Kultura doświadczenia potocznego
Semiotyczne aspekty codzienności. Eseje
Praca Zbigniewa Klocha, składająca się z kilkunastu esejów o zróżnicowanej
tematyce, poświęcona jest analizie zjawisk znakowych i prezentuje obraz kultury, jaki
wyłania się w ostatnich dziesięcioleciach w codziennych kontaktach współczesnego
Polaka z poszczególnymi sferami życia codziennego, interpretowanymi jako nośniki
znaczeń i wiązanymi z różnymi wartościami czy ideologiami.
Cechą wyróżniającą współczesnej kultury jest powszednie uczestnictwo nadawców i
odbiorców w procesach wytwarzania znaków i obcowania z przekazami znakowymi. Ten
powszechny dyskurs kulturowy determinuje świadomość społeczną, co znajduje wyraz w
zachowaniach i wyobrażeniach poszczególnych osób i całych grup społecznych. W
badaniach kulturoznawczych ostatnich lat obserwuje się coraz większe zainteresowanie
codziennością jako tym aspektem indywidualnej i społecznej egzystencji, który jest
doświadczany przez każdego człowieka. Codzienność ta ujmowana bywa jako układ
znaczący - jako konglomerat zjawisk indeksalnych i intencjonalnie wytworzonych przekazów
znakowych. Jedne i drugie wymagają interpretacji, to zaś umożliwia funkcjonowanie w
świecie i uczestnictwo w działaniach zbiorowości.
W pracy Autor mocno podkreśla, że świadomość społeczna jest kształtowana przede
wszystkim poprzez uczestnictwo we wspólnocie językowej i udział w dyskursie potocznym,
także w jego odmianie publicznej.
Zbigniew Kloch ukazuje determinujący wpływ publicystyki i reklamy, oddziaływanie
mody i partycypacji w różnych rytuałach środowiskowych. Jak wynika z analiz
przedstawionych w książce, kulturę opartą na tych mechanizmach semiozy cechuje
uproszczona wizja świata; jej wytworami są stereotypy i formuły językowe, a
zasadniczą praktyką - determinowanie pojęciowej i aksjologicznej wartości przedmiotów
i zjawisk poprzez nakładanie na te obiekty siatki etykiet językowych. Świadomość
zbiorowa jest kształtowana w znaczącym stopniu przez obrazowe środki przekazu, stąd
też w zbiorze znalazły się interesujące szkice poświęcone interpretacji fotografii,
filmu i wizualnych tekstów reklamowych.
Wprowadzenie
W stronę teorii
1. Kultura doświadczenia potocznego i przestrzenie migracji tekstów
2. Potoczność i wypowiadanie: przyczynek do antropologii codzienności
Doświadczanie tekstów kultury
1. Marginalia kultury: o obrazach ciąży oraz ich znaczeniach w kulturze
doświadczenia potocznego
2. Przedstawienie i prawda w kulturze doświadczenia potocznego
Wypowiedzi i opowieści
1. Mowa i ołtarz: o znaczeniach wystąpienia publicznego w dzisiejszej kulturze na
przykładzie wypowiedzi papieża Benedykta XVI w Auschwitz-Birkenau
2. Edelman: opowiadanie, dyskurs świadomości i konflikt
Mówienie publiczne
1. Agresja i kłótnie w mediach a potoczne zachowania językowe
2. Język i zmiana społeczna: komunikowanie publiczne, naród i tożsamość
3. Pomiędzy retoryką a erystyką: dzisiejszy dyskurs publiczny a dewaluacja słowa
4. Polska jako tekst: kilka uwag o charakterze teoretycznym
5. O języku i narodowej tożsamości: przypadek XIX-wiecznej Finlandii
O filmie na dwóch przykładach
1. Samuraj i gołębie
2. Dr House: gra i semiologia
Zamiast zakończenia
Podziękowania (trochę inne niż zwykle)
Summary
Indeks osób
202 strony, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka