Czego nauki polityczne uczą nas o Unii Europejskiej?
Czego Unia Europejska uczy nas w dziedzinie nauk politycznych?
Całościowa i nowatorska analiza organizacji i funkcjonowania Unii
Europejskiej.
Autor założył, że Unia Europejska to w pełni funkcjonujący systemem
polityczny. Kładzie nacisk na funkcjonalny aspekt: analizuje role i możliwości
poszczególnych uczestników, pokazuje zależności i powiązania pomiędzy instytucjami,
ich rolę i kompetencje, wskazuje na grę interesów w ramach Unii Europejskiej. I
część poświęcona jest władzy wykonawczej, prawodawczej i sądowniczej, II część
– obywatelom, opinii publicznej oraz wyborom i reprezentacji, III część – procesom
politycznym właściwym Unii.
Celem tej książki jest wyjaśnienie, jak obecnie działa UE. Do kogo ostatecznie
należy władza wykonawcza? W jakich sytuacjach Parlament Europejski (PE) ma wpływ na
proces legislacyjny? Czy Trybunał Sprawiedliwości jest poza kontrolą polityczną?
Dlaczego niektórzy obywatele popierają istnienie instytucji centralnych, a inni są im
przeciwni? Jaki wpływ na wybór polityk mają partie polityczne i wyniki głosowań
wyborczych? Dlaczego niektóre grupy społeczne mają większy wpływ na agendę
polityczną UE niż inne? Czy polityki kształtujące wspólny rynek mają charakter
deregulacyjny, czy zachodzi zjawisko „reregulacji”? Kto traci, a kto zyskuje w
procesie wydatków budżetowych? Jakie są polityczne konsekwencje integracji ekonomicznej
i walutowej? Czy polityka UE rozszerza i chroni prawa i wolność obywateli? Wreszcie, w
jakiej mierze instytucje centralne UE mogą mówić jednym głosem na arenie światowej?
(Fragment tekstu)
[...] z książki mogą skorzystać przede wszystkim studenci, rozmaitych kierunków:
prawa, politologii, socjologii, europeistyki. Każdy bowiem znajdzie coś, co pozwoli mu
rozszerzyć perspektywę spojrzenia na fenomen integracji.
(Fragment recenzji dr hab. Katarzyny Sobolewskiej-Myślik)
Spis treści:
Wstęp do wydania drugiego
Wstęp do wydania pierwszego
Spis tabel i wykresów
Wykaz skrótów
1. Wstęp: System polityczny UE
UE: system polityczny, ale nie państwo
Działanie systemu politycznego UE
Aktorzy, instytucje i wyniki procesu politycznego: podstawy współczesnych nauk
politycznych
Teorie integracji europejskiej i polityki UE
Podział kompetencji politycznych w UE: „umowa konstytucyjna”
Struktura książki
CZĘŚĆ I
PODZIAŁ WŁADZ
2. Władza wykonawcza
Teorie władzy wykonawczej, delegowanie i swoboda w korzystaniu z uprawnień
Zakres władzy Rady UE i państw członkowskich
Traktaty i reformy traktatów: zamierzona i niezamierzona delegacja władzy
Rada Europejska: pierwszeństwo wpływu na politykę UE i „otwarta metoda koordynacji”
Koordynacja procesu tworzenia polityki UE przez państwa członkowskie: „fuzja” i
„europeizacja”
Zakres władzy Komisji Europejskiej
Gabinet polityczny: główna instytucja wykonawcza UE
System administracyjny UE
Instytucje regulacyjne: organizacje typu quango
System komitologii: współdziałanie podwójnej egzekutywy
Procedury w systemie komitologii
Konflikt międzyinstytucjonalny w wyborze i działaniu procedur
Demokratyczne mechanizmy kontroli egzekutywy UE
Odpowiedzialność polityczna: wybór i wotum nieufności wobec Komisji
Odpowiedzialność administracyjna: kontrola parlamentarna i transparencja
Organizacja władzy wykonawczej w UE
Zapotrzebowanie na rząd unijny: delegacja selektywna państw członkowskich
Wkład rządu unijnego: preferencje Komisji, przedsiębiorczość i wpływy
Podsumowanie: polityka podwójnej egzekutywy
3. Władza prawodawcza
Teorie koalicji legislacyjnych i organizacji systemu władzy prawodawczej
Ewolucja systemu legislacyjnego UE
Polityka legislacyjna w Radzie
Tworzenie agendy: prezydencja Rady, rady sektorowe i komitety
Sposoby głosowania i sojusze polityczne w Radzie UE
Polityka legislacyjna w Parlamencie Europejskim
Zachowania członków PE: reelekcja i awanse w PE, polityka parlamentarna
Tworzenie agendy: kierownictwo, frakcje polityczne i komisje parlamentarne
Tworzenie koalicji
Negocjacje prawodawcze pomiędzy Radą a PE
Teoretyczne modele systemu dwuizbowego UE
Empiryczny dowód władzy Parlamentu
Podsumowanie: duża złożoność znanej polityki
4. Władza sądownicza
Polityczne teorie konstytucji i sądów
System prawny UE i Europejski Trybunał Sprawiedliwości
Skład i działanie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
Konstytucjonalizacja UE
Bezpośrednia skuteczność: prawo UE jako prawo dla obywateli UE
Nadrzędność: prawo UE jako prawo pierwszego rzędu? .
