Suicydologia to interdyscyplinarna nauka o człowieku, ściśle powiązana
z psychologią, pedagogiką, socjologią oraz innymi naukami humanistycznymi, społecznymi
i przyrodniczymi, która opisuje zjawisko samobójstwa na podstawie analizy obiektywnych
danych.
Rocznie na świecie w wyniku samobójstwa umiera około miliona osób, a podejmowanych
jest około 10 mln prób samobójczych. Szacuje się, że w 2020 r. liczba zgonów z
powodu samobójstw dojdzie do 1,5 mln. Zjawisko o takiej skali trzeba dobrze poznać, aby
z nim skutecznie walczyć.
Niniejszy podręcznik wnosi wkład w spełnianie obowiązku ratowania tych,
którzy stracili wolę życia, poprzez:
- analizę etiologii zachowań suicydalnych,
- przedstawienie systemów zapobiegania zamachom samobójczym na świecie,
- przedstawienie programów pomocy osobom po usiłowaniu samobójstwa,
- omówienie kryminalistycznej problematyki suicydologii.
Brunon Hołyst - rektor Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Warszawie,
kierownik podyplo-mowego Europejskiego Studium Problematyki Przestępczości Uniwersytetu
Łódzkiego, członek Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej
Akademii Nauk, Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej, Prezes Polskiego
Towarzystwa Suicydologicznego (2006). Jest także członkiem Rady ds. Pokrzywdzonych
Przestępstwem i Rady Polityki Penitencjarnej przy Ministrze Sprawiedliwości.
Autor około 1000 prac, w tym ponad 70 książek.
W roku 2010 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odznaczył Profesora Krzyżem
Komandor-skim Orderu Odrodzenia Polski.
W roku 2011 za szczególne zasługi dla nauki, kultury, edukacji i kraju Uniwersytet w
Białymstoku nadał Profesorowi tytuł i godność Doktora Honoris Causa.
Spis treści:
Spis treści w języku angielskim
WPROWADZENIE
Część pierwsza ZAGADNIENIA WSTĘPNE
Rozdział I. CELE I ZADANIA SUICYDOLOGII
1.Instytucjonalizacja i profesjonalizacja nauki
2.Poznawcze i praktyczne zadania nauki
3.Przesłanki uzasadniające powołanie nowej dyscypliny naukowej - suicydologii
4.Teoretyczne aspekty suicydologii
5.Opis i charakterystyka zjawiska samobójstwa
6.Wyjaśnianie uwarunkowań zamachów samobójczych
7.Profilaktyka samobójstw
Rozdział II. POJĘCIE SAMOBÓJSTWA
Rozdział III. STOSUNEK RELIGII DO SAMOBÓJSTWA
1.Samobójstwo a systemy religijne
2.Samobójstwo w poszczególnych religiach
2.1.Samobójstwo w świętych księgach żydowkich
2.2.Chrześcijaństwo a samobójstwo
2.3.Kościół prawosławny a samobójstwo
2.4.Samobójstwo a islam
2.5.Buddyjskie spojrzenie na samobójstwo
2.6.Hinduizm i samobójstwa w Indiach
2.7.Szintoizm a samobójstwa w Japonii
2.8.Wpływ konfucjanizmu na zapobieganie samobójstwom
Rozdział IV. PROBLEM SAMOBÓJSTWA W POGLĄDACH FILOZOFÓW
Rozdział V. SAMOBÓJSTWO W UJĘCIU EKONOMICZNYM
Rozdział VI. PRAWNE ASPEKTY SAMOBÓJSTWA
1.Ogólna problematyka prawna
2.Samobójstwa z pomocą
Rozdział VII. SAMOBÓJSTWO JAKO PROBLEM KRYMINOLOGICZNY
Literatura uzupełniająca
Część druga METODOLOGIA BADAŃ SUICYDOLOGICZNYCH
