
nacisk kładzie się w pierwszym rzędzie na prawo prasowe i autorskie. Ich omawianie
byłoby jednak trudne bez wcześniejszego zapoznania studentów z siatką pojęć
właściwych dla teorii prawa, prawa karnego, cywilnego i administracyjnego. I to
właśnie stanowi podstawowy cel niniejszego opracowania. Istotne miejsce zajmują w nim
także rozważania poświęcone kwestiom ustrojowym, omówione w rozdziale dotyczącym
prawa konstytucyjnego.
Analizowane zagadnienia zostały w możliwie jak największym zakresie
zilustrowane przykładami odnoszącymi się do działalności mediów. Dodatkowo
publikacja została wzbogacona o akty normatywne i materiały źródłowe (Konstytucję,
wyciąg z kodeksu karnego, cywilnego, prawa prasowego, ustawy o radiofonii i telewizji).
Spis treści:
Wstęp
Wykaz skrótów
Część I. Teoria prawa
1. Prawo
1.1. Znaczenie terminu
1.2. Znaczenie terminów: prawo publiczne i prywatne oraz materialne i
formalne
2. Norma prawna i przepis
2.1. Norma prawna i jej cechy
2.2. Budowa normy prawnej
2.3. Koncepcje budowy normy prawnej
2.4. Norma prawna a przepis prawny
2.5. Rodzaje norm i przepisów prawnych
3. Akty prawne
3.1. Znaczenie terminu
3.2. Akty normatywne
3.3. Publikacja aktów normatywnych
3.4. Akty stosowania prawa
4. Obowiązywanie prawa
4.1. Znaczenie terminu
4.2. Obowiązywanie prawa w czasie
4.3. Obowiązywanie prawa w przestrzeni
5. Źródła prawa
5.1. Uwagi wprowadzające
5.2. Konstytucja
5.3. Ustawa
5.4. Ratyfikowane umowy międzynarodowe
5.5. Rozporządzenie
5.6. Akty prawa miejscowego
5.7. Uchwały i zarządzenia
6. Stosowanie prawa
6.1. Znaczenie terminu
6.2. Etapy stosowania prawa
7. Przestrzeganie prawa
8. Praworządność
8.1. Znaczenie terminu
8.2. Koncepcje praworządności
8.3. Gwarancje rządów prawa
9. Luka w prawie
9.1. Pojęcie luki i jej rodzaje
9.2. Sposoby zapełniania luk
10. Wykładnia prawa
10.1. Znaczenie terminu
10.2. Rodzaje wykładni
Część II. Prawo konstytucyjne
1. Sejm i Senat
1.1. Uwagi wprowadzające. Funkcje Sejmu i Senatu
1.2. Wybory do Sejmu i Senatu
1.2.1. Powszechność
1.2.2. Bezpośredniość
1.2.3. Głosowanie tajne
1.2.4. Proporcjonalność wyborów sejmowych i system większościowy
wyborów senackich
1.3. Kadencja Sejmu i Senatu
1.4. Status posła i senatora
1.4.1. Mandat parlamentarny i jego wygaśnięcie
1.4.2. Obowiązki i prawa posła (senatora). Immunitet
parlamentarny. Ograniczenia mandatu
1.4.3. Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu. Permanencja
działania. Jawność posiedzeń
1.5. Tok ustawodawczy
2. Prezydent RP
2.1. Uwagi wprowadzające
2.2. Wybory
2.3. Opróżnienie urzędu Prezydenta
2.4. Kompetencje Prezydenta RP
3. Rada Ministrów
3.1. Uwagi wprowadzające
3.2. Dymisja i powoływanie Rady Ministrów
3.3. Skład Rady Ministrów i sposób jej działania
3.4. Kompetencje Rady Ministrów
4. Sądy
4.1. Uwagi wprowadzające
4.2. Organizacja sądownictwa
5. Trybunał Konstytucyjny
5.1. Uwagi wprowadzające
5.2. Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego
5.2.1. Orzekanie o zgodności norm z Konstytucją
5.2.2. Skarga konstytucyjna
5.2.3. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy
centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
5.2.4. Orzekanie o przejściowej przeszkodzie w sprawowaniu
urzędu przez Prezydenta
5.2.5. Rozstrzyganie o zgodności z Konstytucją celów lub
działalności partii politycznych
6. Trybunał Stanu
6.1. Uwagi wprowadzające
6.2. Charakter odpowiedzialności egzekwowanej przed Trybunałem Stanu
oraz krąg osób odpowiedzialnych
6.3. Procedura realizowania odpowiedzialności konstytucyjnej oraz
odpowiedzialności za pozostałe czyny
6.4. Sankcje
7. Rzecznik Praw Obywatelskich
