Gospodarka wojenna w Królestwie Polskim w latach 1914-1918
W wyniku działań wojennych prowadzonych w latach 1914–1915 na terenie Królestwa
Polskiego i Galicji przemysł i rolnictwo poniosły znaczne straty. W 1915 roku wywieziono
do Rosji wyposażenie wielu zakładów przemysłowych. Ewakuujące się oddziały
rosyjskie niszczyły drogi i infrastrukturę kolejową. Wcześniej, w październiku 1914
roku, duże zniszczenia w Królestwie spowodowały wycofujące się z guberni zachodnich
wojska niemieckie. Dobrowolna i przymusowa ewakuacja ludności cywilnej do Rosji objęła
ok. 1 mln osób. Spośród 1,1 mln oficerów i żołnierzy zmobilizowanych na terenie Królestwa
Polskiego do wojska carskiego większość także znalazła się w Rosji.
Zniszczenia w pierwszym roku wojny i wojenna gospodarka państw centralnych w Królestwie
Polskim spowodowały, że w 1918 roku odłogiem leżało 4,5 mln ha ziemi uprawnej, a
straty żywego inwentarza sięgały od 37 do 60%. Straty przemysłu polskiego tylko w 4%
wynikały z działań wojennych; ogromną ich większość spowodowały działania
wojskowych i cywilnych administracji: niemieckiej – 56%, austro-węgierskiej – 22% i
rosyjskiej – 18%.
W związku z setną rocznicą Wielkiej Wojny (1914–1918)
zainteresowanie badaczy jej dziejami przeżywa renesans. W Europie i świecie ukazuje się
wiele opracowań, monografii i artykułów, głównie dotyczących kwestii wojskowych i
politycznych I wojny światowej. Historycy pomijają natomiast zagadnienia natury
gospodarczej. Podobnie jest w Polsce. Brak zainteresowania problematyką ekonomiczną nasi
historycy tłumaczyli niedostateczną ilością źródeł, głównie archiwaliów,
zniszczonych podczas pierwszej i drugiej wojny światowej. Autor recenzowanej książki
udowodnił jednak, że wiele źródeł na tematy gospodarcze czasów Wielkiej Wojny
zachowało się, chociaż ich odnalezienie wymagało dużego nakładu pracy.
Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Janusza Szczepańskiego
Edward Kołodziej (ur. 1940) – historyk i archiwista, absolwent
Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni pracownik Archiwum Akt
Nowych w Warszawie. W latach 1999–2010 wykładowca w Instytucie Historii Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Jego
zainteresowania badawcze obejmują głównie historię okresu międzywojennego, zwłaszcza
zagadnienia ruchu zawodowego, migracji ludności, dziejów Polonii, działalności
polskiej służby dyplomatycznej i konsularnej oraz historię gospodarczą. Autor i
redaktor naukowy ponad 250 publikacji naukowych. W 2017 roku w Wydawnictwie Naukowym
Scholar ukazała się jego książka Polska i inne państwa wobec problemów reparacji i długów
zagranicznych w latach 1918–1939.
Wykaz ważniejszych skrótów
Wstęp
Rozdział I. Królestwo Polskie do roku 1914
Rozdział II. Organizowanie gospodarki wojennej w niektórych państwach
Rozdział III. Wpływ działań wojennych w roku 1914/1915 na życie gospodarcze
Królestwa Polskiego
1. Przebieg działań wojennych na ziemiach polskich
2. Stan finansów Królestwa Polskiego
3. Położenie materialne ludności. Działalność charytatywna władz rosyjskich i
polskich organizacji społecznych
4. Przemieszczenia ludności na terenach Królestwa i jej ewakuacja do Rosji
5. Straty gospodarki Królestwa Polskiego w okresie walk frontowych i ewakuacji wojsk
rosyjskich
Rozdział IV. Królestwo Polskie pod okupacją Niemiec i Austro-Węgier w latach
1915-1918
1. Pierwsze dni nowych okupacji
2. Organizowanie i działalność okupacyjnych administracji
3. Tworzenie i rola samorządów
4. Polityka władz niemieckich i austro-węgierskich wobec gospodarki
Królestwa Polskiego
4.1. Przemysł, rzemiosło i handel
4.2. Rolnictwo
4.3. Banki i inne instytucje finansowe
4.4. Problem wyżywienia ludności.
Działalność organizacji charytatywnych
4.5. Rekrutowanie do Niemiec robotników rolnych i przemysłowych
4.6. Finanse i gospodarka Warszawy, Łodzi oraz innych miast
Rozdział V. Straty ziem polskich w latach I wojny światowej
Zakończenie
Źródła archiwalne i bibliografia
Spis tabel
Indeks osób
Indeks nazw geograficznych
172 strony, Format: 16.5x25.5cm, oprawa miękka