Rozdział VIII. CELE I KIERUNKI BADAŃ SUICYDOLOGICZNYCH
1.Wyodrębnianie suicydogennych układów sytuacyjnych (SUS)
2.Klasyfikacja typów osobniczych skłonności samobójczych (OSS) i badanie ich
powszechności
3.Ustalanie częstości suicydogennej koincydencji określonych SUS z określonymi OSS
4.Określanie uwarunkowań suicydalnych w skalach makro: społeczeństw, narodów, warstw
i grup społecznych
5.Określanie wpływów suicydogennych płci, wieku, wykształcenia, sytuacji rodzinnej
oraz kombinacji tych zmiennych
6.Identyfikacja trendów, wahań okresowych i cykli nasileń zamachów samobójczych
7.Gromadzenie i klasyfikacja danych na tematy specyficzne i peryferyjne problematyki
samobójstw
8.Badania opinii publicznej w zakresie problematyki samobójstw
9.Aktualna tematyka suicydologiczna badań opinii publicznej w Polsce
10.Badania adekwatności antysuicydalnych przedsięwzięć profilaktycznych
11.Badania losów niedoszłych samobójców
Rozdział IX. DOBÓR JEDNOSTEK BADANIA
1.Metody wyodrębniania populacji jednostek o osobniczych skłonnościach samobójczych
(OSS)
2.Metody doboru prób reprezentujących populację jednostek z OSS
3.Techniki substytucji wylosowanych jednostek niedostępnych
4.Randomizacja prób dla wielozmiennowych projektów badań
5.Wielkość prób adekwatna wobec postulowanej wiarygodności i dokładności wyników
badania
6.Zagadnienia jednorodności próby
Rozdział X. KONSTRUKCJA NARZĘDZI BADAWCZYCH
1.Wywiady i ich specyfika w zakresie suicydologii
2.Kwestionariusze
Rozdział XI. ANALIZA UZYSKANYCH DANYCH
1.Statystyki opisowe i metody ich tworzenia
2.Szacowanie parametrów statystycznych - wnioskowania generalizujące
3.Zasady statystycznej weryfikacji hipotez
4.Wybrane typy hipotez statystycznych i zarys metod ich weryfikacji
5.Komputerowa analiza statystyczna
6.Analiza wariancji
7.Regresja wielokrotna
8.Analiza dyskryminacyjna
9.Korelacje kanoniczne
10.Analiza czynnikowa
11.Analiza trendów-zmienności w czasie
12.Dane jakościowe i ich analiza
13.Regresja logistyczna
14.Analiza log-liniowa
Rozdział XII. WYRÓWNYWANIE WYKŁADNICZE W ANALIZIE SZEREGÓW CZASOWYCH ZARYS
METODY
Rozdział XIII. DANE ŹRÓDŁOWE I ICH WYKORZYSTANIE
1.Źródła danych o tematyce suicydologicznej
2.Typy publikowanych danych statystycznych
Literatura uzupełniająca
Część trzecia SAMOBÓJSTWA W POLSCE I W NIEKTÓRYCH PAŃSTWACH
Rozdział XIV. ŹRÓDŁA INFORMACJI O SAMOBÓJSTWIE
Rozdział XV. SAMOBÓJSTWA W POLSCE
1.Samobójstwa w latach 1955-2009
2.Natężenie samobójstw w miastach i na wsi
3.Natężenie samobójstw w przekroju terytorialnym kraju
4.Wpływ płci na częstość zamachów samobójczych
5.Częstość samobójstw według wieku samobójców
6.Sezonowość samobójstw
Rozdział XVI. SAMOBÓJSTWA NA ŚWIECIE
1.Współczynniki samobójstw
2.Nasilenie samobójstw w wybranych krajach według płci i wieku
Literatura uzupełniająca
Część czwarta ETIOLOGIA ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH
Rozdział XVII. MODEL MOTYWACJI ZACHOWAŃ SAMOBÓJCZYCH
Rozdział XVIII. OBYCZAJOWE I KULTUROWE UZASADNIENIE SAMOBÓJSTWA .