7.1. Uwagi wprowadzające .
7.2. Powoływanie i kryteria stawiane kandydatowi
7.3. Zadania
8. Najwyższa Izba Kontroli
8.1. Uwagi wprowadzające
8.2. Organizacja NIK
8.3. Zakres kontroli i postępowanie kontrolne
8.4. Inne zadania NIK
9. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
9.1. Uwagi wprowadzające
9.2. Wybór i skład
9.3. Zadania
9.4. Koncesja
9.5. Kontrola działalności nadawców
9.6. Publiczna radiofonia i telewizja
10. Samorząd terytorialny
10.1. Uwagi wprowadzające
10.2. Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego
10.2.1. Zadania własne i zlecone
10.2.2. Gospodarka finansowa i dochody gmin
10.2.3. Organy gminy
10.2.4. Referendum gminne
10.2.5. Nadzór nad działalnością gminy
10.3. Powiat i samorządowe województwo jako kolejne szczeble samorządu
terytorialnego
10.3.1. Powiat
10.3.2. Województwo
Część III. Prawo administracyjne
1. Administracja i prawo administracyjne formalne
2. Stosunek administracyjnoprawny
3. Przebieg postępowania administracyjnego i jego zasady
3.1. Uwagi wprowadzające
3.2. Postępowanie administracyjne wg. kodeksu postępowania
administracyjnego
4. Akt administracyjny
4.1. Znaczenie terminu
4.2. Rodzaje aktów administracyjnych
4.3. Przesłanki ważności aktu administracyjnego
5. Decyzje i postanowienia
5.1. Decyzja
5.2. Postanowienie
6. Środki odwoławcze w postępowaniu administracyjnym
6.1. Uwagi wprowadzające
6.2. Zwykłe środki odwoławcze
6.2.1. Odwołanie od decyzji
6.2.2. Decyzja ostateczna
6.2.3. Zażalenie na postanowienie
6.3. Nadzwyczajne środki odwoławcze
6.3.1. Wznowienie postępowania administracyjnego
6.3.2. Stwierdzenie nieważności decyzji
6.3.3. Uchylenie lub zmiana decyzji administracyjnej
7. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego
7.1. Uwagi wprowadzające
7.2. Istota skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego
7.3. Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego
8. Naczelny Sąd Administracyjny
Część IV. Prawo karne
1. Przestępstwo
1.1. Definicja przestępstwa
1.1.1. Bezprawność
1.1.2. Społeczna szkodliwość w stopniu większym niż
znikomy
1.1.3. Wina
1.2. Rodzaje przestępstw
2. Granica wieku odpowiedzialności w prawie karnym
3. Formy uczestnictwa w przestępstwie
3.1. Uwagi ogólne
3.2. Sprawstwo
3.3. Współsprawstwo
3.4. Sprawstwo kierownicze
3.5. Podżeganie
3.6. Pomocnictwo
4. Formy zjawiskowe
4.1. Uwagi ogólne
4.2. Przygotowanie
4.3. Usiłowanie
5. Okoliczności wyłączające winę
5.1. Uwagi wprowadzające
5.2. Niepoczytalność
5.3. Błąd
5.3.1. Błąd co do faktu
5.3.2. Błąd co do prawa
5.3.3. Błąd co okoliczności wyłączającej bezprawność
lub winę
6. Okoliczności wyłączające bezprawność
6.1. Uwagi wprowadzające
6.2. Obrona konieczna
6.3. Stan wyższej konieczności
6.4. Eksperyment naukowy
6.5. Zgoda osoby, której dobro zostało naruszone
6.6. Działanie w ramach uprawnień i obowiązków
6.7. Czynności lecznicze
6.8. Ryzyko sportowe
6.9. Krytyka
7. Kary
7.1. Uwagi wprowadzające. Rodzaje kar
7.1.1. Grzywna
7.1.2. Kara ograniczenia wolności
7.1.3. Kara pozbawienia wolności
7.1.4. Kara 25 lat pozbawienia wolności
7.1.5. Kara dożywotniego pozbawienia wolności
8. Środki karne
8.1. Uwagi wprowadzające
8.2. Środki karne terminowe
8.2.1. Pozbawienie praw publicznych
8.2.2. Zakaz zajmowania określonego stanowiska lub
wykonywania określonego zawodu
8.2.3. Zakaz prowadzenia określonej działalności
gospodarczej
8.2.4. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych
8.3. Środki karne jednorazowe
8.3.1. Przepadek przedmiotów
8.3.2. Naprawienie części lub całości szkody wyrządzonej
przestępstwem
8.3.3. Nawiązka
8.3.4. Świadczenie pieniężne