Integracja przez prawo i konstytucjonalizm ekonomiczny
Cechy quasi-państwowe: zewnętrzna suwerenność i wewnętrzny przymus
Kompetenz-Kompetenz: kontrola sądowa w konflikcie kompetencyjnym
Przenikanie prawa unijnego do narodowych systemów prawnych
Ilościowo: wykorzystanie orzeczeń ETS w trybie prejudycjalnym przez sądy krajowe
Jakościowo: akceptacja systemu prawnego UE przez sądy krajowe
Polityka sądownicza UE
Formalizm prawny i kultura prawna
Aktywizm Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
Strategiczne działania sądów krajowych: delegacja władzy i rywalizacja sądów
Interesy prywatne: inni uczestnicy w ETS
Strategiczne działania rządów narodowych
Podsumowanie: niepewny los czy rodząca się równowaga?
CZĘŚĆ II
POLITYKA
5. Opinia publiczna
Teorie społecznych podstaw polityki
Opinia publiczna wobec UE: koniec konsensu permisywnego
Integracja słabsza czy mocniejsza: dobra czy zła Europa?
Podziały narodowe
Konflikty ponadnarodowe: interesy grup społecznych
Inne podziały ponadnarodowe: wiek, wykształcenie, płeć, religia, elitarność v.
egalitaryzm
Kierunek dla Europy: Europa prawicowa czy lewicowa?
Powiązania wyborcze: łączenie dwóch wymiarów Unii
Podsumowanie: UE jako społeczeństwo pluralistyczne
6. System demokratyczny, partie polityczne i wybory
System demokratyczny: wybór partii, liderów partyjnych i polityki partyjnej
„Deficyt demokracji”
Partie polityczne: konkurencja międzypartyjna i organizacja partii
Partie narodowe a wspólna Europa
Partie polityczne na szczeblu europejskim
Wybory: wybory do PE i referenda w UE
Wybory do PE: rywalizacja na poziomie narodowym czy europejskim?
Referenda dotyczące członkostwa w UE i reformy traktatów
W kierunku bardziej demokratycznej Unii?
Parlament większościowy i/lub z większym zakresem władzy
Wybory Komisji: parlamentarne czy prezydencjalne?
Podsumowanie: w kierunku bardziej demokratycznego rządu UE?
7. Reprezentacja interesów politycznych
Teorie polityk prowadzonych przez grupy nacisku
Lobbing na poziomie Europy: grupy nacisku i tworzenie polityki w UE
Biznesowe grupy nacisku: firmy jako aktorzy polityczni
Związki zawodowe, interesy publiczne i ruchy społeczne
Interesy terytorialne: u źródeł wielopoziomowego systemu rządów
Interesy narodowe i kartele w UE
Proces reprezentacji interesów
Przyczyny reprezentacji interesów: globalizacja i europeizacja
Przyczyny większej dostępności UE: zapotrzebowanie na specjalistyczną wiedzę oraz
negocjacje w procesie legislacyjnym
Podsumowanie: zróżnicowane style reprezentacji interesów
CZĘŚĆ III
KSZTAŁTOWANIE POLITYKI NA SZCZEBLU UE
8. Regulacja jednolitego rynku europejskiego
Teorie regulacji
Deregulacja przez integrację negatywną: jednolity rynek UE i polityka ochrony
konkurencji
Jednolity rynek
Polityka ochrony konkurencji
Nowe metody liberalizacji rynku: otwarta metoda koordynacji i proces Lamfalussy’ego
Efekt polityki deregulacyjnej: liberalizacja i konkurencja regulacyjna
Reregulacja przez integrację pozytywną: polityka ochrony środowiska i polityka
społeczna
Polityka ochrony środowiska
Polityka społeczna
System reregulacyjny UE: pomiędzy harmonizacją a woluntaryzmem
Polityka regulacyjna UE
Zapotrzebowanie na regulacje: negocjacje międzyrządowe
Zapotrzebowanie na regulacje: prywatne grupy nacisku i europluralizm
Podaż regulacji: przedsiębiorczość polityczna, pomysły polityczne i kształtowanie
decyzji
Ograniczenia instytucjonalne: przepisy legislacyjne i struktura polityczna
Podsumowanie: neoliberalizm w zetknięciu z rynkiem społecznym
9. Wydatki budżetowe UE
Teorie wydatków publicznych i redystrybucji
Budżet Unii Europejskiej
Dochody i system zasobów własnych
Wydatki budżetowe
Procedura uchwalania budżetu: „siła portfela”
Wspólna polityka rolna
Cele i działanie WPR
Problemy z WPR
Reforma WPR: w kierunku nowego rodzaju polityki (socjalnej)
Tworzenie polityki rolnej: czy da się złamać żelazny trójkąt?
