Diaspora-pamiêæ-miejsca
Ukraiñcy z Polski z lat 80. XX wieku w Kanadzie
Studium etnograficzne
Temat badawczy mo¿na uznaæ za w pe³ni pionierski;
jednocze¶nie ksi±¿ka Patrycji Trzeszczyñskiej wpisuje siê w cykl badañ zajmuj±cych
siê emigracj± obywateli polskich w latach PRL, zw³aszcza dwóch ostatnich dekadach
funkcjonowania tzw. realnego socjalizmu, i dope³nia wiedzê o ówczesnych
przemieszczeniach ludno¶ciowych, ich tle i konsekwencjach. Odnale¼æ tu mo¿na wiele
w±tków autoetnograficznych. Autorka nie unika tematów trudnych, pisze na przyk³ad o
problemach badawczych zwi±zanych z percepcj± jej samej w niektórych ¶rodowiskach
migrantów, postawach niechêci, budowaniu barier, i wykazuje siê bardzo wysok±
¶wiadomo¶ci± metodologiczn±. Przeprowadzone badania to wysokiej próby nowoczesna
etnografia, uwzglêdniaj±ca najwa¿niejsze trendy badawcze w antropologii i studiach
migracyjnych ostatnich dekad. Ksi±¿ka stanowi istotny wk³ad w rozwój dyscypliny, któr±
reprezentuje autorka, a szerzej: interdyscyplinarnych/ multidyscyplinarnych studiów
migracyjnych, wzbogaca wiedzê o procesach migracyjnych w kontek¶cie transkontynentalnym,
w których punktem wyj¶cia jest Polska.
dr hab. Jacek Schmidt, prof. UAM
Ksi±¿ka imponuje wielo¶ci± podjêtych zagadnieñ, tropów, wielokrotno¶ci±
„przesiewania” materia³u empirycznego za pomoc± zró¿nicowanych narzêdzi
analitycznych. Patrycja Trzeszczyñska z wielk± swobod± i pewno¶ci± siebie porusza
siê po terenie badawczym. Wynika to miêdzy innymi z czasu po¶wiêconego badaniom oraz z
jej gruntownego przygotowania do prowadzenia obserwacji spo³eczno¶ci kanadyjskich
Ukraiñców, dotychczasowej praktyki, w tym badañ prowadzonych w¶ród polskich Ukraiñców,
sprawnego ³±czenia wiedzy antropologicznej z ukrainoznawcz±. W rezultacie otrzymujemy
pracê nie tylko przenikliw±, ale tak¿e dojrza³±, zakoñczon± interesuj±cymi
wnioskami.
dr hab. Jaros³aw Syrnyk, prof. UWr
Patrycja Trzeszczyñska – etnolo¿ka i ukrainoznawczyni, adiunkt w
Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ. Porusza siê na styku studiów nad pamiêci±
i diaspor±, antropologi± etniczno¶ci i etnologi± Europy Wschodniej. Zajmuje siê
pamiêci± kulturow±, ¶wiatami mniejszo¶ci etnicznych, zwi±zkami pamiêci, przestrzeni
i narracji, regionalnymi politykami kreowania wizerunku grup i miejsc, zjawiskiem
autoprezentacji i kulturowych ekspresji. Od wielu lat prowadzi badania w¶ród spo³eczno¶ci
ukraiñskiej w Polsce, w regionach, które Ukraiñcy zamieszkiwali do 1947 r., a gdzie do
dzi¶ pozosta³o po nich dziedzictwo kulturowe, oraz na Ukrainie i w Kanadzie. Autorka
ksi±¿ek Pamiêæ o nie-swojej przesz³o¶ci. Przypadek Bieszczadów (WUJ, Kraków 2016),
£emkowszczyzna zapamiêtana. Opowie¶ci o przesz³o¶ci i przestrzeni (WUJ, Kraków 2013)
oraz artyku³ów po¶wiêconych antropologicznym badaniom pamiêci kulturowej.
Stypendystka MNiSW, University of Toronto i University of Alberta (Edmonton, Kanada).
Uwagi wstêpne i zarys kontekstu
Podziêkowania
Rozdzia³ 1 Diaspora i pamiêæ. Wprowadzenie
1.1. Przed wyjazdem. Ukraiñska spo³eczno¶æ w PRL
1.2. „Ukrainiec sob± mo¿e byæ tylko na emigracji”. Diaspora ukraiñska w Kanadzie
1.3. Antropolo¿ka na rowerze. Metody, perspektywy i charakterystyka badañ
Rozdzia³ 2 Ku antropologii diaspory
2.1. Diaspora w naukach spo³ecznych i antropologii
2.2. Trzy autobusy i austriacki czy¶ciec. Droga do Kanady
2.3. Oczekiwania i „normalne ¿ycie”. Etnografia miejsc, zdarzeñ i wyobra¿eñ
2.4. Pomiêdzy transnarodowo¶ci± a zerwaniem. To¿samo¶æ kosmopolityczna
Rozdzia³ 3 Etnografia diasporycznej pamiêci
3.1. Pamiêæ i migracje. Inspiracje teoretyczne
3.2. Postpamiêæ migracyjna. Znaczenie wspomnieñ rodziców
3.3. „Kryptonim Tryzub”. Wspomnienia z PRLu
3.4. Pamiêæ diaspory. Dyskursy – ¶rodki – figury
Rozdzia³ 4 Granice, sieci i praktyki samopozycjonowania siê
4.1. Metropolie i wielokulturowo¶æ. Pozycjonowanie siê w spo³eczeñstwie kanadyjskim i
stosunek do Inno¶ci
4.2. Etniczno¶æ i pañstwo. O transgresjach i kontestacji granic
4.3. Polacy w Kanadzie. Nadzwyczaj potrzebny (nie)obcy i granice swojsko¶ci
4.4. „Byæ kompletnym”. Codzienne dyskursy i od¶wiêtne praktyki a samopozycjonowanie
siê w ramach diaspory
Rozdzia³ 5 Dom, powroty, oddalenia. Etnografia roz³±ki
5.1. „Tam jest cz³owiek wychowany – tu s± inne obyczaje”: roz³±ka i zerwanie
5.2. Sny o Polsce. Rola miejsc i rzeczy
5.3. P³eæ migracji. Studium (kilku) przypadków
5.4. Problem drugiego pokolenia. Kim s± dzieci Ukraiñców z Polski?
Zakoñczenie. ¯ycie w Kanadzie: wielo¶æ kultur – getto pamiêci – obywatele ¶wiata
Bibliografia
Spis fotografii
348 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miêkka