Opracowanie dotyczy przede wszystkim wykładni operatywnej, a więc
wykładni dokonywanej w toku procesów stosowania prawa.
Głównym przedmiotem uwagi autora jest wykładnia sądowa, gdyż to ona
określa reguły interpretacji, które stają się kanonem wykładni w praktyce innych
instytucji stosujących prawo, a także kanonem inspirującym wykładnie doktrynalną,
która chce służyć pomocą praktyce stosowania prawa.
Mając głównie na uwadze wykładnię sądową autor przedstawia podstawowe
dyrektywy wykładni i to zarówno wykładni sensu stricto odnoszące się do sposobów
ustalania znaczenia przepisów prawnych, jak i wykładni sensu largo obejmującej
również dyrektywy wnioskowań prawniczych oraz reguły kolizyjne.
Opracowanie uwzględnia orzecznictwo sądów TK, SN, NSA, w czasie od
2002 do końca 2005 roku.
Spis treści:
Wstęp
Wstęp do wydania II
Rozdział I Zagadnienia ogólne
1. Teoria klaryfikacyjna i derywacyjna wykładni
2. Teoria deklaratoryjna i konstytutywna wykładni
3. Zakaz wykładni prawotwórczej
4. Wykładnia sensu stricto i sensu largo
5. Nakaz respektowania dyrektyw techniki prawodawczej
6. Granice wykładni
7. Zasada ignorantia iuris nocet i czas działania wykładni
Rozdział II Rodzaje wykładni ze względu na podmiot oraz moc wiążącą
1. Uwagi ogólne
2. Wykładnia autentyczna
3. Wykładnia legalna
4. Wykładnia operatywna
5. Wykładnia doktrynalna
Rozdział III Clara non sunt interpretanda
1. Pojęcie
2. Zasada darci non sunt interpretanda a orzecznictwo sądowe
3. Luzy interpretacyjne i praktyka stosowania prawa
Rozdział IV Dyrektywy wykładni
1. Charakterystyka
2. Typy dyrektyw wykładni
Rozdział V Dyrektywy preferencji
1. Uwagi ogólne
2. Zasada pierwszeństwa wykładni językowej i subsydiarności wykładni systemowej i
funkcjonalnej
3. Reguła potwierdzania (harmonizowania kontekstów)
4. Dyrektywy odstępstwa od sensu językowego przepisu
5. Zasada pierwszeństwa wykładni sensu stricto
6. Wykładnia secundum, contra i praeter legem
Rozdział VI Wykładnia językowa
1. Uwagi ogólne
2. Dyrektywa języka potocznego
3. Dyrektywa języka prawnego - definicje legalne
4. Dyrektywa języka prawniczego
5. Dyrektywa znaczenia specjalnego (języka specjalistycznego)
6. Kolejność stosowania dyrektyw językowych
7. Znaczenie literalne
8. Zakaz wykładni synonimicznej
9. Dyrektywa konsekwencji terminologicznej (zakaz wykładni homonimicznej)
10. Zakaz wykładni per non est
11. Legę non distinguente
Rozdział VII Wykładnia systemowa
1. Uwagi ogólne
2. Nakaz interpretacji prawa zgodnie z konstytucją
3. Nakaz respektowania hierarchii aktów normatywnych
4. Zasady prawa
5. Prawa i wolności jako zasady prawne
6. Zasada proporcjonalności
7. Nakaz interpretacji prawa zgodnie z normami prawa międzynarodowego
8. Nakaz interpretacji prawa zgodnie z normami prawa europejskiego
9. Zakaz wykładni prowadzącej do sprzeczności
10. Zakaz wykładni prowadzącej do luk
11. Argumentum a rubrica
Rozdział VIII Wykładnia funkcjonalna
1. Uwagi ogólne
2. Ratio legis i wykładnia celowościowa
3. Wykładnia statyczna i dynamiczna
4. Wykładnia subiektywna i obiektywna
5. Normy moralne, zasady sprawiedliwości i słuszności
6. Argument z konsekwencji
7. Argumentum ad absurdum
8. Wykładnia komparatystyczna
9. Wykładnia historyczna
Rozdział IX Domniemania interpretacyjne
1. Uwagi ogólne
2. Domniemanie zgodności z konstytucją
3. Domniemanie racjonalności prawodawcy
4. In dubio pro libertate
5. In dubio pro reo
6. In dubio pro tributario i zakaz wykładni in dubio pro fisco
Rozdział X Zakres wykładni - wykładnia literalna, rozszerzająca i zwężająca
1. Uwagi ogólne
2. Ogólne zasady stosowania wykładni literalnej, rozszerzającej i zwężającej.
3. Wykładnia literalna
4. Wykładnia rozszerzająca
5. Wykładnia zwężająca
Rozdział XI Materiały interpretacyjne
Rozdział XII Wnioskowania prawnicze
1. Uwagi ogólne
2. Ogólne zasady stosowania analogii i argumentum a contrario
3. Analogia
3.1. Analogia legis
3.2. Analogia iuris
3.3. Odpowiednie zastosowanie przepisu
4. Wnioskowanie z przeciwieństwa (argumentum a contrario)
5. Argumentum a fortiori
6. Wnioskowanie z celu na środki
Rozdział XIII Reguły kolizyjne
1. Uwagi ogólne
2. Lex superior derogat legi inferiori
3. Lex posterior derogat legi priori
4. Lex specialis derogat legi generali
Rozdział XIV Błędna wykładnia prawa i jej skutki
1. Uwagi ogólne
2. Uzasadnienie decyzji interpretacyjnej
3. Zarzut błędnej wykładni prawa i kwestie pokrewne w postępowaniu odwoławczym
4. Pojęcia niedookreślone i klauzule generalne
5. Błędna wykładnia a rażące naruszenie prawa
Rozdział XV Zasady wykładni prawa międzynarodowego i europejskiego
1. Uwagi ogólne
2. Zasady interpretacji prawa międzynarodowego
3. Zasady interpretacji prawa Unii Europejskiej
Bibliografia
Indeks rzeczowy
338 stron, B5, oprawa miękka
