Fenomen długowieczności
Perspektywa psychologiczna
Na podstawie badań nad stulatkami
Czy analizując życie stulatków możemy zbliżyć się
do poznania istoty i źródeł długowieczności? Czego możemy nauczyć się od stulatków
o długim, zdrowym i szczęśliwym życiu? Jak stulatkowie spoglądają na swoją
historię życia, na swój wiek i teraźniejszość? Próbując odpowiedzieć na te i inne
pytania, w książce przybliżyłem psychologiczną sylwetkę najstarszego pokolenia
seniorów, zagadnienie ludzkiej długowieczności bowiem wciąż stanowi tajemnicę i
fascynuje.
dr Tomasz Frąckowiak
Monografia stanowi wartościową próbę psychologicznego opisania ostatniego
etapu życia człowieka, ze zwróceniem uwagi na poczucie jakości życia osób stanowiących
elitę biologiczną – stulatków. Autor podjął problematykę rzadko prezentowaną w
psychologii rozwoju człowieka, a także ważną poznawczo i społecznie. Uzyskane wyniki
stanowią wartościowy wkład do wiedzy o rozwoju człowieka, pokazują, że
długowieczność może być traktowana jako odrębny okres rozwojowy o wyraźnie
zaznaczających się specyficznych cechach.
prof. dr hab. Maria Kielar-Turska (fragment recenzji)
Książka Tomasza Frąckowiaka jest nie tylko nowatorska z uwagi na rodzaj
zagadnienia badawczego, lecz także twórcza ze względu na uzyskane rezultaty. Pozwoliły
one Autorowi zaproponować nowe kategorie opisu zmian rozwojowych, które pojawiają się
dopiero w okresie długowieczności i tym samym uzupełnić, uznawany tradycyjnie za
wyczerpujący, schemat cyklu rozwojowego E. Eriksona o dodatkową, dziewiątą fazę,
charakterystyczną dla długowieczności (90–105 lat).
dr hab. Maria Straś-Romanowska, prof. UWr (fragment recenzji)
Monografia stanowi bardzo rzetelne studium ludzkiej długowieczności. Jest
napisana dobrym, przystępnym językiem, w sposób ciekawy i zachęcający nie tylko do
naukowej, ale i osobistej refleksji nad życiem człowieka na jego ostatnim etapie. W moim
odczuciu jest czymś więcej niż tylko raportem z badań. Przybliżając charakterystykę
osób stuletnich – w kontekście przeżytych przez nie doświadczeń osobistych i
globalnych wydarzeń XX wieku – Autor dociera do bogactwa doświadczeń życiowych
stulatków, nieporównywalnego z żadną inną grupą wiekową.
dr hab. Piotr Sorokowski, prof. UWr (fragment recenzji)
Tomasz Frąckowiak – doktor psychologii, adiunkt w Instytucie
Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W pracy naukowej interesuje się psychologicznymi
źródłami długowieczności, uwarunkowaniami pozytywnego starzenia się, metodami
pomiaru jakości życia seniorów oraz programami poprawiającymi dobrostan osób
starszych. Jest autorem wielu publikacji poświęconych psychologii starzenia się.
Obecnie prowadzi badania dotyczące międzykulturowych różnic w zakresie postaw wobec osób
starszych.
Wprowadzenie
.
