Prawo materialne Unii Europejskiej
VADEMECUM
Podręcznik akademicki, omawiający całość zagadnień prawa rynku wewnętrznego
Unii Europejskiej - jego czterech swobód, tj. swobody przepływu towarów, swobody
przepływu osób, swobody przepływu usług i swobody przepływu kapitału.
Znacząco rozbudowany o analizę podstaw unijnego prawa konkurencji. Podręcznik jest
adresowany zwłaszcza do studentów prawa, administracji, ekonomii, a także stosunków
międzynarodowych i europeistyki.
Zawarty w książce materiał jest dostosowany do programu nauczania przedmiotu pod tym
tytułem i obejmuje całościowy i aktualny wykład o rynku wewnętrznym UE. Kwestie
gospodarcze należą do podstawowych dziedzin regulowanych prawem Unii Europejskiej, a ich
znajomość jest niezbędna dla aktywnego funkcjonowania na rynku wewnętrznym.
Podręcznik „Prawo materialne UE. Vademecum", okazał się przydatny dla
praktyków prawa, urzędników, osób prowadzących działalność gospodarczą oraz
wszystkich zainteresowanych gospodarczymi aspektami integracji europejskiej.
Informacje o autorach
Wykaz akronimów
Przedmowa
Zagadnienia wprowadzające
1. Zasady prawa materialnego Unii Europejskiej (Anna Zawidzka-Łojek)
1.1. Pojęcie i ewolucja rynku wewnętrznego
1.2. Zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową jako podstawa
rynku wewnętrznego
1.3. Harmonizacja prawa i zasada wzajemnego uznania
1.4. Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kształtowaniu rynku
wewnętrznego
2. Zakres obowiązywania i stosowania prawa materialnego Unii Europejskiej
(Robert Grzeszczak)
2.1. Uwagi ogólne
2.2. Sprawy unijne i sprawy wewnętrzne - różne standardy
2.3. Zakres terytorialny obowiązywania prawa UE (ratione loci)
2.4. Zakres obowiązywania ratione materiae
2.5. Zakres obowiązywania ratione personae
2.6. Zakres obowiązywania ratione temporis
Część I. Swoboda przepływu towarów
Rozdział 1. Unia celna. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i
protekcjonistycznego (Bartłomiej Nowak, Anna Pudło)
1.1. Wprowadzenie. Definicja unii celnej i towaru
1.2. Pochodzenie towaru
1.3. Zakaz ceł i opłat o skutku równoważnym
1.3.1 Pojęcie cła
1.3.2 Pojęcie opłaty o skutku równoważnym do cła
1.3.3. Opłata niebędąca opłatą o skutku równoważnym do cła
1.3.4. Roszczenie o zwrot opłat pobranych niezgodnie z prawem Unii Europejskiej
1.4. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego
Rozdział 2. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym
(Patrycja Dąbrowska-Kłosińska, Ewa Gromnicka)
2.1. Wprowadzenie
2.1.1. Integracja negatywna a integracja pozytywna rynków krajowych w UE
2.1.2. Zakres harmonizacji prawa krajowego a stosowanie art. 34-36 TFUE
2.1.3. Element transgraniczny w swobodzie przepływu towarów
2.2. Zakres zastosowania art. 34-36 TFUE
2.2.1. Zakres podmiotowy - adresaci norm prawnych
2.2.2. Zakres przedmiotowy - zakazane działania i zaniechania
2.3. Zakaz ograniczeń ilościowych w imporcie i środków o skutku równoważnym
2.3.1. Pojęcie ograniczenia ilościowego ("OIL")
2.3.2. Pojęcie środka o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego
("ŚOR")
2.3.3. Fomuła Dassonville
2.3.4. Przykłady praktyczne ŚOR z orzecznictwa sądów unijnych
2.4. Usprawiedliwianie ograniczeń krajowych na podstawie art. 36 TFUE
2.4.1. Moralność publiczna
2.4.2. Porządek publiczny
2.4.3. Bezpieczeństwo publiczne
2.4.4. Ochrona zdrowia i życia ludzi, roślin i zwierząt
2.4.5. Ochrona krajowych dóbr kultury
2.4.6. Ochrona własności przemysłowej i handlowej
2.5. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych -
formuła Cassis de Dijon i jej znaczenie
2.5.1. Wyrok w sprawie Cassis de Dijon
2.5.2. Doktryna wymogów koniecznych (imperatywnych, nadrzędnych)
2.5.3. Nowa praktyka orzecznicza sądów unijnych