1.Obyczaje a samobójstwo
2.Teorie kulturowe samobójstwa
Rozdział XIX. ZAINTERESOWANIA PSYCHIATRII SAMOBÓJSTWEM
Rozdział XX. PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE DO ZAGADNIENIA SAMOBÓJSTWA
1.System wartości a kryteria zachowania
2.Teorie psychologiczne zachowań samobójczych
3.Pamięć autobiograficzna jako cel oddziaływań terapeutycznych na osoby
zagrożone samobójstwem
4.Intruzyjne wspomnienia w etiologii zamachów samobójczych
Rozdział XXI. MOTYWACJE SAMOBÓJSTW W OKRESIE DZIECIŃSTWA DORASTANIA I WCZESNEJ
MŁODOŚCI
Rozdział XXII. ZACHOWANIA SUICYDALNE OSÓB W OKRESIE DOROSŁOŚCI
Rozdział XXIII. UWARUNKOWANIA ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH W STAROŚCI.
1.Człowiek stary we współczesnym społeczeństwie
2.Zachowania samobójcze osób starszych na świecie
Rozdział XXIV. PSYCHOANALITYCZNE TEORIE SAMOBÓJSTWA
Rozdział XXV. SOCJOLOGICZNA INTERPRETACJA ZJAWISKA SAMOBÓJSTWA
Rozdział XXVI. ROLA RODZINY W GENEZIE SAMOBÓJSTW
Rozdział XXVII. WPŁYW KULTURY NA ZACHOWANIA SUICYDALNE
Rozdział XXVIII. SUICYDOGENNE IMPLIKACJE ZESPOŁU STRESU POURAZOWEGO
Rozdział XXIX. BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA SAMOBÓJSTW
Rozdział XXX. CHOROBY PRZEWLEKŁE A SAMOBÓJSTWO
1.Stwardnienie rozsiane
2.Epilepsja
3.Rak (nowotwory)
4.Uraz rdzenia kręgowego
5.AIDS
6.Wrzód trawienny
7.Zaburzenia autoimmunologiczne
8.Cukrzyca (mellitus)
9.Choroby nerek
10.Choroby nieuleczalne
Rozdział XXXI. ANALIZA ETIOLOGII SAMOBÓJSTW NA PODSTAWIE BADAŃ LISTÓW
POŻEGNALNYCH
Rozdział XXXII. MECHANIZMY ZBIOROWYCH SAMOBÓJSTW CZŁONKÓW SEKT
Rozdział XXXIII. BEZROBOCIE A SAMOBÓJSTWA
Rozdział XXXIV. SUICYDOGENNE ASPEKTY SAMOTNOŚCI
Rozdział XXXV. ALKOHOL JAKO CZYNNIK RYZYKA SUICYDALNEGO
Rozdział XXXVI. SUICYDOGENNE ASPEKTY BEZDOMNOŚCI
Rozdział XXXVII. TERRORYŚCI SAMOBÓJCY
Rozdział XXXVIII. SAMOBÓJSTWA POLICJANTÓW
1.Zakres zjawiska samobójstwa policjantów
2.Stres w pracy policji jako czynnik suicydogenny
Rozdział XXXIX. SAMOBÓJSTWA WIĘŹNIÓW W ZAKŁADACH KARNYCH
1.Samobójstwa w polskich zakładach karnych
2.Samobójstwa w zakładach karnych w innych krajach
Literatura uzupełniająca
Część piąta KRYMINALISTYCZNA PROBLEMATYKA SUICYDOLOGII
Rozdział XL. MEDYCZNE ŹRÓDŁA INFORMACJI O SAMOBÓJSTWIE
Rozdział XLI. OGÓLNA METODYKA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKACH ZNALEZIENIA ZWŁOK
Rozdział XLII. SPOSOBY ZAMACHU SAMOBÓJCZEGO
1.Uwagi historyczne
2.Pojęcia wyjściowe
3.Trafność diagnozowania "zewnętrznej" przyczyny samobójstwa
4.Schemat informacji o cechach i stanach sprawcy zamachu
5.Stopień naruszenia integralności cielesnej
6.Sposób popełnienia zamachu a płeć sprawcy
Rozdział XLIII. POWIESZENIE
Rozdział XLIV. ZADZIERZGNIĘCIE
Rozdział XLV. SAMOBÓJCZE OTRUCIE
Rozdział XLVI. SAMOBÓJSTWA DOKONANE ZA POMOCĄ BRONI PALNEJ
