"Problematyka ochrony praw człowieka jest współcześnie uznawana za
fundament pokojowego współżycia narodów. Szerzenie wiedzy na ten temat należy wręcz
uznać za humanitarne posłannictwo" - napisał w recenzji książki prof. Leszek
Wiśniewski.
Publikację Boubacara Sidi Diallo można uznać za wyraz takiego posłannictwa.
Przedstawia on różne systemy ochrony praw człowieka: system uniwersalny związany z ONZ
oraz systemy stworzone na poszczególnych kontynentach; przy czym uwidacznia różnice
między nimi, a także ich specyfikę wynikającą z wielu uwarunkowań. Istotą tych
systemów jest zapewnienie ochrony praw jednostki ludzkiej poprzez ich kodyfikację.
Społeczność międzynarodowa przyjęła wspólne, ponadnarodowe wartości i standardy
ujęte w deklaracjach, konwencjach i paktach.
Prezentowana praca stanowi cenne źródło informacji na temat praw człowieka dla
nauczycieli, dziennikarzy, prawników i polityków oraz dla studentów prawa,
administracji, stosunków międzynarodowych i politologii.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Rozdział 1
Wprowadzenie do problematyki praw człowieka
1. Zagadnienia ogólne
2. Definicja pojęcia prawa człowieka
3. Geneza wolności i praw człowieka
Rozdział II
Zagadnienia ochrony praw człowieka w systemie ONZ
1. Zagadnienia ogólne
2. ONZ jako organizacja o charakterze uniwersalnym: cele i zasady
3. Struktura organizacyjna ONZ
4. Postanowienia Karty Narodów Zjednoczonych w kwestii praw człowieka
5. Komisja Praw Człowieka - Rada Praw Człowieka ONZ
6. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
7. Międzynarodowe akty praw człowieka
8. Komitet Praw Człowieka
Rozdział III
Ochrona dyplomatyczno-konsularna i inne uniwersalne systemy ochrony praw
człowieka
1. Zagadnienia ogólne
2. Geneza instytucji opieki dyplomatycznej
3. Opieka dyplomatyczna jako instrument ochrony praw człowieka
4. Opieka traktatowa a opieka dyplomatyczna w międzynarodowym systemie ochrony praw
człowieka
5. Jednostka a społeczność międzynarodowa
6. Wyspecjalizowane systemy ochrony praw człowieka
6.1. System Międzynarodowego Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
6.2. System Międzynarodowej Organizacji Pracy
6.3. System UNESCO
Rozdział IV
Prawa człowieka w systemach europejskich
1. System ochrony praw człowieka w ramach Rady Europy
1.1. Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
a) Prawa gwarantowane Konwencją
1.2. Postanowienia protokołów dodatkowych
a) Protokoły ustanawiające nowe prawa
b) Protokoły modyfikujące prawa
c) Protokoły dotyczące kwestii proceduralnych
1.3. Reforma systemu kontrolnego Konwencji
1.4. Obowiązywanie i wypowiadanie Konwencji
1.5. Europejski Trybunał Praw Człowieka
a) Struktura organizacyjna Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
b) Kompetencje Trybunału
c) Zgromadzenie plenarne, Wielka Izba, Izby i Komitety
1.6. System skarg - pojęcie i rodzaje skargi
a) Skarga międzypaństwowa
b) Skarga indywidualna
1.7. Postępowanie skargowe przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka
a) Rejestracja skargi
b) Badanie dopuszczalności skargi
c) Zasady postępowania przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka
d) Dążenie do ugody
e) Merytoryczne badanie skargi
f) Rozprawa
g) Wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i nadzór nad ich wykonywaniem
1.8. Komisarz Praw Człowieka Rady Europy
1.9. Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji
2. Europejska Karta Socjalna
3. Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo
karaniu
4. Ochrona praw człowieka w Unii Europejskiej
4.1. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej - istota i znaczenie
Rozdział V
Prawa człowieka w ramach Organizacji Państw Amerykańskich
1. Międzyamerykański system ochrony praw człowieka
1.1. Przyjęcie systemu ochrony w ramach organizacji regionalnej
1.2. Systemy normatywne i ochrona natury umownej
1.3. Zobowiązania państw członkowskich OPA
1.4. System skarg w amerykańskim systemie ochrony praw człowieka
1.5. Podstawa prawna skargi
1.6. Strony postępowania skargowego
1.7. Wyczerpanie krajowych środków odwoławczych, zawieszenie sporu
2. Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka
2.1. Kompetencje Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka
2.2. Jurysdykcja sporna (rozstrzygająca)
2.3. Orzecznictwo Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka
Rozdział VI
Afrykański system ochrony praw człowieka
1. Geneza afrykańskiego systemu ochrony praw człowieka
2. Podstawowe instrumenty prawne afrykańskiego systemu ochrony praw człowieka
2.1. Afrykańska Konwencja dotycząca statusu uchodźców
2.2. Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów wraz z protokołami
a) Protokół dotyczący Praw Kobiet w Afryce
b) Protokół o utworzeniu Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów
2.3. Afrykańska Karta Praw i Dobrobytu Dziecka
3. Mechanizm kontroli przestrzegania praw człowieka w systemie afrykańskim
3.1. Afrykańska Komisja Praw Człowieka i Ludów
3.2. Afrykański Trybunał Praw Człowieka i Ludów
a) Struktura organizacyjna Trybunału
b) Kompetencje Trybunału
c) Postępowanie i wyroki
d) Efektywność Trybunału
Rozdział VII
Ochrona praw człowieka w innych regionach świata
1. Próby utworzenia systemu ochrony praw człowieka w ramach Ligi Państw
Arabskich
2. Próby utworzenia systemu ochrony praw człowieka w krajach azjatyckich
Zakończenie
Bibliografia
Summary
