Fuzje
i przejęcia spółek kapitałowych
Zagadnienia
rachunkowe i podatkowe
Praktyczny przewodnik w
zakresie stosowania procedur i rozwiązań dotyczących przeprowadzania
procesów połączeniowych w ramach spółek
kapitałowych.
Autorzy
książki, opierając się na pytaniach klientów firmy BDO Sp. z
o.o. oraz swoim doświadczeniu stworzyli praktyczną pozycję,
która pomoże lepiej zrozumieć skomplikowane przepisy
regulujące fuzje i przejęcia. W kontekście nabycia i łączenia
spółek kapitałowych decydującą rolę odgrywają
szczegółowo opisane przez Autorów aspekty prawne,
finansowe, rachunkowe, a także podatkowe wspomnianych
procesów. Bardzo ważną rolę pełnią także praktyczne porady
dotyczące tego, w jaki sposób przygotować się do
kontaktów z potencjalnie przejmowanym przedsiębiorstwem,
dlaczego warto skorzystać z pomocy doradców przy procesie
przejęcia i jak ważne jest przeprowadzenie analizy due diligence.
W 5. wydaniu przedstawiono najnowsze dane dotyczące wartości transakcji
fuzji i przejęć zarówno w Polsce, jak i na świecie.
Zaprezentowano także interpretacje podatkowe oraz zasadę określania
właściwości organów podatkowych w zakresie podatku VAT.
Uwzględniono najnowsze zmiany wynikające m.in.: z ustawy z 16.12.2016
r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (t.j. Dz.U. z 2018 r. 1182
ze zm.), która określa zasady zarządzania mieniem państwowym
w spółkach Skarbu Państwa, ustawy z 30.8.1996 r. o
komercjalizacji i niektórych uprawnieniach
pracowników (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2170 ze zm.), a także
dyrektywy (UE) 2017/1132 z 14.6.2017 r. w sprawie niektórych
aspektów prawa spółek (Dz.Urz. UE L Nr 169, s.
46) oraz ustawy z 23.10.2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od
osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2193),
której celem jest uproszczenie prawa podatkowego w zakresie
podatków dochodowych oraz uszczelnienie systemu
podatków dochodowych. Nowelizacja ta wdraża dyrektywę Rady
(UE) 2016/1164 z 12.7.2016 r. ustanawiającą przepisy mające na celu
przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które
mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz.Urz. UE
L Nr 193, s. 1) oraz dyrektywę Rady (UE) 2018/822 z 25.5.2018 r.
zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej
wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do
podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz.Urz. UE L Nr
139, s. 1). Wprowadza ona zmiany w ustawie o podatku dochodowym od
osób fizycznych oraz w ustawie o podatku dochodowym od
osób prawnych, które dotyczą:
- odrębnych regulacji
dotyczących zasad opodatkowania dochodów z walut wirtualnych,
- kompleksowych zmian w
regulacjach dotyczących cen transferowych, których celem
jest uproszczenie przepisów, dostosowanie ich do
zmieniającego się otoczenia prawnego i gospodarczego oraz uwzględnienie
wytycznych OECD w tym zakresie,
- opodatkowania
dochodów z niezrealizowanych zysków (tzw. exit
tax); nowelizacja wprowadza w ustawie o podatku dochodowym od
osób fizycznych oraz w ustawie o podatku dochodowym od
osób prawnych regulacje odpowiadające przepisom
przewidzianym w dyrektywie 2016/1164 w zakresie art. 5 regulującego
opodatkowanie niezrealizowanych zysków kapitałowych w
przypadku przeniesienia aktywów, rezydencji podatkowej lub
stałego zakładu,
- zwrotu podatku z tytułu
wypłaconych należności.
- Publikacja została
podzielona na rozdziały, z których każdy zawiera praktyczne
przykłady i opis tych przypadków, które z
pewnością ułatwią zrozumienie skutków rachunkowych i
podatkowych fuzji i przejęć.
Publikacja obejmuje:
- opis procesu przejęcia
przedsiębiorstw, ich rodzaje i formy, motywy, tryb przejmowania oraz
szczegółowy opis procesu due diligence, mającego duże
znaczenie w kontekście prac przygotowawczych, towarzyszących przejęciom;
- proces łączenia
spółek kapitałowych, w szczególności zaś jego
proceduralne aspekty uregulowane w Kodeksie spółek
handlowych – począwszy od etapu przygotowawczego,
sporządzenia planu połączenia, podejmowania uchwał połączeniowych aż po
rejestrację połączenia w KRS. Poruszono tu także zagadnienie fuzji
spółek publicznych oraz międzynarodowych z udziałem
spółki europejskiej;
- zagadnienia rozliczenia
skutków połączenia w sprawozdaniu finansowym, z
uwzględnieniem różnic w tym zakresie wynikających z
zastosowania wymogów prawa polskiego z ustawy o
rachunkowości, jak i znowelizowanych Międzynarodowych
Standardów Sprawozdawczości Finansowej (identyfikacja
podmiotu przejmującego, ustalenie ceny nabycia, ujawnienie wartości
firmy lub ujemnej wartości firmy, przejęcie odwrotne);
- wybrane połączenia
spółek i ich skutki ekonomiczno-finansowe ustalone na
podstawie polskich i międzynarodowych standardów
rachunkowości oraz ich analizę porównawczą (połączenie LBO;
jednostek pod wspólną kontrolą, odwrotne);
- praktyczne przykłady
ilustrujące zastosowanie wymogów standardów
międzynarodowych do rozliczenia skutków połączenia w
księgach rachunkowych (metody wyceny wartości niematerialnych i
prawnych);
- zmiany wprowadzone do
standardów międzynarodowych w zakresie ujmowania i
rozliczania skutków połączeń spółek;
- całościowe
omówienie podatkowych aspektów fuzji i przejęć
(zasada sukcesji, obowiązki w zakresie rejestracji dla celów
podatkowych i rozliczenie podatkowe spółki przejmowanej,
opodatkowanie spółki nowo zawiązanej, rozliczenie straty
podatkowej spółki, amortyzacja, opodatkowanie fuzji
transgranicznych, zaliczenie wydatków na konsolidacje do
kosztów uzyskania przychodów, opodatkowanie
wspólnika spółki przejmowanej, ubezpieczenia
społeczne, podatki i opłaty lokalne).
Wyjątkową zaletą książki jest całościowe przedstawienie procesu fuzji i
przejęć z uwzględnieniem specyfiki tak fundamentalnych polskich ustaw,
jak: Kodeks spółek handlowych, ustawa o obrocie
instrumentami finansowymi, o ofercie publicznej, o nadzorze nad rynkiem
finansowym, ustawa o rachunkowości i ustawy podatkowe: o podatku
dochodowym od osób prawnych, od osób fizycznych,
VAT, o podatkach i opłatach lokalnych. Skutki rachunkowe i podatkowe
zilustrowano wieloma przykładami.
Publikacja zawiera liczne wykresy, rysunki i tabele, wzbogacające jej
wartość komparatystyczną i ułatwiające Czytelnikowi samodzielną analizę
porównawczą zasad prawnych i finansowo-rachunkowych
towarzyszących procesom połączeń spółek.
Autorzy publikacji są ekspertami w swojej dziedzinie: biegłymi
rewidentami, doradcami podatkowymi, z bogatym doświadczeniem w
procesach fuzji i przejęć, mającymi także doświadczenie międzynarodowe.
W związku z uczestniczeniem w procesach przejęć i przekształceń wielu
przedsiębiorstw, ich uwagi stanowią cenne źródło praktycznej
wiedzy z tego zakresu. Pozycja ta będzie wyjątkowo przydatna dla
osób świadczących usługi doradcze w zakresie fuzji i
przejęć, a także biorących udział w tego typu transakcjach.
Komentarz przeznaczony jest przede wszystkim dla osób
zajmujących się w swojej działalności zawodowej stosowaniem
przepisów prawa bilansowego: członków rad
nadzorczych, dyrektorów, głównych księgowych,
biegłych rewidentów, analityków finansowych, a
także dla radców prawnych, adwokatów,
doradców podatkowych, sędziów i
prokuratorów oraz dla ekonomistów, a także dla
studentów wydziałów ekonomicznych i zarządzania.
Wykaz
skrótów
Rozdział 1.