Rozdział XLVII. SAMOBÓJSTWO SPOWODOWANE RANAMI CIĘTYMI, KŁUTYMI LUB RĄBANYMI
Rozdział XLVIII. SAMOBÓJCZE OBRAŻENIA GŁOWY
Rozdział XLIX. SAMOBÓJSTWO PRZEZ UTOPIENIE
Rozdział L. SKOK Z WYSOKOŚCI
Rozdział LI. SAMOBÓJSTWO PRZEZ PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Rozdział LII. SAMOSPALENIE
Rozdział LIII. SAMOBÓJSTWA W RUCHU DROGOWYM
Rozdział LIV. PRÓBA SAMOBÓJSTWA ZA POMOCĄ GAZÓW SPALINOWYCH
Rozdział LV. SAMOBÓJSTWO ZŁOŻONE
Rozdział LVI. SAMOBÓJSTWA ZE SPROWOKOWANYM UDZIAŁEM POLICJANTA
Rozdział LVII. NIEZWYKŁE PRZYPADKI SAMOBÓJSTW
Literatura uzupełniająca
Część szósta PROGRAMY POMOCY OSOBOM PO USIŁOWANIU SAMOBÓJSTWA
Rozdział LVIII. OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA Z OSOBAMI PO USIŁOWANIU
SAMOBÓJSTWA
Rozdział LIX. KRYZYSY W ŻYCIU CZŁOWIEKA A ZACHOWANIA SUICYDALNE
Rozdział LX. INSTYTUCJONALNE FORMY POMOCY W FAZIE KRYZYSU
Rozdział LXI. RATOWANIE WOLI ŻYCIA
Rozdział LXII. PSYCHOTERAPIA C.R. ROGERSA
Rozdział LXIII. TERAPIA STRATEGICZNA M.H. ERICKSONA
Rozdział LXIV. LOGOTERAPIA V.E. FRANKLA
Rozdział LXV. PSYCHOTERAPIA PRZEZ ROZWÓJ K. DĄBROWSKIEGO
Rozdział LXVI. KSZTAŁTOWANIE I ROZWIJANIE ZAINTERESOWAŃ JAKO METODA
PSYCHOKOREKCJI
Rozdział LXVII. POSTĘPOWANIE ZAPOBIEGAWCZO-LECZNICZE WOBEC DZIECI I MŁODZIEŻY
PRZEJAWIAJĄCYCH TENDENCJE SAMOBÓJCZE LUB PODEJMUJĄCYCH PRÓBY SAMOBÓJCZE
Rozdział LXVIII. POMOC PO SAMOBÓJSTWIE OSOBY BLISKIEJ
1.Reakcja żałoby
2.Żałoba jako zadanie
3.Mechanizmy obronne
4.Etapy i fazy żałoby
5.Patologie reakcji żałoby
6.Grupy wsparcia
Rozdział LXIX. POMOC PSYCHOLOGICZNA PO SAMOBÓJCZEJ ŚMIERCI UCZNIÓW
Rozdział LXX. PROBLEM PONAWIANYCH ZAMACHÓW SAMOBÓJCZYCH
Literatura uzupełniająca
Część siódma SYSTEMY ZAPOBIEGANIA ZAMACHOM SAMOBÓJCZYM
Rozdział LXXI. O POTRZEBIE ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM
Rozdział LXXII. UJEMNE SKUTKI ZACHOWAŃ AUTODESTRUKCYJNYCH JAKO PRZESŁANKA
DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH
Rozdział LXXIII. PROGRAMOWANIE PROFILAKTYKI A MOTYWY I WARUNKI ZACHOWAŃ
SUICYDALNYCH
Rozdział LXXIV. STRATEGIE ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM
1.Ogólna problematyka strategii
2.Ocena różnych rodzajów strategii
2.1.Strategie na poziomie populacji
2.2.Strategie instytucjonalne lub zawodowe
2.3.Strategie na poziomie indywidualnym
Rozdział LXXV. ORGANIZACJE I STOWARZYSZENIA ZAPOBIEGAJĄCE SAMOBÓJSTWOM
1.Światowa Organizacja Zdrowia
2.Międzynarodowe Stowarzyszenie Zapobiegania Samobójstwom
3.Europejskie Stowarzyszenie Psychiatryczne - Sekcja Suicydologii i Zapobiegania
Samobójstwom
4.Amerykańskie Stowarzyszenie Suicydologiczne
5.Amerykańska Fundacja Zapobiegania Samobójstwom
6.Światowe Stowarzyszenie Psychiatryczne - Sekcja Suicydologii
7.Międzynarodowa Akademia Badań Naukowych w Zakresie Samobójstw
