Książka jest poświęcona genezie i przemianom obowiązujących do dziś
trzech tzw. wielkich kodeksów: austriackiego (ABGB), francuskiego (Code civil) i
niemieckiego (BGB).
Jest w niej mowa o nierozerwalnych związakch między prawem dawnym i dzisiejszym, o
historycznej ciągłości i sile tradycji prawnej. Wielkie kodyfikacje zajmują
szczególne miejsce w historii prawa polskiego. Wiedza o wielkich kodyfikacjach stanowi
historyczne wprowadzenie do nauki obowiązującego prawa polskiego, daje świadectwo
przynależności Polski do wielkiej rodziny prawnej Europy.
Spis treści:
Przedmowa
GENEZA RUCHU KODYFIKACYJNEGO W EUROPIE
1. Myśl kodyfikacyjna XVI-XVIII wieku
1.1. Źródła prawa w średniowieczu
1.1.1. Partykularyzm zwyczajów prawnych
1.1.2. Prawo rzymskie w średniowieczu
1.1.3. Od praw zwyczajowych do prawa stanowionego
1.2. Zaczątki nowożytnej myśli kodyfikacyjnej
1.2.1. Dążenia unifikacyjne w dobie Odrodzenia
1.2.2. Mos italicus - mos gallicus iura docendi
1.2.3. Kierunek tzw. systematyczny humanizmu prawniczego
1.2.4. Ius publicum - ius privatum w systematyce prawa
1.3. Myśl kodyfikacyjna epoki Oświecenia
1.3.1. Przesłanki ruchu kodyfikacyjnego w XVIII wieku
1.3.2. Metodologia i technika prac kodyfikacyjnych
1.3.3. Aspekty polityczne kodyfikacji prawa
1.3.4. Systematyzacja prawa w programach kodyfikacyjnych
1.3.5. Program kodyfikacji prawa prywatnego
1.3.6. Podstawy ideologiczne kodyfikacji - prawo natury
1.3.7. Filozofowie tzw. "absolutnego" prawa natury
1.3.8. Ogólna charakterystyka prawa natury XVII-XVIII wieku
1.3.9. Ideologia prawa natury we Francji
1.3.10. Projekty kodyfikacji prawa w Polsce doby Oświecenia
1.3.10.1. Ogólne założenia programu kodyfikacji
1.3.10.2. Wpływy ideologii prawa natury
1.3.10.3. Prawo rzymskie w projektach kodyfikacji
1.3.10.4. Technika prac kodyfikacyjnych
1.4. Programy kodyfikacji w państwach niemieckich
1.4.1. Podstawy doktrynalne programu kodyfikacji
1.4.2. Przesłanki polityczne ruchu kodyfikacyjnego
1.4.3. Ideologia tzw. młodszego prawa natury
1.4.4. Filozofia tzw. prawa rozumowego (Vernunftsrecht)
1.4.5. Pierwsze projekty kodyfikacyjne
1.4.6. Wpływ prawa natury na ustawodawstwo
1.4.7. Rola prawa rzymskiego w pracach kodyfikacyjnych
1.4.8. Codex Maximilianeus Bavaricus Civilis (1756)
2. Landrecht pruski (ALR) z 1794 roku
2.1. Przebieg prac kodyfikacyjnych
2.1.1. Przesłanki programu kodyfikacji prawa
2.1.2. Początki prac kodyfikacyjnych (1713-1740)
2.1.3. Prace kodyfikacyjne w latach 1740-1779
2.1.4. Wznowienie prac nad kodyfikacją w 1780 roku
2.1.5. Allgemeines Gesetzbuch (AGB) z 1791 roku
2.2. Allgemeines Landrecht (ALR) z 1794 roku
2.2.1. Patent publikacyjny ALR
2.2.2. Systematyka i technika kodyfikacyjna ALR
2.2.3. Zasady interpretacji Landrechtu
2.2.4. Landrecht a prawo natury
2.2.5. Landrecht a prawo rzymskie
2.2.6. Ogólna ocena Landrechtu
KODEKS CYWILNY AUSTRIACKI (ABGB)
1. Dzieje prac kodyfikacyjnych
1.1. Komisja Kompilacyjna z 1753 roku
1.2. Początek prac Komisji Kompilacyjnej
1.3. Codex Theresianus z 1766 roku
