Deus ex metaphora
Bóg filozofów i jego funkcje
Autor książki rozważa funkcje, jakie pełnią koncepcje „tego, co boskie” w obrębie
teorii filozoficznej. Przedstawia wyjaśnienie hasła bóg filozofów. W zaprezentowanym
schemacie interpretacyjnym nazywa ono niepełniący funkcji religijnych „rodzaj”
koncepcji boskości, podporządkowany poszukiwaniom teoretycznym. Dążenie do zdobycia
orientacji w świecie za pomocą teorii objaśniającej porządek rzeczywistości łączy
się z tendencją do wprowadzania – obok innych kategorii podstawowych – odmiennych od
religijnych formuł boskości. Pojawiły się one już w myśli presokratyków.
Abstrakcyjne i metaforyczne koncepcje boskości Platona, Arystotelesa i Plotyna różniły
się od religijnych, antropomorficznych, tradycyjnych wyobrażeń świata
grecko-rzymskiego. W późnym antyku i średniowieczu, po przekroczeniu progu epokowego,
teologiczne, religijne koncepcje „tego, co boskie” zdominowały starożytne formuły
filozoficzne. Podporządkowane wizji judaizmu, chrześcijaństwa i islamu, występują w
metaforyce połączonej z religijnymi przedstawieniami Boga. W myśli nowożytnej, w
wyniku „rewolucji kopernikańskiej”, gdy wraz z odkryciami naukowymi pojawiła się
mechanicystyczna wizja natury, a zarazem nasiliły się spory religijne wewnątrz chrześcijaństwa,
doszło do wyraźnego wyodrębnienia się różnych koncepcji określanych mianem boga
filozofów. Formuły boskości deklaratywnie odrębne od religijnych pojawiły się wówczas
w licznych teoriach filozoficznych i naukowych. Wzorcową przedstawił Spinoza w postaci
koncepcji Deus sive Natura.
Metaforyczne, odmienne od religijnych ujęcia boskości wraz ze zmiana mi epokowymi pełniły
swoją podstawową funkcję, gwarantując – zależnie od potrzeb teorii – ład
kosmosu, natury bądź historii przedstawiony w rozważaniach filozoficznych. Ich dzieje
rzucają światło na myśl europejską i jej przemiany.
Tematy poruszone w książce: – funkcje koncepcji boskości w obrębie teorii
filozoficznej i naukowej, – antropologiczne podstawy poszukiwań filozoficznych, –
przyczyny pojawienia się boga filozofów w XVII wieku, – progi epokowe i konsekwencje
zmiany obrazu świata, – teoria recepcji i teoria „zmiany obsady miejsc”, –
tendencja do formułowania koncepcji boskości odmiennych od wyobrażeń religijnych, –
semantyka historyczna i metaforologia, – filozoficzne metafory „tego, co boskie”,
ich uwarunkowania epokowe i teoretyczne, – metaforyczne i historyczne założenia teorii
orientującej, – nowoczesne supozycje idei „tego, co boskie”, – funkcja koncepcji
boskości a metoda filozoficzna, – obrazy świata i naukowe modele świata, – bóg bez
religii.
Stefan Klemczak ukończył studia filozoficzne na Katolickim
Uniwersytecie Lubelskim. Studiował także na Uniwersytecie Bolońskim, w Rzymie, w
Perugii oraz w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po obronie doktoratu na KUL poświęconego
Commedii Dantego rozpoczął pracę w Instytucie Religioznawstwa UJ. W Zakładzie
Filozofii Religii prowadzi zajęcia między innymi z historii filozofii, antropologii
filozoficznej, filozofii kultury, metodologii nauk humanistycznych, filozofii mitu,
historii nowożytnego konfliktu nauki i religii oraz lektury dzieł Dantego.
468 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka