|

AZJATYCKA WIELKA GRA INDIE I AZJA POŁUDNIOWA W SPORZE O REGIONALNĄ I GLOBALNĄ DOMINACJĘ W XX I XXI WIEKU
KŁODKOWSKI P. wydawnictwo: WYD UJ, 2024, wydanie Icena netto: 107.90 Twoja cena 102,51 zł + 5% vat - dodaj do koszyka Azjatycka Wielka Gra
Indie i Azja Południowa w sporze o regionalną
i globalną dominację w XX i XXI wieku
Azjatycka Wielka Gra to książka o
transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej
współczesnego świata, w którym centrum wydarzeń o
globalnym znaczeniu stopniowo przesuwa się ze sfery atlantyckiej do
obszarów Indo-Pacyfiku. Kontynent azjatycki jest miejscem,
gdzie znajdują się największe interesy ekonomiczne i wyzwania
geostrategiczne dla Stanów Zjednoczonych, gdzie Rosja
poszukuje dla siebie możliwości budowania potężnych sojuszy i gdzie
wiele państw europejskich zamierza wzmocnić własną gospodarkę i pozycję
polityczną dzięki rozmaitym porozumieniom z wybranymi partnerami. Azja
Południowa odgrywa tutaj rolę szczególną, albowiem Indie
– najludniejszy dzisiaj kraj świata – starają się
usilnie powstrzymać w całym regionie ekspansję Chin i zapewnić sobie w
niedalekiej przyszłości status supermocarstwa. Autor opisuje
skomplikowane procesy walki o dominację polityczno-gospodarczą i
kulturową w Azji Południowej, szczegółowo przedstawiając
dynamikę przemian w Indiach, Pakistanie, Bangladeszu, Sri Lance i
Nepalu. Azjatycka Wielka Gra to publikacja, która
próbuje zdefiniować i objaśnić złożoność problematyki
międzynarodowej na największym kontynencie naszego globu.
Praca
ta wprost idealnie wpasowuje się w aktualne tendencje na arenie
międzynarodowej: wyłaniający się nowy porządek światowy, z rosnącą rolą
w nim Azji, w tym Indii. Jako taka może liczyć na spore zainteresowanie
medialne, a także w młodym pokoleniu, bardziej otwartym na świat i nowe
treści oraz perspektywy, które akurat tutaj są eksponowane.
W istocie rzeczy ujmowane są dwie główne kwestie: nowy układ
sił na globie i wzrost znaczenia w nim Azji oraz rola, jaką odgrywa w
tym procesie Azja Południowa, począwszy od Indii. W tym sensie jest to
pozycja unikatowa na polskim rynku wydawniczym, wchodząca w istotną
lukę badawczą i wypełniająca ją z prawdziwą głębią i rozmachem.
Prof. dr hab. Bogdan
Góralczyk, Uniwersytet Warszawski, były ambasador RP w
Tajlandii
Mamy
więc do czynienia nie tylko z indocentrycznym, ale nawet
azjocentrycznym podejściem. Autor w sposób bardzo rzetelny,
oparty na dogłębnej wiedzy, identyfikuje i wskazuje związki
przyczynowo-skutkowe między tożsamością państwową, uwarunkowaniami
kulturowymi, wizją państwa i stosunkami międzynarodowymi w kontekście
Indii i państw regionu Azji Południowej. To holistyczne, wielowymiarowe
ujęcie, które zarazem jest spójne, należy
wyróżnić. Książka pozwala zrozumieć, jak Indie postrzegają
swoją rolę i rolę innych mocarstw w regionie Azji.
Dr hab. Jakub
Zajączkowski, Uniwersytet Warszawski
Piotr Kłodkowski -
orientalista i politolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego,
profesor wizytujący na University of Rochester (stan Nowy Jork).
Ambasador RP w Indiach (2009–2014). Autor wielu publikacji o
tematyce azjatyckiej, m.in. Homo mysticus hinduizmu i islamu (1998), O
pęknięciu wewnątrz cywilizacji (2005), Doskonały smak Orientu (2006),
Imperium boga Hanumana. Indie w trzech odsłonach (2018). Laureat
nagród „Znaku” i Hestii im. ks.
Józefa Tischnera oraz Fundacji Batorego im. Beaty Pawlak.
Wstęp . 15
Słowo o pisowni . 31
Przedmowa . 33
„Klucz do wszystkich mitologii”. Słowo o metodzie .
33
„Zderzenie cywilizacji” Samuela Huntingtona versus
„pęknięcie wewnątrz cywilizacji” 36
Konflikt wewnętrzny w cywilizacji islamu… . 41
…i w innych cywilizacjach 45
Pęknięcie wewnątrz cywilizacji i jego konsekwencje. Problematyka
sojuszy . 47
Mearsheimer i jego teoria hegemona regionalnego 49
Amerykańscy, europejscy i azjatyccy interlokutorzy 57
Uwagi końcowe o metodzie . 62
C z ę ś ć I. Azjatycka
hemisfera na początku XXI wieku. Scenariusze dominacji i historyczne
precedensy
Katmandu – miasto między Indiami, Chinami a Tybetem 68
1. „Nowa
azjatycka hemisfera” 77
Fenomen Azjatyckiej Wielkiej Gry w XXI wieku . 80
Historyczne precedensy 82
Wspólna tożsamość azjatycka – fałszywy postulat
czy ograniczona geograficznie filozofia . 90
Mniejszości jako wyzwanie w procesie budowania tożsamości –
wybrane przykłady . 96
Wielokulturowa Azja – próba definicji 100
2. Azja na światowej
szachownicy 102
Problematyka równowagi sił i historyczne analogie 102
Paradygmat-pułapka kanclerza Gorczakowa i radykalizm XXI wieku . 125
Od demokracji do technokracji. Spór o ideologiczny wymiar
państwa w Azji –
wybrane przykłady 137
Casus Singapuru i „azjatyckie wartości” . 142
Między zasadą merytokracji a ideą Realpolitik – możliwy
scenariusz ewolucji ideologicznej 154
C z ę ś ć II. Azja
Południowa – fenomen konstruowania współczesnego
państwa i narodu. Zderzenia ideologii, personalizacja polityki i
meandryczny rozwój społeczno-gospodarczy
Lahore – od wielokulturowej metropolii do muzułmańskiej
aglomeracji 160
1. Azja Południowa:
geografia, demografia, obronność – zarys problematyki
. 167
Narracja o władzy i władcach – regionalni liderzy w
nieodległej przeszłości i obecnie 176
2. Indie:
przywódcy z rodu Nehru-Gandhi i zasady świeckiego państwa
versus Narendra Modi i filozofia hindutwy. Zderzenie dwóch
wizji rozwoju Indii – historia i teraźniejszość 182
2.1. Polityczna dynastia Nehru-Gandhi i ideologia kształtowania
świeckiego państwa przez Indyjski Kongres Narodowy 184
„Naród przestrzenią produkcyjną”
– wizja wczesnego rozwoju państwa 185
System demokracji liberalnej i koncepcja
„świeckości” . 188
Reforma prawa cywilnego a mniejszość muzułmańska . 194
Indie na arenie międzynarodowej. Polityka niezaangażowania 199
Od deklarowanej przyjaźni do zbrojnego konfliktu. Relacje
indyjsko-chińskie 205
Linia McMahona i chiński kontekst wewnętrzny 209
Wojna 1962 roku i niezrealizowany sojusz indyjsko-amerykańsko-brytyjski
. 218
Dziedzictwo Jawaharlala Nehru 229
Utrwalanie dynastii. Indira Gandhi 238
Polityczny mit „Matki Indii” i „bogini
Durgi” 243
Zimna wojna a konflikt w Azji Południowej. Stany Zjednoczone w sporze z
Indiami . 256
Zmierzch polityki „niezaangażowania”. Ku sojuszowi
z Sowietami 267
Zamach na demokrację. Stan wyjątkowy, jego przyczyny i długoletnie
konsekwencje 276
Naród a nacjonalizm. Dramatyczne konsekwencje operacji
„Blue Star” 297
Co po Indirze? Dziedzictwo premier Gandhi w Indiach pod koniec XX wieku
316
Ciągłość dynastii Nehru-Gandhi. Rajiv Gandhi i próby
modernizacji państwa 324
Pożegnanie z socjalistyczną wizją Jawaharlala Nehru. Wielka
transformacja ekonomiczno-ideowa Indii na początku lat 90 338
Akceleratorzy biznesu, czyli indyjska opowieść o ekonomicznej
transformacji 346
Nehru-Gandhi na przełomie XX i XXI wieku. Sonia Gandhi jako
przewodnicząca Kongresu Narodowego 349
Dekada rosnącej asertywności. Polityka zagraniczna rządu Kongresu w
latach 2004–2009 . 356
Kryzys koalicyjnych rządów Kongresu UPA-2 i klęska wyborcza.
Schyłek dynastii Nehru-Gandhi 362
Ideologiczna alternatywa wobec rządów Kongresu Narodowego.
Patel a Nehru . 369
2.2. Polityczny hinduizm – geneza, rozwój i
transformacja ideologiczna państwa . 375
„Renesans hinduizmu” w XIX wieku. Kulturowa
interpretacja religii Dayanandy Saraswatiego . 378
Polityczne i ideowe konsekwencje „powstania
sipajów”. Koncepcja hindutwy Savarkara 385
Hindutwa a RSS. Polityczny hinduizm w interpretacji M.S. Golwarkara .
396
Deendayal Upadhyaya i jego koncepcja „integralnego
humanizmu” 404
„Ogień i dym historii” – polityczna rola
hinduistycznego mitu 417
Zderzenie dwóch wizji i dwóch narracji. Narendra
Modi – polityczne uosobienie współczesnej hindutwy
423
Chief minister Gudżaratu – krwawe pogromy religijne i
ekonomiczny rozwój 434
Indyjscy muzułmanie a dylemat jedności wyznaniowo-politycznej 445
Lider państwa i budowniczy hinduistycznego imperium. Polityka trzech
warstw narracji 449
Pandemia COVID-19 a polityka premiera Modiego 463
Słowo podsumowania. Między liberalną demokracją a prawicowym
populizmem. Indie na rozdrożu . 471
3. Pakistan –
między rządami armii a władzą cywilów. Budowanie
fundamentów państwa islamskiego 481
3.1. Armia jako polityczny i ideologiczny kręgosłup Republiki
Islamskiej Pakistanu 483
Militarna merytokracja i poczucie zagrożenia zewnętrznego 483
Islamizacja armii i państwa. Polityka generała Zia ul-Haqa 488
Dwuznaczne wsparcie „wojny z terrorem”. Rządy
generała Perveza Musharrafa 494
Armia i jej obecność w strukturach państwa 499
3.2. Cywilna alternatywa – partie polityczne w Pakistanie i
ich rola w kształtowaniu państwa 505
Pakistańska Partia Ludowa i klan Bhutto . 505
Dominacja regionalnej Pakistańskiej Ligi Muzułmańskiej (N). Okresy
rządów rodziny Sharifów 517
Pluralizacja sceny politycznej. Pakistan Tehreek-e-Insaf i Imran Khan .
525
3.3. Ideologiczne korzenie państwa. Rządy Boga czy system demokracji
– spór o kształt Republiki Islamskiej Pakistanu .
534
Między prawem objawionym a systemem demokratycznym –
koncepcja Iqbala 537
Idea demokracji jako element przesłania islamu 540
Symbolika pozycji kalifa w interpretacji wybranych polityków
pakistańskich 542
Sufizm a szkoła Deobandi – spór o kształt
miejscowego islamu 544
Słowo podsumowania. Demokracja a proces detalibanizacji państwa 551
4. Polityka jako
długoletni spór personalny – casus Bangladeszu 555
Początki sporu o ideologiczną tożsamość państwa. Rozwój
systemu politycznego i gospodarki 556
Sheikh Hasina jako uosobienie dziedzictwa Ligi Awami . 565
Khaleda Zia i jej polityczna konfrontacja z Sheikh Hasiną. Partyjna
dynastyczność a demokracja . 574
Słowo podsumowania. W kierunku ideologicznego umiarkowania i
gospodarczego sukcesu. Upadek rządu Sheikh Hasiny . 579
5. Państwo i
naród w Azji Południowej – rekonstrukcja historii
i ideologiczne kształtowanie przyszłości. Przykłady Sri Lanki i Nepalu 584
5.1. Sri Lanka – kwestia buddyjskiej tożsamości i syndrom
upadłego tygrysa gospodarczego . 586
Ku ideologii jedności religijno-etnicznej. Birmańska paralela . 587
Kształtowanie tożsamości syngalesko-buddyjskiej. Ewolucja pojęć
„sinhalattwy/buddhalattwy” i ich relacja wobec
politycznej filozofii hindutwy . 594
Radykalizacja działań buddyjskich ugrupowań politycznych 597
Gigantyczny kryzys gospodarczy i upadek politycznej dynastii
Rajapaksów 600
5.2. Nepal – hinduistyczna monarchia, maoistowska rewolucja i
dylematy nowej republiki . 609
Etniczno-kastowa struktura Nepalu 610
Umacnianie systemu monarchicznego. Rządy królów
Mahendry i Birendry . 614
Rewolucja maoistowska i ostateczny upadek monarchii 618
Polityczne i gospodarcze konsekwencje wprowadzenia ustroju
republikańskiego. Dominacja Chin w polityce wewnętrznej i zagranicznej
624
Podsumowanie. Rozrzedzone ideały rewolucji i mała stabilizacja . 629
