Instytucje polityczne i proces budżetowy
Przeciwdziałanie tragedii wspólnych zasobów fiskalnych
Autor przedstawia czynniki, które wpływają na politykę budżetową w państwach
rozwiniętych, w tym w Polsce.
Wykorzystuje koncepcje z obszaru ekonomii politycznej, odnoszące się do działania
podmiotów sfery publicznej, uzupełniając je narzędziami nowoczesnej analizy
instytucjonalnej. Tak ukształtowany warsztat badawczy pozwala mu odpowiedzieć na
pytanie, w jakim stopniu instytucje polityczne oraz reguły fiskalne są w stanie
oddziaływać na podmioty uczestniczące w procesie budżetowym i ograniczać generowaną
przez nie, zgodnie z koncepcją „tragedii wspólnych zasobów fiskalnych”, presję na
zwiększanie wydatków publicznych. Analiza potwierdza, że tego rodzaju instytucje mają
do odegrania niebagatelną rolę w kontrolowaniu wydatków budżetu państwa.
Książkę oceniam bardzo wysoko (…). Wnosi ona
wartościowy wkład w badania nad rolą instytucji w kształtowaniu polityki fiskalnej.
Problem wspólnych zasobów jest jednym z kluczowych zjawisk wpływających na negatywne
postrzeganie polityki fiskalnej, mających ważne konsekwencje makroekonomiczne.
Z recenzji dr. hab. Michała Mackiewicza, prof. UŁ
Analiza przeprowadzona w książce pomaga lepiej zrozumieć kształtowanie się
wydatków publicznych w Polsce w okresie transformacji oraz pozwala na wyciągnięcie
wniosków, które mogą i powinny być wykorzystane do wzmocnienia finansów publicznych.
Niesie ona istotną wartość poznawczą zarówno dla osób odpowiedzialnych za politykę
gospodarczą, jak i ekonomistów.
Z recenzji dr. hab. Andrzeja Rzońcy, prof. SGH
Michał Możdżeń
– ekonomista, politolog, doktor nauk ekonomicznych,
adiunkt w Katedrze Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie,
prowadzi badania osadzone w nurcie nowej ekonomii instytucjonalnej. Analizuje
uwarunkowania polityki fiskalnej, rolę administracji publicznej w funkcjonowaniu
nowoczesnego państwa, zdolności podmiotów sektora publicznego do koordynacji działań
zbiorowych.
Podziękowania
Wprowadzenie
Uzasadnienie wyboru tematu
Wartość dodana pracy
Struktura monografii
Rozdział 1
Teorie funkcjonowania sfery publicznej w aspekcie kształtowania wydatków
publicznych
1.1. Zarys historii podejść teoretycznych do analizy sektora publicznego
1.2. Czemu służą finanse publiczne - perspektywa normatywna
1.3. Szkielet analizy założeń behawioralnych
1.4. Tragedia wspólnych zasobów budżetowych
1.5. Relacja mocodawca-pełnomocnik
1.6. Działalność grup interesu oraz istota teorii politycznego cyklu koniunkturalnego
1.7. Podsumowanie
Rozdział 2
Instytucje a wydatki budżetowe - ujęcie teoretyczne
2.1. Założenia teorii nowej ekonomii instytucjonalnej w powiązaniu z
klasyczną teorią instytucjonalizmu
2.1.1. Fundamenty nowego instytucjonalizmu
2.1.2. Instytucje - definicje i perspektywa integrująca
2.2. Pojęcie instytucji jako reguł struktury żujących działania podmiotów
politycznych
2.2.1. Obszar analizy instytucjonalnej
2.2.2. Instytucjonalizm racjonalnego wyboru
2.2.3. Instytucjonalizm historyczny
2.2.4. Instytucjonalizm socjologiczny
2.2.5. Problem zmiany instytucjonalnej
2.2.6. Rodzaje instytucji strukturyzujących proces polityczny
2.3. Instytucje jako podstawy działań politycznych - podejście nowej ekonomii
politycznej
2.4. Instytucje kreacji i legitymizacji władzy (instytucje wyborcze)
2.4.1. Zasięg (wielkość) okręgu wyborczego
