Filozoficzne podstawy kryminalizacji
Rozważania na tle przestępstwa, zła i polityki prawa
Głównym celem pracy jest zbadanie sposobów pojmowania przestępstwa,
czyli historycznych i współczesnych nurtów pojmowania przestępstwa. W rezultacie
przedmiotem rozważań są filozoficzne podstawy (podwaliny) kryminalizacji, w tym zwłaszcza
warunki używania w stosunku do pewnych czynów nazwy „przestępstwo”. Tak zakreślony
przedmiot rozważań jest jednocześnie ograniczony dwoma problemami. Mianowicie książka
dotyczy dwóch problemów szczegółowych. Po pierwsze – odpowiedzi na pytanie, co to
jest przestępstwo. W tym obszarze podjęto się ustalenia, jak rozumie się przestępstwo
w nauce prawa, zwłaszcza w filozofii prawa, i jak powinno pojmować się przestępstwo.
Po drugie – jakie czyny powinny być przedmiotem odpowiedzialności karnej. W tym
drugim obszarze chodzi o powiązanie ze sobą rozstrzygnięć dotyczących tego, czym jest
przestępstwo, z tym, co powinno być czynem zabronionym pod groźbą kary itd. W
rezultacie sformułowano pewne dyrektywy i zalecenia z zakresu polityki prawa. Zasadniczym
novum wydaje się charakterystyka przestępstwa w odwołaniu do cech niezależnych od
prawa pozytywnego. W tym sensie książka jest opracowaniem ściśle filozoficznoprawnym,
a pojęciem będącym kluczem do zrozumienia przedmiotu, sensu i celu rozważań jest zło
moralne.
Ze wstępu
1. Wprowadzenie. Filozofia prawa wobec zła, winy i odpowiedzialności
1.1. Zadania pracy, aktualny stan badań, pierwsze ustalenia
1.2. Filozofia przestępstwa, teoria przestępstwa, dogmatyczna nauka o przestępstwie
2. Pojmowanie przestępstwa – podejścia, ujęcia, kierunki
2.1. Znaczenie słowa „przestępstwo” w języku polskim, polskim języku prawnym i
prawniczym
2.2. Deliktologia – pojęcie i rozwinięcie idei
2.3. Jurydyczne sposoby pojmowania przestępstwa (tzw. definicja formalna i tzw.
materialna)
2.4. Odpowiedzialność za przestępstwo, wykroczenie i delikt
2.5. Pozytywizm prawniczy i aksjologia przestępstwa. Podejście analityczne i jego rola w
badaniu przestępstwa
2.6. Politologiczny sposób pojmowania przestępstwa (a przestępstwo polityczne)
2.7. Przestępstwa obiektywne i subiektywne – nowa perspektywa
3. Perspektywa historii filozofii prawa karnego
3.1. Przestępstwo a sprawiedliwość. Sprawiedliwość karząca
3.2. Kosmos (o złu i przestępstwie u zarania europejskiej filozofii prawa)
3.3. Próg nowożytności: chrześcijaństwo a kolonializm. Wątki prawnonaturalne
3.4. Od prawa naturalnego do polityki prawa pozytywnego
3.5. Przestępstwo w ujęciu teleologicznym (przestępstwo naturalne) a przestępstwo
uniwersalnych wartości
4. Filozoficzny sposób ujmowania przestępstwa
4.1. Za co jesteśmy odpowiedzialni?
4.2. Pojmowanie zła w filozofii
4.3. Czyn moralnie zły
4.4. Zło – typy stanowisk filozoficznych i ich charakterystyka
4.5. Wybór koncepcji etycznej i kryteriów wartościowania czynów. Reguły określające
system odpowiedzialności karnej
4.6. Mala per se – mala prohibita, victimless crimes
4.7. Uwagi o odtwarzaniu wartości przypisywanych prawodawcy. Prawo karne a reguły
konstrukcji systemu prawa karnego
4.8. Filozoficznoprawna konstrukcja przestępstwa – uwagi o pojmowaniu przestępstwa we
współczesnej klasycznej filozofii prawa karnego a problemy polityki kryminalnej
4.9. Stricte prawnonaturalne ujęcie przestępstwa: John Finnis, Robert Nozick i Murray N.
Rothbard
5. Uwagi dotyczące polityki prawa i populizmu penalnego
5.1. Wspólnota i uzasadnienie decyzji politycznych w demokracji
5.2. Polityka prawa – normatywna koncepcja zakresu prawa karnego odwołująca się do
wartości
5.3. Odpowiedzialność karna w praktyce polityki prawa. Kryminalizacja a deliktyzacja
5.4. Populizm penalny – karanie jako show
Zakończenie. Czy czas na zmiany?
Bibliografia
Summary
Zusammenfassung
340 stron, oprawa miękka