Zagadnienia wstępne
I. Uwagi wstępne
II. Proces przejęcia przedsiębiorstwa
A. Formy przejęcia
B. Kupno akcji lub udziałów
C. Przejęcie składników majątku
D. Fuzja (połączenie) przedsiębiorstw
E. Przejęcie w zamian za akcje
F. Wykup menedżerski i wykup pracowniczy
III. Typowe motywy nabywcy przedsiębiorstwa
A. Motywy związane z efektami synergii
B. Motywy związane z efektem finansowym
IV. Motywy przy sprzedaży spółek kapitałowych
A. Koncentracja na zasadniczej działalności
B. Finansowanie innych części przedsiębiorstwa
C. Wycofanie z aktywnej działalności
D. Nieporozumienia wśród udziałowców
E. Oportunizm
F. Prywatyzacja
V. Tryb nabycia przedsiębiorstwa
A. Rola doradcy finansowego
B. Ustalenie strategii rozwoju
C. Zidentyfikowanie przedmiotu nabycia
D. Nawiązanie kontaktu z potencjalnym sprzedawcą lub partnerem fuzji
E. Zakres i tryb analizy due diligence
F. Wycena wartości spółki
G. Warunki przejęcia
H. Przejęcie spółki nabytej
I. Integracja działalności i struktury spółki nabytej z
organizacją nabywcy
VI. Wrogie przejęcia
VII. Finansowanie środkami przejętego przedsiębiorstwa
Rozdział 2.
Fuzje
spółek kapitałowych
I. Przyczyny i metody łączenia spółek kapitałowych
II. Aspekty proceduralne łączenia spółek
A. Zakres regulacji prawnej
B. Rodzaje połączeń
C. Zdolność łączenia się spółek
D. Plan połączenia
E. Złożenie wniosku o wyznaczenie biegłego w celu zbadania planu
połączenia
F. Zawiadomienie wspólników (akcjonariuszy)
spółek uczestniczących w połączeniu o prawie wglądu
do planu połączenia
G. Zwołanie zgromadzenia wspólników (walnego
zgromadzenia akcjonariuszy)
H. Badanie planu połączenia przez biegłego
I. Sprawozdanie zarządu
J. Udostępnienie dokumentów wspólnikom
K. Uchwała o połączeniu
L. Rejestracja połączenia spółek i ogłoszenie o połączeniu
Ł. Odrębny zarząd majątkiem spółki przejętej
M. Dzień połączenia
N. Szczególne procedury połączenia
Rozdział 3. Rozliczenie skutków połączenia w świetle
Rachunku i MSSF3 (2004)
I. Uwagi wstępne
II. Metoda rozliczenia skutków połączenia
A. Ustawa o rachunkowości
B. Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej
III. Identyfikacja podmiotu przejmującego
IV. Ustalenie ceny nabycia
V. Przypisanie ceny nabycia do możliwych zidentyfikowanych
aktywów i zobowiązań przejętej spółki
VI. Ujawnienie wartości firmy bądź ujemnej wartości firmy
A. Wartość firmy
B. Ujemna wartość firmy
VII. Przejęcia odwrotne
VIII. Dane porównawcze
IX. Połączenia pod wspólną kontrolą
X. Podsumowanie różnic między Rachunku a MSSF 3
Rozdział 4.
Ekonomiczno-finansowe
skutki połączeń wybranych spółek kapitałowych
I. Uwagi wstępne
II. Połączenie LBO
A. Charakterystyka transakcji
B. Cel połączenia
C. Analiza korzyści, zagrożeń, mocnych i słabych stron procesu
połączenia oraz ustalenie parytetu wymiany
D. Rozliczenie skutków połączenia
III. Połączenie jednostek pod wspólną kontrolą
A. Struktura właścicielska i przedmiot działalności
B. Cel połączenia, jego korzyści i zagrożenia
C. Wyceny łączących się podmiotów i ustalenie parytetu
wymiany
D. Rozliczenie skutków połączenia
IV. Połączenie odwrotne
A. Krótka charakterystyka łączących się grup kapitałowych
B. Cel połączenia oraz analiza jego korzyści i zagrożeń
C. Ustalenie parytetu wymiany na podstawie wyceny
D. Skutki transakcji połączeniowej
V. Analiza porównawcza różnic w prezentacji
ekonomiczno-finansowych skutków połączeń
A. Połączenie LBO
B. Połączenie jednostek będących pod wspólną kontrolą
C. Połączenie odwrotne
Rozdział 5. Przykłady zastosowanych zasad rachunkowości przy nabyciu i
połączeniu według MSSF 3 (2004) i Rachunku
I. Ustalanie ceny przejęcia i przejęcie odwrotne
II. Wartości niematerialne i prawne w procesie połączeń jednostek
gospodarczych
A. Metody wyceny wartości niematerialnych i prawnych
B. Przykłady oceny wyodrębnienia wartości niematerialnych i prawnych w
procesie połączenia
III. Kilkuetapowe połączenie jednostek gospodarczych według MSSF 3
przed zmianą
IV. Przykłady połączeń według RachunkU
Rozdział 6.