2.4.2. Formuła wyborcza
2.4.3. Struktura list wyborczych
2.4.4. Selektorat i wygrywająca koalicja - wpływ względnej szerokości bazy wyborczej
na wydatki budżetowe
2.4.5. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji legitymizacji władzy na wydatki
publiczne
2.5. Instytucje relacji wewnętrznych
2.5.1. Systemy prezydenckie i parlamentarne
2.5.2. Znaczenie podmiotów mogących blokować politykę
2.5.3. Rola administracji publicznej
2.5.4. Problem państwa federalnego
2.5.5. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji relacji wewnętrznych na wydatki
publiczne
2.6. Instytucje relacji zewnętrznych
2.6.1. Rozważania ogólne
2.6.2. Liczba "punktów wpływu" jako determinanta poziomu realizacji interesów
grupowych
2.6.3. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji relacji zewnętrznych na wydatki
publiczne
2.7. Reguły procesu budżetowego jako instytucje niższego rzędu
2.7.1. Rola instytucji determinujących układ podmiotów w ramach procesu budżetowego
2.7.2. Standardy przygotowywania budżetu państwa
2.7.3. Numeryczne reguły fiskalne
2.7.4. Wybrane wyniki badań nad wpływem reguł procesu budżetowego na wydatki publiczne
2.8. Podsumowanie - hipotezy wpływu instytucji na kształt procesu budżetowego
Rozdział 3
Kształt i konsekwencje funkcjonowania systemu instytucji regulujących proces
kształtowania wydatków budżetowych w Polsce
3.1. Ewolucja kształtu systemu instytucji ustrojowych potencjalnie wpływających na
wydatki budżetowe w III RP w latach 1989-2000
3.1.1. Instytucje legitymizacji władzy (mechanizmy jej wyłaniania)
3.1.2. Instytucje relacji wewnętrznych
3.1.3. Instytucje relacji zewnętrznych
3.2. Kształtowanie się instytucji ustrojowych mających wpływ na wydatki budżetowe po
2000 r. i stan obecny
3.2.1. Instytucje legitymizacji władzy
3.2.2. Instytucje relacji wewnętrznych
3.2.3. Instytucje relacji zewnętrznych
3.3. System instytucji niższego poziomu ingerujących w proces budżetowy - reguły
fiskalne
3.4. Podsumowanie
Rozdział 4
Porównanie instytucji politycznych, fiskalnych i analiza ich konsekwencji w
krajach OECD i UE oraz wnioski dla Polski
4.1. Zmienne operacyjne
4.1.1. Instytucje legitymizacji władzy
4.1.2. Instytucje relacji wewnętrznych
4.1.3. Instytucje relacji zewnętrznych
4.1.4. Reguły budżetowe
4.1.5. Zmienne kontrolne
4.1.6. Operacjonalizacja zmiennych zależnych
4.1.7. Generalne założenia metodologiczne
4.2. Analiza eksploracyjna zmiennych oraz ich relacji do wydatków budżetowych
4.2.1. Zmiany wydatków budżetowych jako przybliżenie intensywności działań państwa
4.2.2. Instytucje ustrojowe (legitymizacji władzy, relacji wewnętrznych i zewnętrznych)
4.2.3. Centralizacja procesu budżetowego
4.2.4. Instytucje niższego rzędu (reguły fiskalne)
4.2.5. Zmienne kontrolne
4.3. Analiza determinant wydatków budżetowych
4.3.1. Metodyka badania panelowego
4.3.2. Wyniki badania panelowego
4.4. Wnioski dla Polski
4.4.1. Typologia reżimów finansów publicznych i miejsce Polski
4.4.2. Instytucjonalne podobieństwa i różnice w porównaniu z innymi krajami
4.4.3. Wzajemna kompatybilność funkcjonujących instytucji z punktu widzenia
przeciwdziałania tragedii wspólnych zasobów
4.5. Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Załącznik 1. Charakterystyka zmiennych wybranych do pierwotnej analizy eksploracyjnej
Spis rycin
Spis tabel
Indeks nazwisk
284 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka
