Zadaniem książki jest omówienie najważniejszych regulacji prawnych związanych z
funkcjonowaniem mediów. W tym celu poddano szczegółowej i obszernej analizie
orzecznictwo sądów krajowych i Trybunału Europejskiego zapadłe w sprawach z udziałem
prasy. Dzięki przejrzystemu układowi oraz ściśle praktycznemu ujęciu tematu niniejsze
opracowanie stanowi cenne źródło wiedzy przydatne prawnikom, wydawcom, dziennikarzom,
rzecznikom prasowym oraz wszystkim osobom zainteresowanym prawnymi aspektami
działalności prasowej.
W publikacji uwzględniono stan prawny na
dzień 1 października 2007 roku.
Michał Zaremba - absolwent Wydziału Prawa i Administracji UAM,
doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Prawa Prasowego Instytutu Dziennikarstwa
UW, specjalizuje się w problematyce z zakresu prawa prasowego, ochrony dóbr osobistych
oraz dostępu do informacji publicznej.
Spis treści
Wprowadzenie
Rozdział 1.
ŹRÓDŁA PRAWA PRASOWEGO I PODSTAWOWE POJĘCIA
TEGO PRAWA
1.1. Źródła prawa prasowego
1.1.1. Pojęcie prawa prasowego
1.1.2. Prawo prasowe a konstytucja
1.1.3. Prawo prasowe a konwencja europejska
1.2. Podstawowe pojęcia Prawa prasowego
1.2.1. Uwagi wstępne
1.2.2. Prasa, dziennik, czasopismo, materiał prasowy
1.2.3. Redakcja prasowa
1.2.4. Dziennikarz
1.2.5. Redaktor naczelny
1.2.6. Wydawca
Rozdział 2.
PRAWA PRASY
2.1. Prawo do zachowania tajemnicy dziennikarskiej
2.1.1. Cel instytucji tajemnicy dziennikarskiej
2.1.2. Rodzaje tajemnicy dziennikarskiej
2.1.3. Dziennikarz jako świadek w postępowaniu karnym a tajemnica
dziennikarska
2.1.4. Dziennikarz jako świadek w postępowaniu cywilnym a tajemnica
dziennikarska
2.1.5. Dziennikarz jako pozwany i oskarżony (podejrzany) a tajemnica
dziennikarska
2.1.6. Odpowiedzialność cywilna za naruszenie tajemnicy dziennikarskiej
2.2. Prawo do uzyskania informacji
2.2.1. Uwagi wstępne
2.2.2. Roszczenie informacyjne z art. 4 p.p.
2.2.3. Prawo do uzyskania odpowiedzi na krytykę
2.2.4. Art. 11 ust. 3 p.p.
2.3. Prawo do szczególnej ochrony ze strony organów państwa
2.4. Prawo do publikacji ogłoszeń i reklam
2.4.1. Swoboda publikacji ogłoszeń i reklam
2.4.2. Odpowiedzialność wydawców i dziennikarzy za ogłoszenia i reklamy
sprzeczne z prawem
Rozdział 3.
OBOWIĄZKI PRASY
3.1. Służba społeczeństwu i państwu oraz obowiązek działania
zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego
3.2. Obowiązek rejestracji dziennika i czasopisma
3.2.1. Cel i istota rejestracji dzienników i czasopism
3.2.2. Przesłanki odmowy rejestracji dziennika i czasopisma oraz zakres
kontroli sądu rejestracyjnego
3.2.3. Postępowanie w sprawie rejestracji dzienników i czasopism
3.2.4. Rejestracja prasy internetowej
3.3. Obowiązek zachowania szczególnej staranności przy zbieraniu i wykorzystaniu
materiałów prasowych
3.3.1. Uwagi wstępne
3.3.2. Dochowanie wymogu staranności na etapie gromadzenia informacji
3.3.3. Dochowanie wymogu staranności na etapie opracowania i
rozpowszechnienia informacji
3.3.4. Rzetelność cytatu
3.4. Obowiązek publikacji sprostowań, odpowiedzi i innych oświadczeń
"pozaredakcyjnych"
3.4.1. Uwagi wstępne
3.4.2. Sprostowanie
3.4.3. Odpowiedź
3.4.4. Sprostowanie i odpowiedź a innego rodzaju "pozaredakcyjne"
materiały prasowe
3.4.5. Przesłanki odmowy publikacji sprostowań i odpowiedzi
3.4.6. Postępowanie w sprawie publikacji sprostowań i odpowiedzi
3.4.7. Wymogi dotyczące publikacji sprostowań i odpowiedzi oraz
odpowiedzialność prawna za ich naruszenie
3.5. Obowiązki wynikające z żądania autoryzacji materiału prasowego
3.5.1. Zakres przedmiotowy instytucji autoryzacji
3.5.2. Autoryzacja a prawo autorskie
3.5.3. Autoryzacja a ochrona dóbr osobistych
3.5.4. Autoryzacja a konstytucja i konwencja europejska
3.5.5. Autoryzacja a kodeksy etyki dziennikarskiej
3.6. Obowiązki związane z relacjonowaniem postępowań sądowych
3.6.1. Uwagi wstępne
3.6.2. Wstęp na posiedzenia sądowe
3.6.3. Dostęp do akt postępowania przygotowawczego i sądowego
3.6.4. Dopuszczalność rozpowszechnienia w prasie danych osobowych i
wizerunku uczestników postępowania przygotowawczego i sądowego
3.6.5. Dopuszczalność utrwalania przebiegu rozpraw i rozpowszechniania
uzyskanych w ten sposób zapisów fonicznych i wizualnych
3.6.6. Zakaz ferowania tzw. przesądów
3.6.7. Granice krytyki organów wymiaru sprawiedliwości w orzecznictwie
Trybunału Europejskiego
3.6.8. Dopuszczalność prowadzenia "dziennikarskiego śledztwa"
Rozdział 4.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA PRASY
4.1. Pojęcie i cechy dóbr osobistych
4.2. Ochrona dóbr osobistych a wolność wypowiedzi w świetle orzecznictwa Trybunału
Europejskiego
4.3. Dysponenci dóbr osobistych
4.4. Przesłanki naruszenia dóbr osobistych
4.4.1. Uwagi wstępne
4.4.2. Interpretacja spornej wypowiedzi
4.4.3. Obiektywne kryterium oceny faktu wystąpienia naruszenia
4.4.4. Identyfikacja pokrzywdzonego
4.5. Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dóbr osobistych (kontratypy)
4.5.1. Uwagi wstępne
4.5.2. Kontratyp zgody dysponenta dobra
4.5.3. Upoważnienie ustawowe
4.5.4. Nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 k.c.)
4.5.5. Kontratyp działania w interesie publicznym
4.6. Ochrona dóbr osobistych w prawie karnym
4.6.1. Uwagi wstępne
4.6.2. Stan wyższej konieczności
4.6.3. Kontratyp prowokacji dziennikarskiej
4.6.4. Błąd
4.6.5. Znikoma szkodliwość społeczna
4.7. Prawna ochrona czci
4.7.1. Uwagi wstępne
4.7.2. Pojęcie i ochrona czci wewnętrznej
4.7.3. Pojęcie czci zewnętrznej
4.7.4. Podział wypowiedzi na twierdzenia o faktach i opinie a ochrona czci
zewnętrznej
4.7.5. Kontratyp zgody dysponenta dobra
4.7.6. Kontratyp rzetelnej krytyki (art. 41 p.p.)
4.7.7. Kontratyp działania w interesie publicznym - kontratyp prawdy
4.7.8. Kontratyp działania w interesie publicznym - kontratyp szczególnej
staranności. Sytuacja "non liquet"
4.7.9. Naruszenie wzajemne
4.7.10. Przestępstwo zniesławienia i okoliczności wyłączające jego
bezprawność
4.7.11. Kontratyp satyry i karykatury
4.7.12. Naruszenie czci cytatem. Kontratyp relacji prasowej
4.7.13. Tytuł materiału prasowego a ochrona czci
4.7.14. Rekonstrukcja wydarzeń a ochrona czci
4.8. Prawna ochrona prywatności
4.8.1. Pojęcie prywatności i przesłanki jej naruszenia
4.8.2. Ochrona prywatności a wolność wypowiedzi w świetle orzecznictwa
Trybunału Europejskiego
4.8.3. Kontratyp zgody dysponenta dobra
4.8.4. Upoważnienie ustawowe - art. 14 ust. 6 p.p.
4.8.5. Kontratyp działania w interesie publicznym
4.8.6. Odpowiedzialość karna za naruszenie prywatności
4.8.7. Ochrona danych osobowych w działalności prasy
4.9. Prawna ochrona wizerunku
4.9.1. Pojęcie wizerunku
4.9.2. Przesłanki naruszenia wizerunku
4.9.3. Kontratyp zgody dysponenta dobra
4.9.4. Upoważnienie ustawowe - art. 81 ust. 2 pkt 1 p.a.
4.9.5. Upoważnienie ustawowe - art. 81 ust. 2 pkt 2 p.a.
4.9.6. Przepisy szczególne dotyczące rozpowszechniania wizerunku
4.9.7. Kontratyp działania w interesie publicznym
4.10. Prawna ochrona głosu
4.11. Prawna ochrona tajemnicy komunikowania i korespondencji
4.11.1. Uwagi wstępne
4.11.2. Ochrona tajemnicy komunikowania a wolność wypowiedzi w świetle
orzecznictwa Trybunału Europejskiego, Sądu Najwyższego USA i Federalnego Sądu
Najwyższego RFN
4.11.3. Ochrona tajemnicy komunikowania w prawie cywilnym
4.11.4. Ochrona tajemnicy komunikowania w prawie karnym
4.11.5. Dopuszczalność nasłuchu łączności radiowej
4.12. Utrwalanie i rozpowszechnianie zapisów z ukrytej kamery
4.13. Prawna ochrona innych dóbr osobistych
4.13.1. Ochrona prawa do przedstawienia własnej osoby w prawdziwym świetle
4.13.2. Ochrona swobody sumienia
4.13.3. Ochrona nienaruszalności mieszkania
4.13.4. Ochrona wolności
4.13.5. Ochrona pamięci po osobie zmarłej
4.13.6. Ochrona nazwiska
4.14. Odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych w Internecie
4.15. Podstawowe zasady odpowiedzialności cywilnoprawnej za materiał prasowy
4.16. Podstawowe zasady odpowiedzialności cywilnoprawnej za czyny dziennikarza
popełnione na etapie gromadzenia informacji
4.17. Roszczenia o ochronę dóbr osobistych
4.17.1. Uwagi wstępne
4.17.2. Roszczenie o zaniechanie grożącego naruszenia
4.17.3. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia
4.17.4. Roszczenie o zadośćuczynienie
4.17.5. Roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany
przez powoda cel społeczny
4.17.6. Roszczenie o zapłatę odszkodowania za szkodę majątkową
4.17.7. Roszczenie o zapłatę odsetek od zasądzonych kwot
4.18. Podstawowe zasady odpowiedzialności karnej za materiał prasowy
4.19. Odpowiedzialność prasy za podstęp, naruszenie tajemnicy i zagarnięcie
dokumentów
4.19.1. Odpowiedzialność prasy za podstęp
4.19.2. Odpowiedzialność prasy za naruszenie prawnie chronionych tajemnic
4.19.3. Odpowiedzialność prasy za zagarnięcie dokumentów
Rozdział 5.
POSTĘPOWANIE W SPRAWACH PRASOWYCH
5.1. Postępowanie cywilne w sprawach prasowych
5.1.1. Budowa pozwu w sprawach o naruszenie dóbr osobistych
5.1.2. Oznaczenie sądu
5.1.3. Oznaczenie stron
5.1.4. Osnowa pozwu
5.1.5. Wniosek o zabezpieczenie powództwa
5.1.6. Wniosek o zobowiązanie pozwanego do przedstawienia odpowiedzi na
pozew
5.1.7. Wniosek o przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda
5.1.8. Wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli natychmiastowej wykonalności
5.1.9. Wniosek o upoważnienie powoda przez sąd do publikacji przeprosin lub
odwołania zarzutów, w przypadku gdy pozwany nie uczyni tego w wyznaczonym terminie
5.1.10. Koszty procesu w sprawach o ochronę dóbr osobistych
5.2. Postępowanie karne w sprawach prasowych
5.2.1. Uwagi wstępne
5.2.2. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego
5.3. Postępowanie dowodowe w sprawach o ochronę dóbr osobistych
5.3.1. Uwagi wstępne
5.3.2. Niedopuszczalność przeprowadzenia dowodu w postępowaniu karnym
5.3.3. Niedopuszczalność przeprowadzenia dowodu w postępowaniu cywilnym
5.3.4. Niedopuszczalność przeprowadzenia dowodu w świetle orzecznictwa
Trybunału Europejskiego
Skorowidz rzeczowy
Bibliografia
Ustawa Prawo prasowe
391 stron, B5, miękka oprawa
