Idea społeczeństwa obywatelskiego wydaje się bliska, jednak próba
zdefiniowania tego pojęcia może przysparzać trudności.
Najczęściej społeczeństwem obywatelskim nazywamy sferę działalności publicznej
nieobjętej kontrolą państwa. Jest nim ideał wspólnotowej zbiorowości ludzkiej,
opartej na wolności wyboru form i metod realizacji swoich dążeń przez poszczególne
jednostki. Podstawą tak rozumianego społeczeństwa obywatelskiego są spontaniczne i
żywiołowe inicjatywy oraz aktywność - autonomiczne wobec instytucji państwowych.
Obecnie powszechnie używa się określenia renesans idei społeczeństwa obywatelskiego.
Sama koncepcja nie jest nowa, ale współcześnie zawiera szersze spektrum form i
instytucji. W starożytności greckiej i łacińskiej podstawą społeczeństwa
obywatelskiego był podmiotowo występujący obywatel. Kolejni filozofowie, historycy i
ekonomiści rozwijali i dostosowywali zasady społeczeństwa obywatelskiego do
zmieniającej się rzeczywistości i do ewoluującego społeczeństwa. Współcześnie do
opisania stanu społeczeństwa obywatelskiego niezbędna jest analiza istotnych procesów
przemian, jak: prywatyzacja, wzrost sektora usług, umacnianie się klasy średniej,
reforma oświatowa czy przemiany w strukturze społecznej.
Na polskim rynku wydawniczym jest niewiele publikacji przybliżających tę tematykę,
stąd zamysł stworzenia opracowania o charakterze teoretycznym z elementami
funkcjonalnymi. Poza płaszczyzną definicyjną publikacja prezentuje wymiar historyczny
tworzenia i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Niezbędnym uzupełnieniem jest grunt
doktrynalny, uwzględniający także, oprócz myśli politycznej, koncepcję społecznej
nauki Kościoła katolickiego. Ostatnia część pracy dotyczy aspektu funkcjonalnego
zarówno w wymiarze politycznym, jak i społeczno-ekonomicznym.
Redakcja
Spis treści:
Wstęp 7
Rozdział I. Teoretyczne podstawy funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego
9
1. Kwestia definicji 9
2. Społeczeństwo obywatelskie a państwo 12
3. Społeczeństwo obywatelskie a naród 16
4. Funkcje społeczeństwa obywatelskiego 17
5. Podstawy funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego we współczesnej Polsce
18
Bibliografia 23
Rozdział II. Historia społeczeństwa obywatelskiego. Wybrane zagadnienia
25
1. Prekursorzy społeczeństwa obywatelskiego 26
2. Kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego w epoce Oświecenia
33
3. Społeczeństwo obywatelskie a demokracja 36
4. Polska droga do społeczeństwa obywatelskiego 42
Bibliografia 49
Rozdział III. Idee i koncepcje społeczeństwa obywatelskiego w myśli
społeczno-politycznej 51
1. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego 52
2. Nowożytna myśl polityczna wobec idei społeczeństwa obywatelskiego
57
3. W trosce o godność człowieka - społeczeństwo obywatelskie w nauczaniu społecznym
Jana Pawła II i nauce społecznej Kościoła 77
Bibliografia 84
Rozdział IV. Instytucjonalno-polityczne aspekty społeczeństwa obywatelskiego
86
1. Funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego w wymiarze terytorialnym
87
2. Funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego w życiu publicznym 94
3. Kultura polityczna 107
Bibliografia 109
Rozdział V. Społeczno-ekonomiczne aspekty społeczeństwa obywatelskiego
111
1. Trzeci sektor w Polsce - przejaw aktywności obywatelskiej 111
2. Determinanty obywatelskości 120
Bibliografia 127
136 stron, B5, oprawa miękka