Polityka spójności
Działanie polityki spójności
Efekt: polityka z niepewnymi konsekwencjami dla konwergencji
Tworzenie polityki spójności: rola Komisji, rządów państw członkowskich i regionów
Inne polityki wewnętrzne
Badania i rozwój
Infrastruktura
Integracja społeczna i europejskie społeczeństwo obywatelskie
Polityka budżetowa w UE .
Negocjacje międzyrządowe: kalkulacje narodowych kosztów i korzyści
Interesy prywatne: rolnicy, regiony, naukowcy i euro-pork
Przedsiębiorczość Komisji: promowanie rządów wielopoziomowych
Zasady instytucjonalne: jednomyślność, większość kwalifikowana, ustalanie agendy
politycznej i zasada zrównoważonego budżetu
Podsumowanie: zbiór powiązanych transakcji społecznych
10. Unia gospodarcza i walutowa
Ekonomia polityczna unii walutowej
Powstanie UGW
Raport Delorsa
Traktat z Maastricht
Kto się kwalifikuje? Naciąganie kryteriów konwergencji
Rozwiązywanie innych problemów: łagodzenie niezadowolenia rządu francuskiego
Unia gospodarcza i walutowa
Racjonalność ekonomiczna: integracja gospodarcza i optymalny obszar walutowy
Negocjacje międzypaństwowe: układ francusko-niemiecki
Wpływ na agendę polityczną aktorów pozapaństwowych: Komisja i banki Centralne
Siła idei: konsens monetarystyczny
Polityka gospodarcza i walutowa w UGW
Niezależność EBC: budowanie wiarygodności i reputacji
Ustalanie stóp procentowych przez EBC
Cel inflacyjny: relacje pomiędzy EBC a Ecofin
Krajowa polityka fiskalna: pakt stabilności i wzrostu
Europejska polityka fiskalna: transfery budżetowe i harmonizacja podatkowa
Elastyczność rynku pracy: mobilność kadr, reformy strukturalne i umowy Płacowe
Efekt zewnętrzny UGW
Podsumowanie: potrzeba koordynacji polityki
11. Polityka wolności i bezpieczeństwa obywateli
Teorie obywatelstwa i państwa
Europejska polityka wolności i bezpieczeństwa obywateli
Od swobodnego przepływu pracowników do „obszaru wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości”
Swobodny przepływ osób
Podstawowe prawa i wolności
Polityka imigracyjna i azylowa
Współpraca policyjna i sądowa
Objaśnienie polityki wolności i bezpieczeństwa obywateli
Presja zewnętrzna: wzrost migracji i przestępstw w skali międzynarodowej
Interesy rządów: od high politics do porażki regulacyjnej i żądań wyborców
Strategie biurokratów: strefy wpływów i paradygmat kontroli
Przedsiębiorczość ponadnarodowa: wiarygodność i odpowiedzialność
Podsumowanie: zrąb państwa paneuropejskiego
12. Polityka zagraniczna
Teorie stosunków międzynarodowych i ekonomii politycznej
Zewnętrzna polityka gospodarcza: wolny handel, nie „forteca Europa”
Struktura handlu UE
Wspólna polityka handlowa
Wielostronne umowy handlowe: GATT i WTO
Dwustronne preferencyjne umowy handlowe
Polityka rozwojowa: pomoc i handel we „wszystkim oprócz broni”
Zewnętrzne stosunki polityczne: w kierunku unijnej polityki zagranicznej
Rozwój współpracy i wspólne podejmowanie decyzji w polityce zagranicznej
Sukcesy i porażki polityki: rozbieżność pomiędzy możliwościami a oczekiwaniami
Polityka zagraniczna UE
Globalna (współ)zależność gospodarcza i geopolityczna
Cele i priorytety twardej polityki bezpieczeństwa narodowego
Narodowe interesy gospodarcze: rządy państw członkowskich i firmy międzynarodowe
Reguły instytucjonalne: procedury podejmowania decyzji i ustalanie agendy przez Komisję
Podsumowanie: „miękkie mocarstwo”?
13. Podsumowanie: refleksje na temat Unii Europejskiej .
Czego dyscyplina nauk politycznych uczy nas na temat UE
Władze UE, polityka i kształtowanie decyzji politycznych na szczeblu UE
Związki pomiędzy instytucjami sprawującymi władzę, polityką i procesem jej
kształtowania w UE
Czego UE uczy nas w dziedzinie nauk politycznych
Posłowie do wydania polskiego (Monika Poboży)
Załącznik: Procedury podejmowania decyzji w Unii Europejskiej
Bibliografia
Indeks nazwisk
584 strony, oprawa miękka
- 
- 
- 
-