Zmiany w ujmowaniu skutków połączeń wprowadzone
znowelizowanym MSSF 3 (MSSF 3R) oraz wynikające z wprowadzenia MSSF 10
I. Podsumowanie zmian
A. Prawa ponownie nabyte na warunkach rynkowych
B. Zastępcze prawa do wynagrodzenia w formie akcji
II. Zmiany udziału w jednostce zależnej nieprowadzące do utraty kontroli
III. Zmiana udziału w jednostce zależnej w wyniku sprzedaży lub
dodatkowej emisji akcji, w której jednostka dominująca nie
bierze udziału (nieprowadząca do utraty kontroli)
Rozdział 7.
Aspekty
podatkowe fuzji
I. Zasada sukcesji
II. Obowiązki w zakresie rejestracji dla celów podatkowych i
rozliczenie podatkowe spółki przejmowanej (spółek
łączących się)
A. Zgłoszenia do ewidencji podatników i ewidencji
statystycznej - obowiązki
B. Przejęcie spółki i utworzenie oddziału
C. Obowiązki podatników i płatników w zakresie
składania zeznań i deklaracji podatkowych
III. Opodatkowanie spółki przejmującej (nowo zawiązanej)
A. Opodatkowanie nadwyżki przejętego majątku
B. Nadużycie prawa
IV. Rozliczenie straty podatkowej spółki przejmowanej
V. Amortyzacja
A. Ustalenie wartości początkowej środków trwałych oraz
wartości niematerialnych i prawnych
B. Ustalenie stawek i metod amortyzacji
C. Wartość firmy
VI. Opodatkowanie fuzji transgranicznych
VII. Zaliczanie wydatków na konsolidację do
kosztów uzyskania przychodów
A. Charakterystyka wydatków
B. Regulacje podatkowe
C. Wydatki spółki przejmującej
D. Wydatki spółki przejmowanej
E. Wydatki na niedoszłą fuzję
F. Wnioski
VIII. Kasy fiskalne
IX. Skutki podatkowe umorzenia zobowiązań spółki
przejmującej wobec
spółki przejmowanej
X. Przychody i koszty rozliczane w czasie
XI. Rezerwy utworzone przez spółkę przejmowaną (łączącą się)
XII. Opodatkowanie wspólnika spółki przejmowanej
(łączącej się)
A. Opodatkowanie wspólnika będącego osobą prawną
B. Opodatkowanie wspólnika będącego osobą fizyczną
XIII. Połączenie spółek wchodzących w skład PGK
XIV. Różnice kursowe
XV. Wpłaty z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
XVI. Ubezpieczenia społeczne
XVII. Podatki i opłaty lokalne
A. Podatek od nieruchomości
B. Podatek od środków transportowych
XVIII. Połączenie a działalność w specjalnych strefach ekonomicznych
XIX. Kontynuacja uproszczonych zaliczek na podatek dochodowy
A. Zasady ogólne
B. Przejęcie
C. Łączenie przez zawiązanie nowej spółki
D. Ocena
XX. Opodatkowanie dopłat w procedurze fuzji
A. Podatki dochodowe
B. Podatek od czynności cywilnoprawnych od dopłat
C. Podatek od czynności cywilnoprawnych od podwyższenia kapitału przy
fuzjach
XXI. Inne obowiązki sprawozdawcze (informacje podatkowe ORD i
sprawozdania GUS)
A. Informacje podatkowe (ORD)
B. Sprawozdania dla GUS
XXII. Podsumowanie
Bibliografia
Indeks rzeczowy
471
stron, B5, oprawa twarda