Kooperatyzm, spółdzielczość, demokracja
Wybór pism
Kooperatyzm, spółdzielczość, demokracja to wybór pism najważniejszych polskich
działaczy politycznych związanych z praktycznie wszystkimi stronami sceny ideowej, na
czele z Edwardem Abramowskim – filozofem, psychologiem, wizjonerem społecznym.
Znajdziemy tu teksty dotyczące głównych założeń i ideałów ruchu
spółdzielczego w początkach XX wieku, społecznych aspektów funkcjonowania
spółdzielni, rozwoju różnorakich gałęzi spółdzielczości – robotniczej,
konsumenckiej, kredytowej czy mieszkaniowej, związków między kooperacją a socjalizmem,
a także rozwoju spółdzielczości żydowskiej. Wspomniane zagadnienia, składając się
na panoramę przedwojennego ruchu spółdzielczego, ukazują doniosłe, acz niedoceniane
dziś miejsce kooperatyzmu wśród idei politycznych rozwijanych na ziemiach Polski.
Wybór pism poprzedzają dwa obszerne teksty wprowadzające czytelnika w poruszaną
tematykę, których autorami są Bartłomiej Błesznowski – historyk idei, redaktor
serii Genealogia współczesności, oraz Remigiusz Okraska – znawca i badacz
przedwojennej spółdzielczości, redaktor naczelny pisma „Nowy Obywatel”. Tom zawiera
także wyczerpującą bibliografię dotyczącą idei kooperatyzmu i historii ruchu
spółdzielczego w Polsce.
Kooperatyzm to idea związana z bujnym rozwojem spółdzielczości, jaki nastąpił w
drugiej połowie XIX i początkach XX stulecia. Spółdzielcze zasady: solidarność,
autonomia, pomoc wzajemna, na trwałe wpisały się w dzieje polskiej „inteligencji
zaangażowanej”, tworząc z kooperatyzmu podskórny paradygmat myślenia o wspólnocie,
zawsze w ścisłym związku ze sprawami elementarnych potrzeb gospodarczych. „Kooperacja
to organizująca się gospodarczo demokracja” – pisał Romuald Mielczarski, jeden z
ojców przedwojennej spółdzielczości.
Dziś, w dobie kryzysu gospodarczego i niepokoju o dalsze losy demokracji,
kooperatyzm ma szansę stać się zaczątkiem nowej dyskusji nad relacją między
gospodarką i polityką, wspólnotą i rynkiem, konsumpcją i obywatelstwem.
Bartłomiej Błesznowski, Utopia w służbie demokracji – wokół źródeł
kooperatyzmu 7
Remigiusz Okraska, Od samopomocy do wizji nowego ustroju. Zarys dziejów rozwoju
materialnego i ideowego spółdzielczości w Polsce do roku 1939 . 46
Nota edytorska . 72
WYBÓR PISM 75
Kooperatyzm i demokracja 77
Edward Abramowski, Idee społeczne kooperatyzmu . 79
Maria Dąbrowska, Ręce w uścisku .103
Jerzy Kurnatowski, Solidaryzm jako doktryna demokracji .111
Romuald Mielczarski, O zjednoczenie ruchu .122
O naprawę Rzeczypospolitej 128
Edward Taylor, Pojęcie spółdzielczości .131
Zadania i cele spółdzielczości .137
Maria Orsetti, Kobieta, której na imię miliony (rzecz o zadaniach kobiet w ruchu
spółdzielczym) .139
Stanisław Thugutt, Społeczne cele spółdzielni .157
Stanisław Wojciechowski, Narodowa ideologia spółdzielczości .165
Marian Rapacki, Program gospodarczy spółdzielczości spożywców .173
Społeczne podstawy spółdzielczości pracy 189
Jan Hempel, Spółdzielnie spożywców (kooperatywy) a związki zawodowe 191
Jan Wolski, Spółdzielnie pracy 197
Stanisław Rychliński, Zakład pracy jako zespół społeczny .219
Ludwik Krzywicki, Stowarzyszenia spożywcze 227
Spółdzielczość powszechna a spółdzielczość robotnicza
245
Marian Rapacki, Powszechność czy klasowość kooperacji 247
Adam Próchnik, Ideologia spółdzielczości robotniczej 254
Spółdzielczość rolnicza i Kasy Stefczyka . 261
Ks. Stanisław Adamski, Przeszłość i przyszłość „Rolników” spółdzielni
rolniczo-handlowych 263
Franciszek Stefczyk, Stanowisko spółdzielczości w rolnictwie 277
Zygmunt Chmielewski, Spółdzielnia gospodarska i jej rozwój . 287
Spółdzielczość mieszkaniowa .301
Teodor Toeplitz, Znaczenie spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego .303
Adam Próchnik, „Szklane domy”: eksperyment z życia spółdzielczego. 312
Spółdzielczość żydowska . 321
Abraham Prowalski, Spółdzielczość żydowska w Polsce odrodzonej . 323
Bibliografia .351
PODZIĘKOWANIA .382
388 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka