| |||||
Strona główna > opis książki
• polskie
• Zamów informacje o nowościach z wybranego tematu • kontakt |
SEPARACJA LĘK I ZŁOŚĆBOWLBY J.wydawnictwo: PWN, 2024, wydanie Icena netto: SeparacjaLęk i złośćW pierwszym tomie klasycznej trylogii Attachment and Loss (Przywiązanie i strata) John Bowlby omówił teorię przywiązania i wyjaśnił, w jaki sposób więzi emocjonalne wytworzone na początku życia człowieka stają się podstawą budowania relacji na jego dalszych etapach. Drugi tom trylogii dotyczy problemów związanych z lękiem separacyjnym – dystresu występującego podczas separacji i często pojawiającego się w jej następstwie lęku. Bowlby omawia powiązane z lękiem zjawiska, w szczególności różne formy zachowań uznawanych za wskaźniki strachu oraz właściwości sytuacji, które powszechnie wywołują strach. Podejmuje także kwestię różnic w indywidualnej podatności na strach i lękowego przywiązania. W przygotowaniu znajduje się Tom III, Strata, dotyczący problemów związanych z żalem i żałobą oraz procesów obronnych, które mogą być uruchamiane przez lęk i stratę. Gdyby nie istniało tak wiele błędnych przekonań na temat norm zachowania, jakich należy oczekiwać od małych dzieci, gdy pozostawia się je, nawet na krótko, w obcym miejscu z obcymi ludźmi, nie trzeba by było tak wyczerpująco przedstawiać tych danych. A jednak błędne przekonania nie ustępują, szczególnie wśród osób zajmujących się zawodowo wychowaniem dzieci. Raz po raz sugeruje się, że zdrowe, normalne dziecko nie powinno robić zamieszania, gdy matka wyjeżdża, a jeśli to robi, jest to oznaką, że matka je rozpieszcza lub że cierpi ono na jakiś patologiczny lęk. Nadzieja w tym, że reakcje takie zostaną ujrzane w nowym i bardziej realistycznym świetle, dzięki zrozumieniu naturalnego przebiegu rozwoju oraz funkcji zachowań przywiązaniowych. Otóż, gdy tylko małe dziecko, które miało wcześniej sposobność wykształcić przywiązanie do figury matki, zostaje z nią wbrew swej woli rozdzielone, przejawia ono dystres; jeśli dodatkowo znajduje się w nieznanym otoczeniu i pod opieką zmieniających się obcych ludzi, jego dystres prawdopodobnie będzie silniejszy. Zachowanie dziecka układa się w typową sekwencję. Najpierw dziecko energicznie protestuje i próbuje wszelkimi dostępnymi sposobami odzyskać matkę. Później zdaje się rozpaczać, że nie uda mu się jej odzyskać, ale mimo to pozostaje skoncentrowane na niej i czujnie wypatruje jej powrotu. W końcu wydaje się, że traci zainteresowanie matką i zaczyna się od niej emocjonalnie odłączać. Jednak, o ile okres separacji nie trwa zbyt długo, dziecko nie pozostaje w stanie odłączenia w nieskończoność. Prędzej czy później, po ponownym spotkaniu z matką jego przywiązanie do niej na nowo odżywa. Odtąd dziecko przez kilka dni lub tygodni, a czasami znacznie dłużej, nalega na przebywanie w pobliżu matki. Ponadto, gdy tylko podejrzewa, że znowu ją straci, przejawia silny lęk. Kiedy zająłem się badaniem problemów teoretycznych wynikających z tych obserwacji, stało się jasne, że pierwszym krokiem musi być wyraźniejsze zrozumienie więzi łączącej dziecko z matką. Potem stopniowo przekonywałem się, że każda z trzech głównych faz reakcji małego dziecka na separację jest związana z takim lub innym centralnym zagadnieniem teorii psychoanalitycznej. I tak, faza protestu, jak się okazuje, porusza problem lęku separacyjnego; rozpacz – żalu i żałoby; odłączenie – obrony. Zgodnie z wysuniętą wówczas tezą, te trzy rodzaje reakcji – lęk separacyjny, żal i żałoba oraz obrona – to fazy pewnego jednolitego procesu i tylko wówczas, gdy tak się je traktuje, możliwe jest uchwycenie ich prawdziwego znaczenia. Uznaje się, że dla zdrowia psychicznego zasadnicze znaczenie ma to, aby niemowlę i małe dziecko doświadczało ciepłej, intymnej i ciągłej relacji z matką (lub stałą osobą zastępującą matkę), w której oboje znajdują zadowolenie i radość. Utrata figury matki, sama w sobie lub w połączeniu z innymi zmiennymi, czekającymi jeszcze na dokładne rozpoznanie, jest w stanie wygenerować reakcje i procesy budzące najwyższe zainteresowanie z punktu widzenia psychopatologii. Nasze przekonanie wynikało stąd, że zaobserwowane wtedy reakcje i procesy wydawały się takie same jak te, które odnajdujemy u osób starszych, wciąż cierpiących na zaburzenia wywołane przez separację doznaną we wczesnym okresie życia. Należą do nich z jednej strony, tendencja do stawiania innym bardzo wysokich wymagań oraz lęk i złość, gdy wymagania te nie są spełniane, powszechne u osób określanych jako neurotyczne; z drugiej strony, blokada zdolności do nawiązywania głębokich relacji, występująca u osób z bezuczuciową i psychopatyczną osobowością. Przedmowa IX Podziękowania . XV CZĘŚĆ I. POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA, LĘK I DYSTRES 1. Prototypy ludzkiego smutku . 3 Reakcje małych dzieci na separację od matki . 3 Okoliczności sprzyjające intensywnym reakcjom 6 Okoliczności łagodzące intensywność reakcji 15 Obecność lub nieobecność figury matki jako kluczowa zmienna 21 2. Miejsce separacji i straty w psychopatologii . 25 Problem i perspektywa . 25 Lęk separacyjny a inne rodzaje lęku . 30 Wyzwanie dla teorii . 30 3. Zachowanie z matką i bez matki: ludzie 33 Obserwacje naturalistyczne 33 Badania eksperymentalne . 39 Ontogeneza reakcji na separację . 52 4. Zachowanie z matką i bez matki: zwierzęta naczelne . 57 Obserwacje naturalistyczne 57 Wczesne badania eksperymentalne 60 Dalsze badania przeprowadzone przezHinde i Spencer-Booth . 68 CZĘŚĆ II. LUDZKI STRACH W UJĘCIU ETOLOGICZNYM 5. Podstawowe postulaty teorii lęku i strachu . 77 Lęk powiązany ze strachem 77 Modele motywacji oraz ich wpływ na teorię . 79 Zagadkowa fobia czy naturalny strach 83 6. Formy zachowania znamionujące strach . 87 Ujęcie empiryczne 87 Zachowanie polegające na wycofaniu a zachowanie przywiązaniowe 90 Odczucie bania się i jego warianty: odczucie zaniepokojenia i odczucie lęku . 92 7. Sytuacje wzbudzające strach u ludzi 97 Trudny obszar badawczy 97 Sytuacje wzbudzające strach: pierwszy rok życia . 100 Sytuacje wzbudzające strach: drugi rok życia i późniejsze lata . 106 Sytuacje złożone . 118 Zachowanie wywołane strachem a rozwój przywiązania 120 8. Sytuacje wzbudzające strach u zwierząt . 125 Naturalne sygnały potencjalnego zagrożenia 125 Zachowanie wywołane strachem u zwierząt naczelnych 129 Sytuacje złożone . 135 Strach, atak i eksploracja . 137 9. Naturalne sygnały niebezpieczeństwa i bezpieczeństwa 139 Przezorny zawsze ubezpieczony . 139 Potencjalne niebezpieczeństwo wynikające z pozostania samemu . 144 Potencjalne bezpieczeństwo płynące z towarzystwa osób znajomych i znanego otoczenia . 147 Utrzymywanie stabilnego związku ze znajomym otoczeniem jako forma homeostazy 150 10. Sygnały naturalne, sygnały kulturowe i ocena zagrożenia 153 Trzy rodzaje sygnałów . 153 Realne zagrożenie: trudności w ocenie 155 Zagrożenia „wyimaginowane” 158 Sygnały kulturowe przyswojone od innych 161 Nieprzerwana rola sygnałów naturalnych 163 Zachowanie w obliczu katastrofy 168 11. Racjonalizacja, błędna atrybucja i projekcja 171 Trudności w identyfikacji sytuacji wzbudzających strach 171 Błędna atrybucja i rola projekcji 174 Przypadek Schrebera: ponowna analiza . 176 12. Strach przed separacją . 181 Hipotezy dotyczące rozwoju tego zjawiska . 181 Potrzeba dwojakiej terminologii 185 CZĘŚĆ III. RÓŻNICE INDYWIDUALNE W PODATNOŚCI NA STRACH: PRZYWIĄZANIE LĘKOWE 13. Niektóre zmienne odpowiedzialne za różnice indywidualne . 189 Zmienne konstytucjonalne 189 Doświadczenia i procesy zmniejszające podatność na strach . 194 Doświadczenia i procesy zwiększające podatność na strach 198 14. Podatność na strach a dostępność figur przywiązania 203 Prognozowanie dostępności figury przywiązania . 203 Modele operacyjne figur przywiązania i własnego „ja” 205 Rola doświadczenia w determinowaniu modeli operacyjnych . 209 Uwaga dotycząca stosowania terminów „dojrzały” i „niedojrzały” 211 15. Przywiązanie lękowe i niektóre warunki sprzyjające jego rozwojowi 213 „Nadmierna zależność” czy przywiązanie lękowe . 213 Przywiązanie lękowe dzieci wychowywanych bez stałej figury matki 217 Przywiązanie lękowe po okresie separacji lub codziennej opieki zastępczej 221 Przywiązanie lękowe w następstwie gróźb porzucenia lub samobójstwa . 230 16. „Nadmierna zależność” i teoria rozpieszczania . 241 Kilka przeciwstawnych teorii . 241 Badania nad „nadmierną zależnością” i jej podłożem 244 17. Złość, lęk i przywiązanie 249 Złość: reakcja na separację 249 Złość: funkcjonalna i dysfunkcyjna . 250 Złość, ambiwalencja i lęk . 257 18. Przywiązanie lękowe a dziecięce „fobie” . 261 Fobia, pseudofobia i stan lękowy 261 „Fobia szkolna” lub odmowa chodzenia do szkoły . 264 Dwa klasyczne przypadki fobii dziecięcej: ponowna ocena . 285 Zoofobie u dzieci . 290 19. Przywiązanie lękowe a „agorafobia” 293 Symptomatologia i teorie „agorafobii” 293 Patogenne wzorce interakcji rodzinnych . 300 „Agorafobia”, bolesna strata i depresja 309 Uwaga na temat reakcji na leczenie 310 20. Pomijanie, zatajanie i fałszowanie kontekstu rodzinnego 313 21. Bezpieczne przywiązanie a rozwój zdolności do polegania na sobie 323 Rozwój osobowości a doświadczenia rodzinne . 323 Badania dotyczące nastolatków i młodych dorosłych . 329 Badania z udziałem małych dzieci . 350 Poleganie na sobie a poleganie na innych 359 22. Ścieżki rozwoju osobowości . 363 Natura indywidualnej zmienności: modele alternatywne 363 Ścieżki rozwojowe a homeoreza . 366 Ścieżka indywidualna człowieka: niektóre uwarunkowania 369 DODATKI I. Lęk separacyjny: przegląd literatury 373 II. Psychoanaliza a teoria ewolucji . 397 III. Problemy terminologiczne 403 Bibliografia . 409 Indeks rzeczowy 429 O Autorze 441 460 stron, Format: 14.8x21.0cm, oprawa miękka
Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy pocztą e-mail lub telefonicznie, |