1.4. Projekt kodeksu Jana Bernarda Hortena
1.5. Kodeks Józefiński (Josephinisches Gesetzbuch) z 1786 roku
1.6. Projekty "kodeksu politycznego"
1.7. Projekt kodeksu Karla Antona v. Martiniego
1.8. Kodeks cywilny dla Galicji Zachodniej z 1797 roku
2. Kodeks cywilny austriacki (ABGB) z 1811 roku
2.1. Założenia ogólne ABGB
2.1.1. Końcowy etap prac kodyfikacyjnych 1801-1810
2.1.2. Patent publikacyjny
2.1.3. Zasady obowiązywania ABGB
2.1.4. ABGB wobec tzw. ustaw politycznych
2.1.5. ABGB a prawo rzymskie
2.1.6. ABGB a prawo natury
2.1.7. Zasady wykładni ABGB
2.1.8. Technika kodyfikacyjna i systematyka ABGB
2.2. Przepisy ABGB
2.2.1. Prawo osobowe
2.2.1.1. Status prawny jednostki
2.2.1.2. Ograniczenia zasady powszechności praw
2.2.1.3. Prawo małżeńskie
2.2.1.4. Rodzice i dzieci. Opieka
2.2.2. Prawo rzeczowe
2.2.2.1. Pojęcie "rzecz"
2.2.2.2. Prawo własności
2.2.2.3. Zakres wykonywania prawa własności
2.2.2.4. Nabycie własności
2.2.2.5. Posiadanie
2.2.3. Prawo spadkowe
2.2.3.1. Ogólne zasady dziedziczenia
2.2.3.2. Nabycie spadku
2.2.3.3. Tytuły dziedziczenia
2.2.4. Prawo zobowiązań
2.2.4.1. Umowy
2.2.4.2. Zobowiązania z tytułu czynów niedozwolonych
3. Reformy prawa cywilnego w XIX i XX wieku
3.1. Nowelizacje ABGB do 1914 roku
3.1.1. Ogólne kierunki rozwoju prawa cywilnego
3.1.2. Reformy prawa osobowego i małżeńskiego
3.1.3. Nowelizacje prawa rzeczowego
3.1.3.1. Ograniczenia prawa własności
3.1.3.2. Ustawy o obrocie nieruchomościami
3.1.3.3. Zasady przenoszenia własności nieruchomości
3.1.3.4. Własność przemysłowa. Prawa na dobrach niematerialnych
3.1.4. Nowelizacje prawa zobowiązań
3.1.4.1. Ograniczenia swobody umów
3.1.4.2. Umowy o pracę
3.1.4.3. Zasady odpowiedzialności cywilnej
3.2. Nowelizacje ABGB w latach 1914-1916
3.2.1. Pierwsze programy reformy
3.2.2. Przebieg prac redakcyjnych
3.2.3. Nowelizacja prawa osobowego
3.2.4. Nowelizacja prawa rzeczowego i spadkowego
3.2.5. Reforma prawa zobowiązań
3.2.5.1. Zobowiązania umowne
3.2.5.2. Odpowiedzialność deliktowa
3.3. Reformy prawa cywilnego po I i II wojnie światowej
3.3.1. Zasięg terytorialny ABGB po 1918
3.3.2. Reformy prawa cywilnego w Austrii w latach 1918-1938
3.3.3. Reformy prawa cywilnego po 1945 roku
3.3.3.1. Reformy prawa małżeńskiego
3.3.3.2. Nowelizacje prawa rodzinnego
3.3.3.3. Reformy prawa zobowiązań
3.3.3.4. ABGB przed wyzwaniami współczesności
4. Nauka prawa cywilnego w XIX i XX wieku
4.1. Myśl cywilistyczna w I połowie XIX wieku
4.1.1. Ośrodki nauczania prawa w początkach XIX wieku
4.1.2. Reforma studiów prawniczych Franza Zeillera z 1810 roku
4.1.3. Szkoła egzegezy w cywilistyce austriackiej
4.1.4. Nauka prawa cywilnego na Uniwersytecie Lwowskim
4.2. Nauka prawa cywilnego po 1855 roku
4.2.1. Reforma Leo Thuna. Szkoła historyczna
4.2.2. Nauka prawa cywilnego w Galicji
4.2.3. Cywilistyka na Uniwersytecie Lwowskim. Ernest Till
4.2.4. Nauka prawa cywilnego w Krakowie
4.2.5. Cywilistyka austriacka w XX wieku
4.2.6. Cywiliści b. Galicji w życiu prawnym II Rzeczypospolitej
