Szeroko cytowana, napisana przez wybitnych uczonych amerykańskich
książka przedstawia strategie analizy danych jakościowych.
Ukazuje proces badawczy jako interakcję społeczną, a także zwraca uwagę na
etyczne aspekty badań. Odpowiada na pytanie: jak w sposób systematyczny, rzetelny i
wiarygodny prowadzić badania jakościowe?
Czytelnik dowiaduje się o ścisłych powiązaniach między teorią, metodologią
i empirycznymi badaniami jakościowymi. W książce przedstawiono wszystkie etapy badań
terenowych – zbieranie, ogniskowanie i analizowanie danych oraz przedstawianie wyników.
Napisana z interakcyjnej perspektywy socjologicznej książka ma charakter
interdyscyplinarny. Może służyć jako podstawowy podręcznik do nauczania metod
jakościowych w socjologii, antropologii społecznej, etnografii, a także w naukach
politycznych. Będzie szczególnie przydatna w badaniu takich zagadnień jak: relacje
społeczne i komunikacja społeczna, subkultury i style życia, stosunki edukacyjne,
stosunki pracownicze, przestępczość i dewiacja, organizacje społeczne i ruchy
społeczne, sfera publiczna, administracja i polityka.
Spis treści:
SPIS RYCIN I TABEL
WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO (ELŻBIETA HAŁAS)
PRZEDMOWA DO WYDANIA CZWARTEGO
PODZIĘKOWANIA
WPROWADZENIE: CELE I STRUKTURA PRZEWODNIKA
I. Trzy zadania: zbieranie, ogniskowanie i analizowanie danych
II. Cechy i aspekty badań terenowych
A. Zbieranie danych: badacz jako świadek i narzędzie
B. Ogniskowanie danych
C. Analizowanie danych: emergencja
III. Odbiorcy
IV. Inne określenia badań terenowych
CZĘŚĆ PIERWSZA ZBIERANIE DANYCH
ROZDZIAŁ 1. DOŚWIADCZENIE WŁASNE JAKO PUNKT WYJŚCIA
I. Doświadczenie osobiste i biografia
II. Intelektualna ciekawość
III. Tradycja i uzasadnienie
ROZDZIAŁ 2. OCENA MIEJSC ZBIERANIA DANYCH
I. Zasadniczy cel badań
II. Obserwacja uczestnicząca i wywiad intensywny
III. Szczegółowe oszacowanie miejsc zbierania danych
A. Ocenianie odpowiedniości
B. Ocenianie dostępu do informacji
1. Stosunek badacza do układu społecznego
2. Badacz i badany jako kategorie przypisane
3. Trudno dostępne układy społeczne
C. Ocena ryzyka w badaniach - ryzyko fizyczne i emocjonalne
D. Ocena etyczna
E. Ocena konsekwencji osobistych
IV. Końcowe słowo przestrogi
ROZDZIAŁ 3. WCHODZENIE w TEREN
I. Typy układów społecznych
II. Niejawna tożsamość badacza
A. Publiczne i quas i-pub iczne układy społeczne
B. Prywatne i quas/-prywatne układy społeczne
III. Jawna tożsamość badacza
A. Badacz w roli uczestnika - perspektywa wewnętrzna
B. Badacz w roli obserwatora - perspektywa zewnętrzna
1. Powiązania
2. Tłumaczenia
3. Wiedza
4. Kurtuazja
IV. Bariery polityczne, prawne i biurokratyczne
V. Kwestia poufności
ROZDZIAŁ 4. RADZENIE SOBIE
I. Radzenie sobie z samym sobą: wyzwania emocjonalne i fizyczne
A. Przeciążenie informacją
B. Podstęp i lęk przed ujawnieniem
C. Zachowanie dystansu albo poddanie się
1. Odraza
2 Marginalizacja
3. Sympatia
4. Utożsamienie się
D. Zagrożenia fizyczne
E. Radzenie sobie z wyzwaniami
II. Radzenie sobie z uczestnikami: problemy z nawiązaniem i utrzymaniem relacji w terenie
A. Strategie ułatwiające nawiązanie i utrzymanie relacji w terenie
1. Strategie prezentacji
2. Strategie wymiany
B. Strategie kontrolowania bliskości relacji
1. Zapobieganie
2. Unikanie
3. Odmowa i wycofanie
III. Radzenie sobie podczas opuszczania terenu
IV. Radzenie sobie z osobami wysuwającymi roszczenia i z sumieniem - stałe niepokoje
etyczne
V. Postscriptum: osobiste sprawozdania z badań terenowych
ROZDZIAŁ 5. REJESTROWANIE DANYCH
I. Dane: fakty czy fikcja?
II. Rejestrowanie danych
A. Źródła danych
1. Doświadczenie bezpośrednie
2. Działanie społeczne
3. Rozmowa
4. Dane dodatkowe
B. Problem błędów i stronniczości
1. Typy błędów i stronniczości
2. Sposoby kontrolowania błędów i stronniczości
C. Techniki rejestrowania
D. Ochrona poufności danych
III. Proces rejestrowania i porządkowania danych w wywiadzie intensywnym: scenariusze i
transkrypcje
A. Przygotowanie scenariusza wywiadu
1. Zagadki i notatki
2. Sortowanie i porządkowanie całości wywiadu
3. Sortowanie i porządkowanie poszczególnych części
4. Sondowanie
5. Strona metryczkowa i notatki terenowe
B. Prowadzenie wywiadu
1. Wprowadzenie
2. Elastyczny format
3. Pytania nieefektywne
4. Uczestniczenie, myślenie, notowanie i nagrywanie
5. Oddzielne formularze
C. Zapis wywiadu
IV. Rejestrowanie danych podczas obserwacji - notatki terenowe
A. Notatki pamięciowe
B. Zapiski
C. Ostateczne notatki terenowe
1. Technika zapisu
2. Treść
3. Styl
V. Konieczność sporządzania zapisu wywiadu i notatek terenowych
CZĘSC DRUGA OGNISKOWANIE DANYCH
ROZDZIAŁ 6. PRZEMYŚLENIE TEMATU BADAŃ
I. Jednostki i aspekty tworzą temat badań
II. Jednostki
A. Praktyki
B. Epizody
C. Spotkania
D. Role społeczne i typy społeczne
1. Role społeczne
2. Typy społeczne
E. Stosunki społeczne i relacje interpersonalne
F. Grupy i kliki
G. Organizacje
H. Społeczności lokalne i habitaty
I. Subkultury i style życia
III. Aspekty i tematy badań
A. Aspekty poznawcze - znaczenia
1. Ideologie i pojęcia pokrewne
2. Reguły
3. Koncepcje siebie i tożsamości jako znaczenia
B. Aspekty emocjonalne - uczucia
1. Emocje i praktyki, epizody, spotkania
2. Emocje i role
3. Emocje i organizacje
C. Aspekty hierarchiczne - nierówności
1. Hierarchia podczas spotkań
2. Hierarchia w rolach społecznych i relacjach
3. Hierarchia w grupach
IV. Więcej jednostek i aspektów jako temat badań
V. Jednostki, aspekty i tematy jako konceptualna podstawa kodowania
ROZDZIAŁ 7. STAWIANIE PYTAŃ
I. Jakie są typy przedmiotów badań?
A. Typy pojedyncze
B. Taksonomie
C. Typologie
D. Podstawy i reguły tworzenia typów i typologii
II. Jak często występuje badane zjawisko?
III. Jak wielkie jest badane zjawisko?
IV. Jaką strukturę ma badane zjawisko?
V. Jakie procesy występują w badanym zjawisku?
A. Cykle
B. Spirale
C. Sekwencje
1. Spoglądanie wstecz
2. Śledzenie postępującego procesu
3. Punkty zwrotne
VI. Jakie są przyczyny badanego zjawiska?
A. Wymogi stawiane wyjaśnianiu przyczynowemu
B. Niektóre modele wyjaśniania przyczynowego
C. Relacja między jakościowymi badaniami terenowymi a wyjaśnianiem przyczynowym
VII. Jakie są konsekwencje badanych zjawisk?
A. Zasadnicze problemy dotyczące badania konsekwencji
1. Wymogi stawiane wnioskowaniu o konsekwencjach
2. Konsekwencje - dla kogo i dla czego?
3. Zamierzone i niezamierzone konsekwencje
B. Przykłady jakościowych badań konsekwencji
VIII. Gdzie występuje i czym jest podmiotowa sprawczość?
A. Koncepcje pasywne versus podmiotowo-sprawcze
B. Kwestie dotyczące sprawczości
ROZDZIAŁ 8. WZBUDZANIE ZAINTERESOWANIA
I. Rama nauk społecznych
A. Prawdziwość
1. Teoretyczna uczciwość
2. Ścieżka etnografa
3. Notatki terenowe i zapis wywiadu jako dowód
B. Odkrywczość
1. Odniesienie do istniejących prac
2. Pierwsze sprawozdanie
3. Niezwykły układ
4. Nowa perspektywa analityczna
C. Doniosłość
1. Nastawienie kwestionujące
2. Formułowanie twierdzeń
3. Pojęcia ogólne
4. Pogłębienie badań
5. Treść znajdująca oddźwięk społeczny
II. Zaangażowanie w wartości w naukach społecznych
A. Demistyfikacja
B. Rozumienie holistyczne i bezstronne
III. Inne możliwe ramy
A. Technokratyczna rama inżynierii społecznej
B. Rama wyzwolenia
C. Rama demaskatorska
D. Wypowiedzi ekspresyjne
CZĘSC TRZECIA ANALIZOWANIE DANYCH
ROZDZIAŁ 9. OPRACOWYWANIE ANALIZY
I. Strategia pierwsza: rama nauk społecznych
A. Osiem form twierdzeń
B. Trzecia droga do odróżnienia twierdzeń od innych stylów pisania
C. Liczba twierdzeń w jednym badaniu terenowym
II. Strategia druga: normalizacja i zarządzanie niepokojem
III. Strategia trzecia: kodowanie
A. Dwie metody kodowania
1. Prowadzenie kartoteki - rejestrowanie
2. Tworzenie komputerowych baz danych
B. Rodzaje rejestrów kodujących
1. Rejestry potoczne - specyficzne dla badanych układów
2. Rejestry analityczne
3. Metodologiczne rejestry w badaniach terenowych
C. Prowadzenie zapisu chronologicznego
IV. Strategia czwarta: sporządzanie not
V. Strategia piąta: tworzenie diagramów
A. Taksonomie
B. Macierze i typologie
C. Diagramy pojęciowe
D. Diagramy procesów
VI. Strategia szósta: elastyczność myślenia
ROZDZIAŁ 10. REDAGOWANIE ANALIZY
I. Rozważania wstępne
A. Rozumienie psychospołecznych wymiarów procesu pisania
B. Planowanie czasu i miejsca na pisanie
II. Praktyki pisania
A. Rozpocznij pisanie
B. Pisz o dowolnym aspekcie projektu -pisanie najważniejsze
C. Pisz regularnie mimo zniechęcenia
D. Zaufaj odkryciom i niespodziankom podczas pisania
E. Nie szukaj doskonałości lub jedynej słusznej drogi
F. "Dziel i rządź"
G. Polegaj na przyjętych zasadach sztuki literackiej
H. Znajdź swój własny styl
I. Ponownie czytaj i poprawiaj
J. Nie bój się krytyki
K. Ograniczaj ego i przywiązania
L. Zakończ i wyślij
III. Spostrzeżenia końcowe
A. Perspektywa badań terenowych jako spójny system
B. Podobieństwo w sposobie uprawiania nauk
BIBLIOGRAFIA
INDEKS
380 stron, oprawa miękka