8.3.5. Podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości
9. Obostrzenie i złagodzenie kary
9.1. Uwagi wprowadzające
9.2. Nadzwyczajne obostrzenie kary. Recydywa i ciąg przestępstw
9.3. Nadzwyczajne złagodzenie kary
10. Warunkowe umorzenie postępowania karnego
11. Zniesławienie i zniewaga
11.1. Uwagi wprowadzające
11.2. Zniesławienie
11.2.1. Istota przestępstwa (tzw. czynność sprawcza) i
krąg pokrzywdzonych
11.2.2.Sankcje karne
11.2.3.Odpowiedzialność za rozgłaszanie zarzutu
11.2.4. Tryb ścigania
11.2.5. Kontratyp krytyki i ciężar dowodu w sprawach o
zniesławienie
11.3. Zniewaga
11.3.1. Istota przestępstwa i pokrzywdzony
11.3.2. Sankcje karne i tryb ścigania
11.3.3. Inne rodzaje zniewag przewidziane kodeksem karnym
12. Postępowanie przygotowawcze a sądowe
12.1. Postępowanie przygotowawcze
12.2. Postępowanie sądowe
13. Środki zapobiegawcze w postępowaniu karnym
13.1. Uwagi wprowadzające
13.2. Tymczasowe aresztowanie
13.3. Pozostałe środki zapobiegawcze
13.3.1. Poręczenie
13.3.2. Dozór Policji
13.3.3. Zakaz opuszczania kraju
13.3.4. Zawieszenie w czynnościach służbowych
Część V. Prawo cywilne
1. Stosunek cywilnoprawny
2. Osoby fizyczne
3. Osoby prawne
3.1. Charakterystyka, powstanie, sposób działania i indywidualizacja
3.2. Rodzaje
4. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
4.1. Zdolność prawna
4.2. Zdolność do czynności prawnych
5. Dobra osobiste i ich ochrona
5.1. Istota dóbr osobistych
5.2. Ochrona przewidziana kodeksem cywilnym
5.3. Roszczenia niemajątkowe
5.3.1. Roszczenie o zaniechanie
5.3.2. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia
5.3.3. Sprostowanie o odpowiedź
5.4. Roszczenia majątkowe
6. Czynności prawne
6.1. Czynność prawna – znaczenie terminu
6.2. Rodzaje czynności prawnych
6.3. Ważność czynności prawnej
6.4. Forma czynności prawnych
7. Wady oświadczenia woli
7.1. Uwagi wprowadzające
7.2. Brak świadomości lub swobody
7.3. Pozorność
7.4. Błąd
7.5. Podstęp
7.6. Groźba
8. Przedstawicielstwo
8.1. Uwagi wprowadzające
8.2. Przedstawicielstwo ustawowe
8.3. Pełnomocnictwo
8.3.1. Forma pełnomocnictwa
8.3.2. Rodzaje pełnomocnictwa
8.3.3. Substytucja
8.3.4. Dokonywanie czynności z samym sobą
8.3.5. Przekroczenie zakresu umocowania
8.3.6. Wygaśnięcie pełnomocnictwa
8.3.7. Prokura
9. Przedawnienie roszczeń
9.1. Uwagi wprowadzające. Znaczenie pojęcia
9.2. Terminy i skutek przedawnienia
9.3. Zawieszenie biegu terminów przedawnienia
9.4. Przerwanie biegu terminów przedawnienia
10. Prawo rzeczowe i jego istota
10.1. Uwagi wprowadzające. Rzecz i jej rodzaje
11. Własność
11.1. Istota prawa własności
11.2. Ochrona prawa własności
11.3. Nabycie i utrata prawa własności
11.3.1. Nabycie własności w drodze umowy
11.3.2. Zasiedzenie
11.3.3. Inne przypadki nabycia własności
11.4. Współwłasność
12. Użytkowanie wieczyste
13. Ograniczone prawa rzeczowe
13.1. Ogólna charakterystyka
13.2. Użytkowanie
13.3. Służebności
13.3.1. Służebność gruntowa
13.3.2. Służebność osobista
13.4. Zastaw i hipoteka
13.5. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego
14. Posiadanie
15. Zobowiązanie
15.1. Istota zobowiązania
15.2. Źródła zobowiązań
15.3. Zobowiązania solidarne
15.3.1. Solidarność wierzycieli
15.3.2. Solidarność dłużników
16. Szkoda
17. Odpowiedzialność deliktowa
18. Odpowiedzialność kontraktowa
19. Prawo spadkowe
19.1. Spadek
19.2. Dziedziczenie ustawowe
19.3. Dziedziczenie testamentowe
19.3.1. Testament własnoręczny
19.3.2. Testament notarialny
19.3.3. Testament alograficzny
19.3.4. Testament ustny
19.3.5. Testament podróżny i wojskowy
Bibliografia
Załączniki
Akty normatywne
405 stron, B5, miękka oprawa