Przedmiotem pracy są
teoretyczno-prawne zagadnienia związane z problematyką nabycia mienia przez gminę z
mocy prawa. Samo pojęcie komunalizacji mienia jest terminem, który może być
ujmowany bardzo szeroko. W takim znaczeniu posługuje się nim ustawa z dnia 8 marca 1990
r. o samorządzie terytorialnym, określając w art. 44 sposoby nabycia mienia
komunalnego. W innym sensie, choć również szeroko problem ten został ujęty w
rozdziale 2 ustawy z 10 maja 1990 r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie
terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Zakres opracowania odnosi się
tylko do jednego rodzaju nabycia, uregulowanego w art. 5 ustawy przepisów
wprowadzających, zgodnie z którym, jeżeli przepisy prawa nie stanowią inaczej, mienie
ogólnonarodowe (państwowe) należące do: rad narodowych i terenowych organów
administracji państwowej stopnia podstawowego, przedsiębiorstw państwowych, dla
których organy państwowe stopnia podstawowego pełniły funkcję organu
założycielskiego, zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych radom
narodowym i terenowym organom administracji państwowej (stało się 27 maja 1990 r. z
mocy prawa mieniem właściwych gmin). Na użytek pracy pojęcie komunalizacji zostało
ujęte jako wyposażenie gminy w część mienia ogólnonarodowego, które dokonało się
z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r.
Zagadnienia komunalizacji
uwzględniono w aspekcie materialno - prawnym i procesowym, odnosząc je do zastanych w
nauce i orzecznictwie poglądów dotyczących tej materii. Analizowane problemy są
zjawiskiem wielopłaszczyznowym, dotykają dwóch gałęzi prawa - administracyjnego i
cywilnego. Całościowa charakterystyka tych kwestii wymaga nawiązywania do pojęć i
konstrukcji, którymi te dyscypliny się posługują. Ze względu na wyznaczony w tytule
zakres rozważań szczególny nacisk starano się położyć na aspekty
administracyjnoprawne procesu komunalizacji. W pracy pojawiają się tak zwane kwestie
graniczne, czyli wzajemne relacje i sposób oddziaływania decyzji administracyjnej na
treść stosunku prawnego, który ze swej natury ma charakter cywilny.
W centrum uwagi starano się
ulokować problematykę decyzji wojewody, która przesądza o publicznoprawnym charakterze
nabycia mienia przez gminę. Podjęta w pracy próba analizy roli decyzji wydanej w trybie
art. 18 ust. 1 ustawy przepisy wprowadzające odwołuje się do obowiązującego prawa,
poglądów doktryny, orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i
Naczelnego Sądu Administracyjnego. Specyfika przedmiotu zainteresowań nie pozwalała
pozostać w ramach aparatury pojęciowej właściwej tylko dla prawa administracyjnego.
Dokonane odniesienia do materialnego prawa cywilnego starano się ograniczyć do
niezbędnego zakresu, zapewniającego poprawność i jasność analizy.
Rozważania dotyczące
szczegółowych kwestii związanych z komunalizacją mienia oparte są na materiale
normatywnym obowiązującym w dniu 1 stycznia 1996 r. Od tamtej pory stan prawny uległ
zmianom. Jednak nie wpływają one na formułowane w pracy tezy i wnioski. Zmiany odnoszą
się zwłaszcza do problematyki zawartej w rozdziale pierwszym, w którym zajęto się
analizą konstytucyjnych podstaw funkcjonowania gminy. W obecnej chwili kwestie te
znajdują oparcie w stosownych regulacjach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2
kwietnia 1997 r. Z tego powodu w ramach przygotowania pracy do druku wprowadzono
odpowiednie zmiany. Nie prowadzono natomiast analizy porównawczej w kontekście
uregulowań istniejących w Małej konstytucji i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
176 stron