8.Polskie Towarzystwo Suicydologiczne
9.Sekcja Naukowa Suicydologii Polskiej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
Rozdział LXXVI. PROFILAKTYCZNY PROGRAM MIĘDZYNARODOWEGO STOWARZYSZENIA
ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM
Rozdział LXXVII. WOLONTARIAT W ZAPOBIEGANIU SAMOBÓJSTWOM
1. Organizacje wolontariuszy
2. Charakterystyka organizacji wolontariuszy
Rozdział LXXVIII. RELIGIA W ZAPOBIEGANIU SAMOBÓJSTWOM
Rozdział LXXIX. MASS MEDIA W ZAPOBIEGANIU SAMOBÓJSTWOM
Rozdział LXXX. INTERNET W ZAPOBIEGANIU SAMOBÓJSTWOM
Rozdział LXXXI. ROLA HIGIENY PSYCHICZNEJ W ZAPOBIEGANIU AGRESJI
Rozdział LXXXII. PSYCHOPROFILAKTYKA SUICYDOLOGICZNA U OSÓB W WIEKU PODESZŁYM
Rozdział LXXXIII. PROGRAMY ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM STOSOWANE W AMERYKAŃSKICH
SZKOŁACH
Rozdział LXXXIV. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM POLICJANTÓW
Rozdział LXXXV. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM WIĘŹNIÓW
Rozdział LXXXVI. KRYMINALISTYCZNE METODY ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM
Literatura uzupełniająca
WYKAZ OKIENEK PROBLEMOWYCH
Letalność
Efekt Wertera
Współczynniki samobójstw osób starszych według wieku i płci
Współczynniki samobójstw dzieci i młodzieży na świecie
Usiłowania samobójstw w Europie
Usiłowania samobójstw w Ameryce Północnej
Ideatorzy samobójstw
Zamachy samobójcze dokonywane bezpośrednio po dokonaniu zabójstwa
Skala depresji Hamiltona
Zmienne wybrane ze światowego badania systemów wartości (worid values study)
Wysokie współczynniki samobójstw stomatologów
Zamachy samobójcze zaniedbanych społecznie dzieci i młodzieży
Pakty samobójcze wśród młodzieży
Samobójstwo Yukio Mishimy
Plany samobójcze Adolfa Hitlera
Samobójstwa Polaków na emigracji
Związek traumatyzacji z usiłowaniem samobójstwa
Neurobiologia w genezie samobójstwa
Nałóg Jacka Londona
Morderstwo-samobójstwo czy morderstwo-wypadek? Trudności w analizie
Wyjaśnienie samobójstwa: trudne zadanie dla policji
Zamaskowane zabójstwa
Samobójcze powieszenie czy upozorowane samobójstwo?
Samobójstwo przez powieszenie upozorowane na zabójstwo
Uduszenie za pomocą torebek plastykowych
Samobójcze zatrucie chloroformem
Samobójcze strzały doustne osób mających protezy zębowe
Niezwykłe samobójstwo - badania sądowo-medyczne i balistyczne
Użycie broni palnej w sposób niekonwencjonalny
Liczne rany kłute jako szczególny rodzaj samobójstwa
Harakiri a kultura masowa
Śmierć w wannie
Wykorzystanie pralki do samobójstwa
Niezwykły przypadek samobójstwa
Przypadki zastrzelenia przez policjantów osób chcących popełnić samobójstwo
Profilaktyka samobójstw u chorych z depresją
Oświadczenie o braku zamiarów samobójczych
1368 stron, B5, oprawa twarda
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
-