Designerzy
Rola zawodowa projektanta w oglądzie socjologicznym
O ile nie sposób podać uniwersalnej definicji designu, o tyle codzienna praktyka
osób zajmujących się projektowaniem poddaje się różnym opisom tożsamościowym.
Trudno jednak wskazać obiektywne kryteria, które pozwoliłyby na przykład na
dystynkcję określeń „designer” i „projektant” czy na opisanie warunków
niezbędnych, by ten zawód wykonywać (co czyni designera/projektanta – jaki typ
przygotowania, doświadczenia, wykształcenia?). Kłopotliwe jest też pytanie o cel i
zakres czynności zawodowych (czy to projektowanie form przemysłowych, czy także
projektowanie usług? Czy również design doświadczeń?). Zagadnienia te pociągają za
sobą kolejne – dotyczące postrzegania projektantów w ramach szerszej struktury
społecznej, a więc odnoszące się do kwestii uznania i prestiżu.
Jeśli niemal wszystko można nazwać dziś designem i
niemal każdego designerem, to oba te określenia właściwie nic nie znaczą. Świetnie
więc, że Paulina Rojek-Adamek zajęła się zbieraniem argumentów, które przemawiają
za szerokim (bądź przeciwnie – za bardziej restrykcyjnym) rozumieniem designu. (…)
Dobrze, że jej rozważania na temat designu i tego, jaka jest (jaka powinna być) dziś
rola projektanta nie są zawieszone w próżni. Z jednej strony nawiązują one do coraz
bogatszej literatury autorów identyfikujących się z socjologią designu, z drugiej –
wypływają z rezultatów zrealizowanego przez Autorkę projektu badawczego.
prof. dr hab. Rafał Drozdowski
Książka ta jest na pewno pracą erudycyjną, w której uwzględnione zostały
zarówno podejścia klasycznej socjologii, jak i współczesnych autorów. (…) Polskiemu
czytelnikowi jak dotąd nie zaoferowano wielu prac podejmujących tę problematykę,
tymczasem zarówno estetyka, jak i – w węższym ujęciu – praca projektowa są
dzisiaj uznawane za kwestię centralną dla rozważań związanych z nową ekonomią,
studiami miejskimi, „zwrotem ku rzeczom” czy sztuką publiczną.
dr hab. Małgorzata Jacyno
Paulina Rojek-Adamek, doktor socjologii. W swojej pracy
naukowo-badawczej i licznych publikacjach zajmuje się tematyką designu, szczególnie
aspektem społecznie odpowiedzialnego projektowania i rolą zawodową projektantów.
Publikowała m.in. w czasopismach „Polish Sociological Review”, „Kultura
Popularna”, „Humanizacja Pracy”. Współredaktorka tomu Drafts from Sociology of
Design. Introduction to Discussion (2016). Adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii
Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, od kilkunastu lat współpracuje również z
Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach.
