Stanisław Rudnicki prawie 40 lat był sędzią, przez siedem lat adwokatem. Przeszedł
wszystkie szczeble kariery sądowej. W 1957 r. opublikował swój pierwszy artykuł. Od
tego czasu łączył praktykę prawniczą z pogłębioną refleksją teoretyczną.
Wytykał błędy, analizował je i poszukiwał najlepszych rozwiązań.
Po przejściu w stan spoczynku nie zaprzestał intensywnej pracy, przeciwnie, ciągle
komentuje, krytykuje, radzi. Nie uzyskał stopni ani tytułów naukowych, a jednak jest
niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie prawa rzeczowego i prawa o księgach
wieczystych i hipotece, żeby wspomnieć tylko te obszary cywilistyki, którym poświęca
najwięcej uwagi i ciągle młodzieńczego zapału. Ogromny dorobek jurysdykcyjny i
piśmienniczy, pasja badawcza, twórcze uczestnictwo w dyskursie prawniczym i
działalności legislacyjnej pozwalają mówić o Nim śmiało – Sędzia i Uczony.
Sędziowie Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, ci którzy mieli zaszczyt z nim
współpracować od chwili, gdy na fali przemian po 1989 r. wrócił do odrodzonego Sądu
Najwyższego i został prezesem kierującym pracami Izby Cywilnej, oraz ci, którzy znają
Go głównie z książek, komentarzy i glos, postanowili uczcić wyjątkowego człowieka,
obywatela Rzeczypospolitej – wzoru rzetelności i pracowitości. Do udziału w tym
przedsięwzięciu zaproszono także innych wybitnych prawników, z którymi sędzia
Stanisław Rudnicki współpracował w Sądzie Najwyższym i Komisji Kodyfikacyjnej Prawa
Cywilnego.
Księga pamiątkowa jest najwyższą formą uznania dla osobowości człowieka i jego
dorobku. Jest wyrazem hołdu i podziękowania za pracowite życie, ale i sama wymaga
dodatkowego wysiłku od jej autorów. W dobie inflacji prawa i utraty społecznego
zaufania do prawników niezbędne jest wskazywanie wzorów do naśladowania i wzywanie do
nadzwyczajnej mobilizacji w interesie budowania sprawnie funkcjonującego sądownictwa,
jako niezbędnego elementu struktur demokratycznego państwa prawa. Dlatego też nasz
zbiór studiów i artykułów pisanych z potrzeby serca, i dotyczący różnych palących
problemów cywilnego prawa materialnego i procesowego, a także ustroju sądów, nie
nawiązuje do żadnej „okrągłej” rocznicy – jest darem dla człowieka pracowitego
oraz życzeniem, by jego następcy częściej próbowali łączyć ogromną wiedzę
praktyczną z potrzebą ogólniejszej refleksji dogmatycznej. W tym kontekście tytuł tej
księgi nabiera szczególnego znaczenia; ars et usus – niech jurysprudencja częściej
przemawia ustami tych, którzy ją tworzą, tak jak od lat czynił to i nadal czyni
sędzia Stanisław Rudnicki.
Stanisław Rudnicki urodził się w rodzinie inteligenckiej dnia 20 listopada 1926 r. w
Piastowie koło Warszawy, jako syn Adama i Izabelli małżonków Rudnickich. Uczęszczał
do szkoły Wojciecha Górskiego w Warszawie. W okresie okupacji uczył się na tajnych
kompletach i brał udział w konspiracji w szeregach Armii Krajowej, m.in. jako dowódca
drużyny do zadań specjalnych (dywersja) w VII Obwodzie AK. Egzamin dojrzałości zdał w
Państwowym Liceum Ogólnokształcącym nr 18 w Bielsku. Studia prawnicze ukończył w
1950 r. na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (w czasie studiów
pracował ponad dwa lata w Banku Spółek Zarobkowych S.A. w Bielsku), a następnie
rozpoczął aplikację sądową w okręgu Sądu Apelacyjnego w Katowicach (w Sądzie
Okręgowym w Cieszynie). Ślubowanie sędziowskie złożył w dniu 3 lipca 1951 r., był
sędzią Sądu Powiatowego w Katowicach, Sadu Powiatowego dla m. Katowice, a od dnia 31
grudnia 1953 r. – Sądu Wojewódzkiego w Katowicach (wówczas Stalinogrodzie) w wydziale
cywilnym rewizyjnym. Od dnia 1 lutego do końca grudnia 1963 r. delegowany był do Sądu
Najwyższego.
W dniu 9 kwietnia 1964 r. został sędzią Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy (w
wydziale cywilnym rewizyjnym). Od dnia 20 grudnia 1965 r. był starszym radcą w
Departamencie Ustawodawczym Ministerstwa Sprawiedliwości, a następnie naczelnikiem
Wydziału Prawa Cywilnego i Adwokatury w tym Ministerstwie. W 1970 r. wrócił do
orzekania w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie, a od listopada 1971 r. został członkiem
Biura Orzecznictwa Sądu Najwyższego. Na podstawie uchwały Rady Państwa z dnia 15 maja
1972 r. wybrany został sędzią Sądu Najwyższego.
W listopadzie 1980 r., w czasach tzw. pierwszej „Solidarności”, zorganizował
Komisję Zakładową NSZZ „Solidarność” przy Sądzie Najwyższym, a od dnia 17
grudnia tego roku był jej przewodniczącym. Po wprowadzeniu stanu wojennego ówczesny
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Włodzimierz Berutowicz wystąpił w dniu 28 grudnia
1981 r. o odwołanie Go z Sądu Najwyższego za to, że „wywieszał na tablicy
ogłoszeń w Sądzie Najwyższym materiały sprzeczne z dobrem Sądu Najwyższego i
godzące w jego powagę.” Kierownictwu Sądu Najwyższego bardzo nie spodobał się
także Jego artykuł „O praworządności i niepraworządności w wymiarze
sprawiedliwości,” opublikowany w nr 24. z 1981 r. ”Tygodnika Powszechnego”.
Uchwałą Rady Państwa z dnia 14 stycznia 1982 r. Stanisław Rudnicki został
odwołany ze stanowiska sędziego Sądu Najwyższego za to, że „nadal utożsamiał się
z kontrrewolucyjnym działaniem części kierownictwa NSZZ »Solidarność« i nie daje
rękojmi należytego wykonywania obowiązków sędziego Sądu Najwyższego.”
W latach 1983 – 1990 był adwokatem w Izbie Adwokackiej w Radomiu. Powołany ponownie
do Sądu Najwyższego od dnia 1 lipca 1990 r. został Prezesem Sądu Najwyższego,
kierującym pracami Izby Cywilnej. W 1995 r. – od maja do września – pełnił
obowiązki Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w związku z urlopowaniem prof. Adama
Strzembosza na czas udziału w kampanii prezydenckiej. Stanisław Rudnicki przeszedł w
stan spoczynku z dniem 20 listopada 1996 r. W 2003 r. został po raz kolejny powołany w
skład Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, pozostając przewodniczącym Komitetu
Redakcyjnego „Orzecznictwa Sądów Polskich” i członkiem Rady Programowej „Monitora
Prawniczego”.
Za swą działalność odznaczony został licznymi medalami i odznaczeniami, m.in.
Medalem Zwycięstwa i Wolności (1959 r.), Krzyżem Partyzanckim (1960 r.), Złotym
Krzyżem Zasługi (1974 r.), londyńskim Krzyżem Armii Krajowej (1975 r.), Krzyżem
Kawalerskim (1980 r.) i Komandorskim (1996 r.) Orderu Odrodzenia Polski. Za wybitne
zasługi na polu współpracy polskiego Sądu Najwyższego i niemieckiego Trybunału
Federalnego udekorowany został w 1996 r.
spis treści:
* Tadeusz Ereciński, Jacek Gudowski
Stanisław Rudnicki — sędzia i uczony
* Wykaz publikacji Sędziego Stanisława Rudnickiego
* Wybrane orzeczenia wydane przez Sąd Najwyższy z udziałem Sędziego Stanisława
Rudnickiego jako sprawozdawcy (publikowane w zbiorze urzędowym)
* Mirosław Bączyk
Przyczynienie się wierzyciela do powstania szkody a wysokość kary umownej
* Gerard Bieniek
W sprawie przyszłości użytkowania wieczystego
* Stanisław Dmowski
Władanie nieruchomościami rolnymi przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne
* Tadeusz Domińczyk
Hipoteka przymusowa
* Tadeusz Ereciński
Selekcja kasacji w sprawach cywilnych z perspektywy prawnoporównawczej
* Józef Frąckowiak
Konstrukcja prawna spółki cywilnej
* Jan Górowski
Zarzut przedawnienia w procesie cywilnym
* Antoni Górski
Uzasadnienie niewydanego orzeczenia kasacyjnego (w sprawie odmowy zarejestrowania spółki
z o.o. powstałej z przekształconej spółdzielni)
* Jacek Gudowski
Toga i biret — historia i współczesność urzędowego stroju sędziego
* Iwona Koper
Zmiany małżeńskiego prawa majątkowego (uwagi na tle ustawy zmieniającej Kodeks
rodzinny i opiekuńczy z 11 czerwca 2004 r.)
* Zbigniew Kwaśniewski
Legitymacja czynna w postępowaniu o usunięcie niezgodności stanu prawnego ujawnionego w
księdze wieczystej
* Barbara Myszka
Przerwa biegu przedawnienia roszczeń stwierdzonych bankowymi tytułami egzekucyjnymi
* Henryk Pietrzkowski
Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych w sprawach ustrojowych
* Krzysztof Pietrzykowski
Ochrona praw lokatorów w spółdzielni mieszkaniowej
* Zbigniew Radwański
Czy klauzula generalna społeczno - gospodarczego przeznaczenia prawa powinna określać
treść prawa własności
* Elżbieta Skowrońska-Bocian
Obawa rychłej śmierci jako przesłanka sporządzenia testamentu ustnego
* Adam Strzembosz
Dylematy sędziowskie
* Marek Sychowicz
O charakterze prawnym hipoteki przymusowej i postępowania o jej ustanowienie
* Zdzisław Świeboda
Egzekucja z nieruchomości w sądowym postępowaniu egzekucyjnym (wybrane zagadnienia)
* Lech Walentynowicz
Wykonalność orzeczeń sądu drugiej instancji w postępowaniu cywilnym
* Tadeusz Wiśniewski
Problematyka mstancyjności postępowania sądowego w sprawach cywilnych
* Andrzej Wypiórkiewicz
Refleksyjne spojrzenie na ochronę dóbr osobistych
* Kazimierz Zawada
O przelewie wierzytelności przyszłych
* Czesława Żuławska
Parę uwag o wykładni sędziowskiej po akcesji
* Tadeusz Zyznowski
Z problematyki ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego
395 stron, twarda oprawa