C z ę ś ć III. Hybrydowe
mocarstwo. Indie w globalnym sporze o dominację w Azji
Delhi – stolica trzech imperiów . 634
1. Indyjskie
kształtowanie filozofii i praktyki polityki zagranicznej –
Moralpolitik versus Realpolitik. Geopolityczna retrospektywa ośmiu dekad
. 645
„Moralpolitik” Jawaharlala Nehru . 646
Indira Gandhi i jej wersja zagranicznej Realpolitik z elementami
Moralpolitik 650
Epoka kontynuacji Realpolitik i pokusa politycznego moralizatorstwa 654
2. Państwo Środka jako
nowe imperium. Chińskie wyzwanie dla azjatyckiego i globalnego porządku
663
Chiny – cywilizacja udająca państwo narodowe 664
Chińskie wnioski z historii 666
Klucz do stabilizacji i dominacji – polityka energetyczna
Pekinu 679
Mocarstwowa polityka versus intensywny rozwój na skalę
globalną . 686
3. Azjatycka Realpolitik
– Chiny i Indie w sporze o własne bezpieczeństwo i przyszłą
dominację na kontynencie . 690
Indie i Chiny – obszar współpracy i konfrontacji
690
Chińska strategia „naszyjnika z pereł” . 703
Indyjska strategia „naszyjnika z
diamentów” i współpracy strategicznej
709
Dwa poziomy stosunków indyjsko-chińskich i koncepcja
„dwóch kart” dyplomacji Indii 715
Amerykański liberalny internacjonalizm a indyjska Realpolitik.
Wspólny alians przeciw Chinom . 723
Relacje Indii z Chinami w dawnej i bliskiej historii. Przykład
„polityki historycznej” Jawaharlala Nehru 743
Buddyzm jako instrument polityki zagranicznej 757
Kongregacja Buddyjska i jej udział w strategii rządu Republiki Indii 759
ChRL jako światowy protektor buddyzmu – przesłanie chińskiej
polityki zagranicznej 767
Uwarunkowania i ograniczenia przy wykorzystaniu „karty
buddyjskiej” w polityce zagranicznej . 772
4. Kaszmir jako
nieustanny casus belli w relacjach indyjsko-pakistańskich 775
Kaszmir jako część indyjskiego imaginarium 788
Szejch Abdullah i jego epoka 792
Fenomen islamizacji konfliktu kaszmirskiego 796
Ostateczna likwidacja autonomii Kaszmiru . 801
Podsumowanie. Kaszmir jako problem międzynarodowy – wnioski i
hipotezy . 805
5. Azjatycka Realpolitik
w sytuacjach regionalnego konfliktu. Casus Afganistanu widziany z
imperialnej Kalkuty oraz Nowego Delhi 809
Indie a Afganistan – wybrane przykłady kulturowych i
politycznych antecedensów . 810
Indie wobec Afganistanu po 1947 roku (druga połowa XX wieku) . 818
Indie wobec Afganistanu w kontekście amerykańskiej „wojny z
terrorem” i po ponownym zdobyciu władzy przez
talibów 823
Hipoteza dezintegracji Afganistanu Brahmy Chellaneya . 836
6. Polityka energetyczna
Indii i relacje z państwami Bliskiego Wschodu 842
Pas niestabilności i indyjska Realpolitik . 849
Konstruowanie systemu sojuszy a problematyka bezpieczeństwa 851
7. Indie a głos
Globalnego Południa – indyjska obecność w organizacjach
multilateralnych: BRICS, SAARC i Szanghajskiej Organizacji
Współpracy 861
8. Indie a Europa w
sporze o formułę współpracy: jak Unia Europejska i wybrane
kraje Starego Kontynentu próbowały kształtować wzajemne
relacje z Indiami, a jak Indie postrzegały własne priorytety
872
Epoka wzajemnego désintéressement i filmowy
stereotyp Zachodu 873
Proces budowania nowych relacji Europy z Indiami na przełomie XX i XXI
wieku 878
Niemcy i Francja – preferowani europejscy partnerzy Indii 889
Brytyjskie dziedzictwo i pozostałe kraje Europy z perspektywy
indyjskiej 896
Zakończenie. Słowo podsumowania i scenariusze na przyszłość 901
Podziękowania . 909
Bibliografia 913
Indeks nazwisk . 955
972 strony,
17.0x24.0cm, oprawa miękka
Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy pocztą e-mail lub telefonicznie, czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub
anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.
|