Wprowadzenie
Elementy nowości
Cele pracy
Hipotezy pracy
Struktura pracy
Metodologia badań
Główne pytanie badawcze
Przedmiot badań
Dobór próby
1. Dematerializacja pracy i zawód projektanta
1.1. Zawód jako kategoria badawcza
1.2. Od masowej produkcji do poszukiwania wyróżników
1.3. Kreatywność i praca "nad projektem"
1.4. Zawód projektanta - profesjonalizacja w perspektywie historycznej
Podsumowanie
2. Proces i produkt, czyli o designie i jego związkach
2.1. Znaczenie terminu "design"
2.2. Design i związki z przemysłem
2.3. Design i sztuka - projektanci vs. artyści
2.4. Design i rynek - fakty i liczby
Podsumowanie
3. Społeczny kontekst designu
3.1. Odpowiedzialność projektanta - społeczne konteksty w praktyce
3.1.1. Projektowanie zrównoważone
3.1.2. Projektowanie włączające
3.2. Projektowanie partycypacyjne i dylematy współprojektowania
Podsumowanie
4. Nie tylko rozwiązywanie problemów - o krytycznej funkcji designu
4.1. Design krytyczny - zarys koncepcji
4.2. "Spekulacje" o roli projektanta
Podsumowanie
5. Badanie roli zawodowej projektanta - propozycja teoretyczna
5.1. Rola społeczna - wybrane zagadnienia
5.2. Rola projektanta w aspekcie relacyjnym
5.3. Projektanci jako sieć kooperujących jednostek
Podsumowanie
6. Problematyka i metodologia badań własnych
6.1. Uwagi o kontekście prowadzonych badań
6.2. Badanie roli zawodowej projektanta - podstawy metodologiczne
6.2.1. Cel i problematyka badawcza
6.2.2. Przedmiot badań oraz podejście metodologiczne
6.2.2.1. Projektanci
6.2.2.2. Pośrednicy i mediatorzy - eksperci instytucji designu
6.2.2.3. Nieprojektanci - uczestnicy procesów projektowych
6.2.2.4. Nieprojektanci - odbiorcy działań projektowych
7. Między talentem a pragmatyzmem - projektanci o swojej pracy i roli zawodowej
7.1. Rola zawodowa projektanta
7.1.1. Design - prowokacja czy rozwiązywanie problemów?
7.1.2. Dlaczego zostaje się projektantem?
7.1.3. Jestem projektantem, czyli...
7.1.4. Kompetencje projektanta
7.1.5. W kalejdoskopie ról projektowych
7.1.6. O sposobie pracy
7.1.7. Odpowiedzialność społeczna projektanta - zasada czy indywidualne podejście?
7.1.8. Mówią o projektantach...
7.1.9. Atrakcyjność zawodu
7.1.10. Miara sukcesu zawodowego
7.1.11. (Nie)zależność projektanta
7.2. Układy relacyjne i ich znaczenie dla pracy projektanta
7.2.1. Model pracy - indywidualnie czy zespołowo?
7.2.2. Oczekiwania innych i ich wpływ na pracę projektanta
7.2.3. Doświadczenie współpracy
7.2.4. Relacje środowiskowe
Podsumowanie
8. Pośrednicy/mediatorzy, czyli o pracy i współpracy z projektantami
8.1. Projektant czy designer?
8.2. Praca zespołowa
8.3. Artysta w projektancie - projektant w artyście?
8.4. Relacje biznesowe i sukces projektanta
8.5. Projektant jako pośrednik?
8.6. Wspierać i edukować - o roli instytucji designu
Podsumowanie
9. Odbiorcy oraz uczestnicy procesów projektowych o designie i projektantach
9.1. Uczestnicy procesów projektowych
9.1.1. Oczekiwania wobec projektantów
9.1.2. Design oczami odbiorcy-uczestnika
9.1.3. Gotowość do współpracy z projektantami
9.2. Odbiorcy działań projektowych
9.2.1. Skojarzenia odbiorców ze słowem "design"
9.2.2. Znane i kojarzone profesje/specjalności z zawodem projektanta
9.2.3. Miejsca i sposoby pracy
9.2.4. Społeczne oczekiwania wobec zawodu projektanta
9.2.5. Znaczenie i prestiż zawodu projektanta
9.2.6. Dostępność do usług projektantów
Podsumowanie
Zakończenie
Projektant - utalentowany pragmatyk
Bibliografia
Spis rycin, tabel i zdjęć
Aneksy
A. Wywiad częściowo skategoryzowany skierowany do profesjonalnych projektantów
(kwestionariusz wywiadu)
B. Ankieta skierowana do profesjonalnych projektantów (kwestionariusz wywiadu)
C. Dyspozycje do wywiadu z przedstawicielami instytucji designu
D. Nieprojektanci - dyspozycje do wywiadu z przedstawicielami instytucji
E. Nieprojektanci - kwestionariusz ankiety
Indeks nazwisk
288 stron, Format: 16.5x24.0cm, oprawa miękka
