Przedmiotem rozważań w prezentowanej tu książce są poglądy Johna
Miltona na temat swobody wypowiedzi, wyrażone głównie w traktacie
"Areopagitica" (1644), jednak dające o sobie znać również w innych tekstach
pisarza.
Autor niniejszej publikacji koncentruje uwagę na czterech argumentach, jakie
Milton wysuwa przeciwko cenzurze. Pierwszy z nich głosi, że licencjonowanie druku jest
niezgodne z duchem i historią kultury Zachodu; zgodnie z drugim, utrudnia ono dążenie
do prawdy; w trzecim dostrzega się w cenzurze przeszkodę w nauczaniu, wreszcie w
czwartym wskazuje się na brak skuteczności (przynajmniej na dłuższą metę)
jakichkolwiek zabiegów cenzorskich. W książce zwraca się uwagę na różne aspekty
myśli angielskiego pisarza, zawierającej zarówno idee liberalne, jak i wątki
konserwatywne.
Książka jest na polskim rynku pierwszym opracowaniem poświęconym Miltonowskiej
koncepcji swobody wypowiedzi.
Spis treści:
Wstęp / 11
Rozdział I
Kwestia wolności słowa w życiu i twórczości Johna Miltona /23
Wprowadzenie: czynniki determinujące kształt Miltonowskiej idei wolności słowa /23
Dzieciństwo i lata nauki: 1608-1632 /26
Rozkwit twórczości i podróże: 1632-1639 /36
Działalność i twórczość Miltona w latach 1639-1660. Areopagitica i jej przyjęcie
przez współczesnych /42
Twórczość w latach 1661-1674 /56
Recepcja piśmiennictwa Johna Miltona /63
Uwagi końcowe: miejsce Areopagitiki w życiu i dorobku twórczym Miltona /70
Rozdział II
Cenzura praktyką historycznie nieuzasadnioną /73
Wprowadzenie: historia cenzury jako wstęp Miltona do rozważań o swobodzie wypowiedzi
/73
Dzieje licencjonowania druku: wersja Miltona /74
Miltonowska wersja historii cenzury: ocena krytyczna /84
Uwagi końcowe: polityczno-retoryczny charakter dziejów cenzury w Areopagitice /103
Rozdział III
Swoboda wypowiedzi jako instrument odkrywania prawdy /105
Wprowadzenie: koronny argument Miltona w obronie wolności słowa /105
Autor Areopagitiki o ontologii książki oraz naturalnej zdolności prawdy do
zwyciężania fałszu /106
Miltonowska ontologia książki oraz koncepcja prawdy w ocenie krytyków /118
Kwestia „retoryczności" poglądów Miltona na temat wolności druku jako warunku
poszukiwania prawdy /131
Uwagi końcowe: uniwersalność przesłania Miltonowskiej koncepcji self-righting
principle /147
Rozdział IV
Nieskuteczność walki z wolnością słowa /151
Wprowadzenie: swoboda wypowiedzi a obraz Platońskiej wizji państwa totalitarnego w
Areopagitice /151
Nieefektywność działań cenzorskich: poglądy Miltona
/152
Reminiscencje Państwa i Praw Platona w Areopagitice. Krytycy o pismach Miltona
/161
Uwagi końcowe: Miltonowska koncepqa swobody wypowiedzi wobec idei państwa
totalitarnego /177
Rozdział V
Wolność słowa a kwestia edukacji społecznej
/179
Wprowadzenie: eklektyczny charakter ostatniego argumentu Miltona w obronie wolności
słowa /179
Brak swobody wypowiedzi czynnikiem utrudniającym proces edukacji: poglądy Miltona
/179
Milton o swobodzie wypowiedzi i nauczaniu: spojrzenie krytyczne /188
Uwagi końcowe: wolność słowa warunkiem postępu w procesie edukacji społecznej
/199
Rozdział VI
Czynniki ograniczające zakres wolności słowa w koncepcji Miltona
/203
Wprowadzenie: Areopagitica, osobowość autora, realia epoki
/203
Wpływ charakteru i doświadczeń życiowych Miltona na myśli wyrażone w traktacie
/204
Wojna domowa w Anglii a przesłanie mowy Miltona do parlamentu angielskiego
/216
Uwagi końcowe: Areopagitica wyrazem ponadczasowej idei uwarunkowanej rzeczywistością
Anglii połowy XVII wieku /234
Zakończenie. Historia idei wolności słowa - ciąg przypisów do Miltona
/237
Bibliografia /249
265 stron, oprawa miękka