2.6. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych -
formuła Keck i jej znaczenie
2.6.1. Wyrok w sprawie Keck & Mithouard
2.6.2. Znaczenie formuły Keck
2.7. Orzecznictwo TSUE post-Keck oraz aktualne tendencje w wyrokach dotyczących swobody
przepływu towarów
2.7.1. Ewolucja formuły Keck i jej zastosowanie w orzecznictwie
2.7.2. Zasada dostępu do rynku jako czynnik decydujący w definiowaniu środka o skutku
równoważnym do ograniczeń ilościowych (ŚOR)
2.7.2.1. Regulacje krajowe dotyczące warunków produkcji towarów
2.7.2.2. Regulacje krajowe dotyczące ograniczenia sposobu użycia towarów
2.7.3. Podsumowanie - aktualna interpretacja ŚOR na tle stosowania art. 34 TFUE przez
TSUE
2.7.4. Tabele podsumowujące interpretację art. 34 i 36 TFUE w orzecznictwie TSUE
2.7.5. Swoboda przepływu towarów a prawa podstawowe chronione w prawie krajowym
2.8. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym do ograniczeń
ilościowych w eksporcie
2.9. Podsumowanie
Część II. Swoboda przepływu pracowników (redakcja naukowa
Zbigniew Hajn)
Rozdział 1 Pojęcie, cele, terytorialny zasięg i podstawy prawne swobody
przepływu pracowników w Unii Europejskiej (Zbigniew Hajn)
1.1. Pojęcie swobodnego przepływu pracowników
1.1.1. Regulacja
1.1.2. Istota swobodnego przepływu pracowników
1.1.3. Swobodny przepływ pracowników a swoboda przepływu osób i obywatelstwo Unii
1.1.4. Podstawowy charakter swobody przepływu pracowników
1.2. Cele swobodnego przepływu pracowników
1.3. Zasięg terytorialny swobody przepływu pracowników
1.4. Podstawy prawne swobodnego przepływu pracowników
1.4.1. Charakter przepisów
1.4.2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
1.4.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
1.4.5. Prawo pochodne
Rozdział 2 Osoby uprawnione do korzystania ze swobody przepływu pracowników
(Dagmara Skupień)
2.1. Krąg uprawnionych
2.2. Pojęcie pracownika
2.2.1. Potrzeba autonomicznej definicji
2.2.2. Przesłanki uznania za pracownika
2.2.3. Status pracownika przed nawiązaniem stosunku pracy i po jego ustaniu
2.2.4. Ponadnarodowy aspekt swobody przepływu pracowników
2.3. Pojęcie członka rodziny pracownika
2.3.1. Regulacja
2.3.2. Pojęcie współmałżonka oraz zarejestrowanego partnera
2.3.3. Zstępni i wstępni jako członkowie rodziny pracownika
2.3.4. Inni członkowie rodziny
Rozdział 3 Zakres przedmiotowy swobodnego przepływu pracowników (Anna
Czaplińska)
3.1. Uwagi wstępne
3.2. Prawo do korzystania z ofert pracy
3.3. Prawo swobodnego przemieszczania się na terytorium państw członkowskich
3.4. Pobyt pracownika migrującego w państwie członkowskim
3.4.1. Uwagi ogólne
3.4.2. Prawo pobytu
3.4.3. Prawo stałego pobytu
3.4.4. Prawa pracowników związane z zatrudnieniem i pobytem w innym państwie
członkowskim
3.5. Prawa członków rodziny
Rozdział 4 Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu pracowników
(Monika Smusz-Kulesza)
4.1. Regulacja prawna
4.2. Rodzaje i przedmiot ograniczeń
4.2.1. Ograniczenia uzasadnione względami porządku, bezpieczeństwa i zdrowia
publicznego
4.2.2. Ochrona przed wydaleniem
4.2.3. Wyłączenie zatrudnienia w administracji publicznej
Rozdział 5. Równość traktowania (zakaz dyskryminacji) w zakresie zatrudnienia
(Leszek Mitrus)
5.1. Regulacja i charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących
5.1.1. Zakres regulacji
5.1.2. Charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących
5.2. Zakres zakazu dyskryminacji pracowników migrujących
5.2.1. Uwagi wstępne
5.2.2. Zakres podmiotowy
5.2.2.1. Pracownicy, osoby poszukujące zatrudnienia i byli pracownicy
5.2.2.2. Problem "dyskryminacji odwrotnej"
5.2.3. Zakres przedmiotowy
5.2.3.1. Podejmowanie zatrudnienia
5.2.3.2. Warunki zatrudnienia
5.3. Dyskryminacja bezpośrednia
5.4. Dyskryminacja pośrednia
5.5. Środki utrudniające swobodę przemieszczania się pracowników
5.5.1. Definicja środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników
5.5.2. Przykłady środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników
5.6. Uzasadnienie odmiennego traktowania pracowników migrujących
5.7. Zakaz dyskryminacji pracowników migrujących a obywatelstwo Unii Europejskiej
5.7.1. Relacja między art. 45 TFUE a art. 21 TFUE
5.7.2. Zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo Unii Europejskiej
Rozdział 6. Gwarancje swobodnego przepływu pracowników (Małgorzata
Kurzynoga)
6.1. Wprowadzenie
6.2. Koordynacja krajowych systemów zabezpieczenia społecznego
6.2.1. Regulacja
6.2.2. Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
6.2.2.1. Zasada stosowania jednego sytemu prawnego
6.2.2.2. Zasada równego traktowania
6.2.2.3. Zasada zachowania prawa do świadczeń bez względu na miejsce zamieszkania
uprawnionego
6.2.2.4. Zasada sumowania okresów
6.2.3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy unijnego systemu zabezpieczenia społecznego
6.3. Administracyjna koordynacja swobodnego przepływu pracowników
6.4. System SOLVIT jako alternatywa formalnego składania skarg
Część III. Swoboda przedsiębiorczości
Swoboda przedsiębiorczości (Aleksandra Gawrysiak-Zabłocka)
1. Źródła prawa
2. Pojęcie i zakres przedmiotowy swobody przedsiębiorczości
2.1. Pierwotna i wtórna swoboda przedsiębiorczości
2.1.1. Pierwotna swoboda przedsiębiorczości
2.1.2. Wtórna swoboda przedsiębiorczości
2.1.3. Różnice między pierwotną a wtórną swobodą przedsiębiorczości
2.2. Uprawnienia akcesoryjne względem swobody przedsiębiorczości
2.3. Działalność wyłączona z zakresu swobody przedsiębiorczości
2.3.1. Działalność, która w jednym z państw członkowskich jest związana, choćby
przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej
2.3.2. Upoważnienie do wyłączania niektórych rodzajów działalności ze stosowania
postanowień rozdziału "Prawo przedsiębiorczości"
3. Delimitacja swobody przedsiębiorczości w prawie Unii Europejskiej
3.1. Swoboda przedsiębiorczości a zakaz dyskryminacji (artykuł 18 TFUE)
3.2. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ pracowników
3.3. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ usług
3.4. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływu kapitału
3.5. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ towarów
4. Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości
4.1. Osoby fizyczne - obywatele innego państwa członkowskiego
4.2. Spółki - przynależne innego państwa członkowskiego
4.2.1. Definicja spółki
4.2.2. Warunki korzystania ze swobody przedsiębiorczości przez spółkę
4.3. Przynależni państwa członkowskiego w stosunku do swego państwa
4.4. Przynależni państw trzecich i bezpaństwowcy
5. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości
5.1. Charakter regulacji powodującej ograniczenie
5.1.1. Ograniczenia dyskryminujące
5.1.2. Ograniczenia niedyskryminujące
5.2. Podział ze względu na źródło pochodzenia ograniczenia
5.2.1. Ograniczenia pochodzące od państwa przyjmującego
5.2.2. Ograniczenia pochodzące od państwa pochodzenia
5.2.3. Ograniczenia pochodzące od instytucji UE
5.2.4. Ograniczenia pochodzące od podmiotów indywidualnych
6. Możliwość uzasadniania ograniczeń swobody przedsiębiorczości
6.1. Uwagi wstępne
6.2. Porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne lub zdrowie publiczne
6.3. Wymogi konieczne
6.4. Nadużycie swobody
Część IV. Swoboda świadczenia usług
Rozdział 1. Zasady ogólne swobody świadczenia usług (Małgorzata
Kożuch)
1.1. Ogólna charakterystyka swobody świadczenia usług w prawie Unii Europejskiej
1.2. Zakaz dyskryminacji a swoboda świadczenia usług
1.3. Prawo wjazdu i pobytu osób korzystających ze swobody świadczenia usług
Rozdział 2. Prawo pierwotne i sektorowe dotyczące swobody świadczenia usług (Małgorzata
Kożuch)
2.1. Reguły traktatowe dotyczące swobody świadczenia usług
2.2. Zakres podmiotowy
2.3. Definicja swobody świadczenia usług
2.3.1. Niematerialny charakter świadczenia
2.3.2. Element transgraniczny
2.3.3. Element czasowy
2.3.4. Ekonomiczny charakter świadczenia
2.4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych w Unii Europejskiej
2.4.1. Dyrektywa 2005/36 dotycząca uznawania kwalifikacji zawodowych
2.4.2. Kwalifikacje nabyte w państwie trzecim
2.4.3. Przełamanie zasady dyskryminacji odwrotnej
2.4.4. Postanowienia liberalizujące
2.5. Ograniczenia w zakresie korzystania ze swobody świadczenia usług
2.5.1. Wyjątki traktatowe
2.5.1.1. Wykonywanie władzy publicznej
2.5.1.2. Bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny oraz zdrowie publiczne
2.5.2. Wymogi konieczne interesu publicznego
2.6. Kwestie uregulowane odrębnie
2.6.1. Świadczenie usług przez pracowników delegowanych
2.6.2. Usługi transportowe
Rozdział 3. Dyrektywa 2006/123 o usługach na rynku wewnętrznym
(Małgorzata Kożuch)
3.1. Wprowadzenie
3.2. Zakres terytorialny i podmiotowy dyrektywy
3.3. Zakres przedmiotowy dyrektywy
3.4. Wymogi, ograniczenia i wyłączenia
3.4.1. Nadrzędny interes publiczny
3.4.2. Wyłączenia generalne
3.5. Relacja do innych aktów prawa pochodnego
3.6. Przepisy wzmacniające spójność rynku wewnętrznego
3.6.1 Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców
3.6.2 Swoboda świadczenia usług
3.6.1. Prawa odbiorców usług
3.6.2. Obowiązki informacyjne
3.6.3. Współpraca administracyjna
3.6.4. Nadzór nad usługodawcami
Część V. Swoboda przepływu kapitału
Swoboda przepływu kapitału (Anna Zawidzka-Łojek)
1. Wprowadzenie
2. Stopniowa liberalizacja przepływu kapitału do roku 1994
3. Traktatowa pełna liberalizacja przepływu kapitału
4. Źródła prawa
5. Pojęcie przepływu kapitału
6. Kapitał a płatności
7. Swoboda przepływu kapitału a inne swobody rynku wewnętrznego
8. Przeszkody w swobodnym przepływie kapitału
9. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału
9.1. Wyjątki traktatowe
9.2. Wyjątki orzecznicze
10. Nabywanie nieruchomości
11. "Złote akcje"
12. Przepływ kapitału pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a
państwami trzecimi
Część VI. Prawo konkurencji Unii Europejskiej
Prawo konkurencji Unii Europejskiej (Bartosz Degener, Hanna Marczewska)
1. Wprowadzenie
2. Cele prawa konkurencji UE
3. Źródła prawa konkurencji UE
4. Rynek właściwy
5. Siła rynkowa
6. Wpływ na handel między państwami członkowskimi Unii Europejskiej
7. Porozumienia ograniczające konkurencję
7.1. Pojęcie przedsiębiorstwa
7.2. Związki przedsiębiorstw
7.3. Porozumienia w ramach jednego podmiotu gospodarczego
7.4. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki
7.5. Porozumienia horyzontalne i wertykalne
7.6. Cel lub skutek porozumienia, decyzji i uzgodnionej praktyki
7.7. Reguła de minimis
7.8. Wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję
7.9. Najpoważniejsze naruszenia prawa konkurencji UE
8. Nadużywanie pozycji dominującej
8.1. Pozycja dominująca
8.2. Kolektywna pozycja dominująca
8.3. Nadużywanie pozycji dominującej
8.4. Obiektywne uzasadnienie praktyk
8.5. Praktyki cenowe
8.5. Pozostałe praktyki
9. Postępowanie w sprawie naruszenia art. 101 i 102 TFUE
10. Sankcje administracyjne i skutki cywilne naruszenia art. 101 i 102 TFUE
11. Kontrola koncentracji
Wykaz podstawowych orzeczeń dotyczących swobód rynku wewnętrznego oraz prawa
konkurencji Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak, Anna Zawidzka-Łojek)
Indeks wyroków TSUE
Literatura pomocnicza
460 stron, B5, oprawa miękka
- 
- 
- 
-