11
1. Podstawy teoretyczne
14
1.1. Przesłanki badań
. 14
1.2. Dotychczasowy stan wiedzy na temat długowieczności . 17
1.2.1. Demografia długowieczności . 17
1.2.2. Poczucie jakości życia osób długowiecznych . 18
1.2.3. Cechy osobowości osób długowiecznych . 25
1.2.4. Doświadczenia autobiograficzne osób długowiecznych 28
1.2.5. Sposób życia osób długowiecznych 31
2. Problematyka i metodologia badań
. 42
2.1. Organizacja badań i charakterystyka badanej grupy . 42
2.2. Podstawowe problemy badawcze i model badań 43
2.2.1. Szczegółowe problemy badawcze dotyczące poczucia jakości życia osób długowiecznych
45
2.2.2. Szczegółowe problemy badawcze dotyczące cech osobowości osób długowiecznych
. 48
2.2.3. Szczegółowe problemy badawcze dotyczące doświadczeń autobiograficznych osób długowiecznych
. 50
2.2.4. Szczegółowe problemy badawcze dotyczące sposobu życia osób długowiecznych
. 57
2.3. Sposób analizy i prezentacji wyników badań .
62
2.3.1. Sposób analizy i prezentacji wyników badań ilościowych . 62
2.3.2. Sposób analizy i prezentacji wyników badań jakościowych 63
3. Interpretacja wyników badań ilościowych
. 72
3.1. Charakterystyka demograficzna badanej grupy . 72
3.2. Poczucie jakości życia osób długowiecznych 73
3.3. Cechy osobowości osób długowiecznych 78
3.4. Poczucie jakości życia a cechy osobowości osób długowiecznych . 81
3.5. Podsumowanie wyników badań ilościowych . 87
4. Interpretacja wyników badań jakościowych
89
4.1. Studium Pana Stefana Modrzejewskiego (105 lat) 89
A. Prezentacja osoby badanej
89
B. Doświadczenia autobiograficzne . 89
C. Doświadczanie długowieczności 100
D. Sposób życia
109
4.2. Studium Siostry Benedykty – Kazimiery Rokickiej (102 lata) 111
A. Prezentacja osoby badanej . 111
B. Doświadczenia autobiograficzne 111
C. Doświadczanie długowieczności 122
D. Sposób życia
133
4.3. Studium Pana Zbisława Nejmana (100 lat) . 136
A. Prezentacja osoby badanej . 136
B. Doświadczenia autobiograficzne 136
C. Doświadczanie długowieczności 149
D. Sposób życia
160
4.4. Studium Pana Michała Sebzdy (100 lat) 163
A. Prezentacja osoby badanej . 163
B. Doświadczenia autobiograficzne 163
C. Doświadczanie długowieczności 172
D. Sposób życia
182
4.5. Studium Pani Michaliny Bober-Hawryszczyszyn (100 lat) . 185
A. Prezentacja osoby badanej . 185
B. Doświadczenia autobiograficzne 185
C. Doświadczanie długowieczności 193
D. Sposób życia
199
4.6. Studium Pani Anny Pomianowskiej (96 lat) . 201
A. Prezentacja osoby badanej . 201
B. Doświadczenia autobiograficzne 201
C. Doświadczanie długowieczności 212
D. Sposób życia
222
4.7. Studium Pani Anny Żmijowskiej (94 lata)
223
A. Prezentacja osoby badanej . 223
B. Doświadczenia autobiograficzne 224
C. Doświadczanie długowieczności 235
D. Sposób życia
244
5. Podsumowanie danych jakościowych
247
5.1. Doświadczenia autobiograficzne osób długowiecznych 247
5.2. Doświadczanie długowieczności – model dziewiątego etapu rozwoju psychospołecznego
. 250
5.2.1. Doświadczanie długowieczności w wymiarze psychofizycznym
252
5.2.2. Doświadczanie długowieczności w wymiarze psychospołecznym
. 253
5.2.3. Doświadczanie długowieczności w wymiarze podmiotowym 255
5.2.4. Doświadczanie długowieczności w wymiarze duchowym 256
5.3. Sposób życia osób długowiecznych
258
6. Poczucie jakości życia osób długowiecznych w kontekście cech osobowości,
doświadczeń autobiograficznych i sposobu życia – synteza badań ilościowych i jakościowych
. 260
Zakończenie
263
Bibliografia
.
264\
Załączniki
.
275
Załącznik 1. Przykłady wybitnej aktywności twórczej stulatków 275
Załącznik 2. Kwestionariusz Poczucia Jakości Życia 278
Załącznik 3. Klucz do Kwestionariusza Poczucia Jakości Życia . 281
Załącznik 4. Skala ogólnego bilansu emocjonalnego doświadczeń autobiograficznych
. 281
Załącznik 5. Metoda badania sposobu życia 282
Załącznik 6. Skala wartości afektywnych Koła B. Shalita 283
Załącznik 7. Prezentacja wyników badań ilościowych 284
Załącznik 8. Instrukcja dla sędziów kompetentnych . 327
Załącznik 9. Transkrypcja historii życia (Pan Stefan Modrzejewski) . 329
Załącznik 10. Transkrypcja wywiadu na temat doświadczania długowieczności (Pan Stefan
Modrzejewski) 339
Załącznik 11. Przykład obliczania wyników procedury sędziów kompetentnych
. 343
Załącznik 12. Transkrypcja rozmowy, która towarzyszyła badaniu Kołem Shalita (Pan
Stefan Modrzejewski) . 355
Załącznik 13. Transkrypcja historii życia (Siostra Benedykta) 357
Załącznik 14. Transkrypcja wywiadu na temat doświadczania długowieczności (Siostra
Benedykta) . 365
Załącznik 15. Transkrypcja rozmowy, która towarzyszyła badaniu Kołem Shalita (Siostra
Benedykta) 374
Załącznik 16. Transkrypcja historii życia (Pan Zbisław Nejman) 376
Załącznik 17. Transkrypcja wywiadu na temat doświadczania długowieczności (Pan Zbisław
Nejman) 383
Załącznik 18. Transkrypcja rozmowy, która towarzyszyła badaniu Kołem Shalita (Pan
Zbisław Nejman) . 389
Załącznik 19. Transkrypcja historii życia (Pan Michał Sebzda) . 391
Załącznik 20. Transkrypcja wywiadu na temat doświadczania długowieczności (Pan Michał
Sebzda) . 399
Załącznik 21. Transkrypcja rozmowy, która towarzyszyła badaniu Kołem Shalita (Pan
Michał Sebzda) 406
Załącznik 22. Transkrypcja historii życia (Pani Michalina Bober- -Hawryszczyszyn)
. 408
Załącznik 23. Transkrypcja wywiadu na temat doświadczania długowieczności (Pani
Michalina Bober-Hawryszczyszyn) 413
Załącznik 24. Transkrypcja rozmowy, która towarzyszyła badaniu Kołem Shalita (Pani
Michalina Bober-Hawryszczyszyn) 419
Załącznik 25. Transkrypcja historii życia (Pani Anna Pomianowska) 421
Załącznik 26. Transkrypcja wywiadu na temat doświadczania długowieczności (Pani Anna
Pomianowska) 431
Załącznik 27. Transkrypcja rozmowy, która towarzyszyła badaniu Kołem Shalita (Pani
Anna Pomianowska) . 438
Załącznik 28. Transkrypcja historii życia (Pani Anna Żmijowska) 441
Załącznik 29. Transkrypcja wywiadu na temat doświadczania długowieczności (Pani Anna
Żmijowska) 452
Załącznik 30. Transkrypcja rozmowy, która towarzyszyła badaniu Kołem Shalita (Pani
Anna Żmijowska) . 459
Załącznik 31. Prezentacja syntezy danych z badań ilościowych i jakościowych
. 462
Fotografie
.
466
Indeks nazwisk
.
480
486 stron, Format: 17.0x24.5cm, oprawa twarda