KODEKS NAPOLEONA (CODE CIVIL)
l. Dzieje powstania Kodeksu Napoleona
1.1. Prawo prywatne w czasach ancien regime'u
1.1.1. Obszary prawne Francji przedrewolucyjnej
1.1.2. Programy unifikacji prawa prywatnego w XVI-XVIII wieku
1.2. Prawo okresu Rewolucji (droit intermMiaire)
1.2.1. Reformy prawa osobowego
1.2.2. Prawo rodzinne w ustawodawstwie rewolucyjnym
1.2.3. Reformy prawa majątkowego
1.2.4. Pierwsze projekty kodeksu cywilnego
1.3. Prace kodyfikacyjne w czasach Konsulatu
1.3.1. Powołanie komisji kodyfikacyjnej
1.3.2. Projekt z roku VIII. Discours preliminaire
1.3.3. Dyskusje nad projektem w Radzie Stanu i Trybunacie
2. Code civil des Framais z 1804 roku
2.1. Promulgacja Code civil
2.2. Światowy zasięg kodyfikacji napoleońskiej
2.3. Zasady obowiązywania i stosowania Kodeksu
2.4. Założenia ogólne Code civil
2.5. Systematyka Kodeksu
2.6. Prawo osobowe i rodzinne
2.6.1. Osoby fizyczne
2.6.2. Małżeństwo
2.6.3. Rodzina. Opieka. Adopcja
2.7. Prawo rzeczowe
2.7.1. Pojęcie "prawa rzeczowe"
2.7.2. Prawo własności
2.7.3. Zasady nabywania własności
2.8. Prawo spadkowe
2.8.1. Ogólne zasady dziedziczenia
2.8.2. Dziedziczenie ustawowe
2.8.3. Dziedziczenie testamentowe
2.9. Prawo zobowiązań
2.9.1. Zobowiązania umowne
2.9.2. Umowy o pracę
2.9.3. Zasady odpowiedzialności deliktowej
3. Reformy prawa cywilnego w XIX i XX wieku
3.1. Nowelizacje Kodeksu Napoleona w czasach III Republiki
3.1.1. Kierunki rozwoju ustawodawstwa cywilnego
3.1.2. Nowelizacje prawa osobowego i rodzinnego
3.1.3. Reformy prawa rzeczowego
3.1.4. Nowelizacje prawa spadkowego
3.1.5. Reformy prawa zobowiązań
3.2. Reformy prawa cywilnego w czasach IV i V Republiki
3.2.1. Przemiany prawa cywilnego po II wojnie światowej
3.2.2. Reformy prawa osobowego
3.2.3. Reformy prawa małżeńskiego
3.2.4. Związki partnerskie (PACS) i konkubinat
3.2.5. Nowelizacje prawa rodzinnego
3.2.6. Reformy prawa majątkowego
4. Code civil w nauce i orzecznictwie
4.1. Doktryny cywilistyczne XIX i XX wieku
4.1.1. Kierunki rozwoju myśli cywilistycznej
4.1.2. Szkoła egzegezy
4.1.3. Kierunki modernistyczne w nauce prawa cywilnego
4.1.4. Szkoła tzw. wolnych poszukiwań naukowych
4.2. Kodeks Napoleona w świetle judykatury
4.2.1. Tendencje rozwoju orzecznictwa w XIX i XX wieku
4.2.2. Kierunki interpretacji prawa własności
4.2.3. Ograniczenia swobody umów w orzecznictwie
4.2.4. Zasady odpowiedzialności cywilnej w judykaturze
4.2.5. Code civil w decyzjach Rady Konstytucyjnej i trybunałów europejskich
4.2.6. Code civil wobec wyzwań współczesności
5. Kodeks Napoleona w Polsce (1808-1946)
5.1. Kodeks Napoleona w dobie rozbiorów
5.1.1. Code civil w Księstwie Warszawskim
5.1.2. Kodeks w Królestwie Polskim doby konstytucyjnej
5.1.3. Prawo francusko-polskie w dobie popowstaniowej
5.2. Prawo francuskie w II Rzeczypospolitej
5.2.1. Kodeks Napoleona w pracach kodyfikacyjnych
5.2.2. Nauka prawa cywilnego na Uniwersytecie Warszawskim
5.2.3. Cywiliści francuscy w życiu prawnym II Rzeczypospolitej
KODEKS CYWILNY NIEMIECKI (BGB)
1. Dzieje kodyfikacji prawa cywilnego
1.1. Rozwój prawa cywilnego do 1871 roku
1.1.1. Obszary prawne Związku Reńskiego
1.1.2. Projekty kodyfikacyjne w początkach XIX wieku
1.1.3. Spór o kodyfikację w 1814 roku (Thibaut - Savigny)
1.1.4. Szkoła historyczna w prawoznawstwie
1.1.5. Odłamy szkoły historycznej. Romaniści i germaniści
1.1.6. Nauka recypowanego prawa rzymskiego. Pandektystyka
1.1.7. Inicjatywy unifikacyjne germanistów po 1815 roku
1.1.8. Postulaty kodyfikacyjne w dobie Wiosny Ludów
1.1.9. Prace unifikacyjne po 1849 roku
1.1.10. Cywilistyka u progu II Rzeszy
1.2. Prace kodyfikacyjne w II Rzeszy
1.2.1. Działalność I komisji. Pierwszy projekt kodeksu
1.2.2. Dyskusja publiczna nad projektem
1.2.3. Głos Leona Petrażyckiego w dyskusji
1.2.4. Prace II komisji. Drugi projekt kodeksu
1.2.5. Debaty parlamentarne. Uchwalenie BGB.
1.2.6. Wpływy pandektystyki i BGB poza granicami Niemiec
2. Bilrgerliches Gesetzbuch (BGB)
2.1. Ustawa wprowadzająca BGB. Ustawodawstwo krajowe
2.1.1. Prawa o lennach i fideikomisach
2.1.2. Ustawy o dziedziczeniu niepodzielnym (Anerbenrecht)
2.1.3. Ustawodawstwo rentowe
2.1.4. Ustawy kredytowe
2.2. Założenia ogólne BGB. Klauzule generalne
2.3. Język i terminologia kodeksu
2.4. Systematyka BGB
2.5. Część ogólna
2.5.1. Osoby fizyczne
2.5.2. Osoby prawne
2.6. Prawo zobowiązań
2.6.1. Zobowiązania umowne
2.6.2. Umowy abstrakcyjne
2.6.3. Umowy o pracę
2.6.4. Zobowiązania z tytułu czynów niedozwolonych
2.6.5. Ustawy szczególne o odpowiedzialności deliktowej
2.7. Prawo rzeczowe
2.7.1. Posiadanie
2.7.2. Własność
2.7.3. Przeniesienie własności
2.8. Prawo rodzinne
2.8.1. Małżeństwo
2.8.2. Rodzice i dzieci
2.9. Prawo spadkowe
2.9.1. Ogólne zasady spadkobrania
2.9.2. Dziedziczenie ustawowe
2.9.3. Dziedziczenie testamentowe
3. Rozwój prawa cywilnego w XX wieku
3.1. Nowelizacje BGB do 1945 roku
3.1.1. Reformy prawa cywilnego do 1933 roku
3.1.2. Prawo cywilne III Rzeszy
3.1.2.1. BGB w ideologii narodowego socjalizmu
3.1.2.2. Prawo osobowe. Ehegesetz
3.1.2.3. Prawo majątkowe
3.1.2.4. Projekt "Kodeksu Narodowego" (Volksgesetzbuch)
3.2. Przemiany prawa cywilnego po II wojnie światowej
3.2.1. Ogólne kierunki reform prawa cywilnego
3.2.1.1. Międzynarodowe regulacje ochrony praw człowieka
3.2.1.2. Reformy denazyfikacyjne Sojuszniczej Rady Kontroli
3.2.1.3. Prawo cywilne b. NRD (1949-1990)
3.2.2. Podstawy konstytucyjne prawa cywilnego RFN
3.2.3. Nowelizacje prawa osobowego i rodzinnego
3.2.4. Nowelizacje prawa majątkowego
3.2.5. Modernizacja prawa zobowiązań z 2001 roku
3.3. Kierunki rozwoju orzecznictwa w XX wieku
3.3.1. Judykatura w sprawach cywilnych w I połowie XX wieku
3.3.2. Kierunki orzecznictwa cywilnego po 1949 roku
4. Dzieje myśli cywilistycznej (1871-2000)
4.1. Myśl cywilistyczna w dobie prac kodyfikacyjnych
4.1.1. Teorie źródeł prawa. Prawo sędziowskie (Richterrecht)
4.1.2. Teorie wykładni dogmatycznej
4.1.3. Jurysprudencja celowościowa (Zweckjurisprudenz)
4.2. Doktryny cywilistyczne XX wieku
4.2.1. Teorie odrodzonego prawa natury. Teoria kultury
4.2.2. Jurysprudencja interesów (Interessenjurisprudenz)
4.2.3. Ruch "wolnego prawa" (Freirechtsbewegung)
4.2.4. Myśl cywilistyczna w RFN. Wertungsjurisprudenz
4.2.5. Nauka prawa prywatnego w dobie integracji europejskiej
Zakończenie
Indeks
382 strony, oprawa miękka
