Łączenie solidaryzmu z wolnością w ubezpieczeniach społecznych
Książka Christopha Sowady jest pierwszą na polskim rynku, która ukazuje problemy
funkcjonowania i zmian systemu zdrowotnego w pełni jego teoretycznej i praktycznej
złożoności. Jednocześnie pozbawia złudzeń co do tego, że istnieje jedno remedium i
możliwe są szybkie i zasadnicze przeobrażenia tego systemu.
(…) Szczególnie wartościowe w tej pracy jest to, że
ogólne rozważania na temat łączenia rynku i państwa (public – private mix) w
systemie zdrowotnym są konfrontowane z doświadczeniami wieloletniego reformowania tych
systemów w trzech krajach, które świadomie wybrały poszukiwanie odpowiednich proporcji
w działaniu zróżnicowanych mechanizmów: Szwajcarii, Niemiec i Holandii.
(…) Oryginalnym elementem tych rozważań jest potraktowanie solidaryzmu; nie tyle jako
wartości (celu), a de facto – jako instrumentu ładu społeczno-gospodarczego, obok
rynku i państwa.
Prof. dr hab. Stanisława Golinowska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Christoph Sowada (ur. w roku 1966), absolwent uniwersytetu
Justusa Liebiga w Giessen (Niemcy), uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych na
uniwersytecie w Poczdamie (Niemcy). Od roku 2000 pracownik Instytutu Zdrowia Publicznego
Uniwersytetu Jagiellońskiego, współtwórca pierwszego w Polsce zespołu ekonomiki
zdrowia. W pracy naukowej i dydaktyce zajmuje się głównie problemami finansowania
w ochronie zdrowia. Współautor raportów Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce
– Zielona Księga I i Zielona Księga II, autor
kilkudziesięciu publikacji naukowych.
Wprowadzenie
CZĘŚĆ PIERWSZA
Rozdział I
Normatywne i metodologiczne założenia koncepcji SMSM
1.1. Społeczna gospodarka rynkowa
1.2. Racjonalność homo oeconomicus i metodologiczny indywidualizm
1.3. Struktura nadrzędnych celów społeczeństwa otwartego
1.3.1. Pokój
1.3.2. Wolność
1.3.3. Sprawiedliwość
1.3.4. Dobrobyt
1.4. Cele pośrednie realizowane przez system finansowego zabezpieczenia opieki zdrowotnej
1.4.1. Funkcjonalny cel zdrowotny - zabezpieczenie finansowe świadczeń w momencie
wystąpienia potrzeby zdrowotnej
1.4.1.1. Indywidualny wymiar celu zdrowotnego
1.4.1.2. Społeczny wymiar celu zdrowotnego
1.4.2. Funkcjonalny cel bezpieczeństwa - zabezpieczenie finansowe potencjalnie
potrzebnych świadczeń
1.4.2.1. Indywidualny wymiar celu bezpieczeństwa
1.4.2.2. Społeczny wymiar celu bezpieczeństwa
1.4.3. Efektywna alokacja i kapitał społeczny
1.5. Harmonia/balans celów
Rozdział II
Podstawowe instrumenty realizacji celów
2.1. Instrumenty realizacji celów w modelu społeczeństwa otwartego
2.2. Rynek
2.2.1. Zasadnicze elementy mechanizmu rynkowego
2.2.1.1. Konkurencja
2.2.1.2. Mechanizm cenowy
2.2.2. Zawodność instrumentu rynku - perspektywa teorii pozytywnej i normatywnej
2.2.2.1. Dobra publiczne i dobra społeczne
2.2.2.2. Efekty zewnętrzne
2.2.2.3. Rosnące efekty (korzyści) skali i monopole
2.2.2.4. Ograniczona suwerenność konsumencka
2.2.2.5. Niekompletność informacji i asymetrie informacyjne
2.2.3. Rynek a sprawiedliwość
2.3. Państwo
2.3.1. Zadania państwa w społeczeństwie otwartym
2.3.2. Zawodność państwa
2.3.2.1. Konkurencja partyjna i cel wygrania wyborów
2.3.2.2. Biurokracja
2.3.2.3. Grupy interesu
2.4. Solidaryzm
2.4.1. Istota narzędzia solidaryzmu
2.4.2. Solidaryzm a sprawiedliwość
2.4.3. Zawodność solidaryzmu
2.4.3.1. Zawodność solidaryzmu a wielkość grupy solidarnej
2.4.3.2. Normatywna zawodność solidaryzmu
2.5. Narzędzia rynku, państwa i solidaryzmu-wstępne wnioski
Rozdział III
Techniki finansowania opieki zdrowotnej
3.1. Źródła i techniki finansowania a instrumenty realizacji celów
3.2. Finansowanie bezpośrednie (out of pocket)
3.3. Finansowanie budżetowe
3.4. Finansowanie ubezpieczeniowe
3.4.1. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne
3.4.2. Parafiskalne ubezpieczenie zdrowotne
3.4.3. Solidarne ubezpieczenie zdrowotne
3.5. Inne techniki finansowania
3.5.1. Organizacja pomocy ex post
3.5.2. Medyczne/zdrowotne konta oszczędnościowe
3.5.3. Bon zdrowotny
CZĘŚĆ DRUGA
Rozdział IV
Podmiotowy i przedmiotowy zakres ubezpieczenia zdrowotnego w koncepcji SMSM
4.1. Systemy referencyjne
4.1.1. Szkic rozwoju niemieckiego systemu finansowania opieki zdrowotnej
4.1.2. Szkic rozwoju szwajcarskiego systemu finansowania opieki zdrowotnej
4 1.3. Szkic rozwoju holenderskiego systemu finansowania opieki zdrowotnej
4.2. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego
4.2.1. Powszechność zabezpieczenia a obowiązek ubezpieczenia
4 2.2. Obowiązek ubezpieczenia w Niemczech, Szwajcarii i Holandii
4.2.2.1. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech
4.2.2.2. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w Szwajcarii
4.2.2.3. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w Holandii
4.2.2.4. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego - wnioski
4.3. Zakres świadczeń gwarantowanych przez obowiązkowe ubezpieczenie
4.3.1. Uzasadnienie ograniczeń gwarantowanego koszyka świadczeń
4.3.2. Explicite ograniczony koszyk gwarantowany a medycyna dwóch klas
4.3.3. Zasady tworzenia koszyka
4.3.4. Świadczenia gwarantowane w Niemczech, Szwajcarii i Holandii
4.3.4.1. Świadczenia gwarantowane w Niemczech
4.3.4.2. Świadczenia gwarantowane w Szwajcarii
4.3.4.3. Świadczenia gwarantowane w Holandii
4.3.5. Świadczenia gwarantowane - wstępne wnioski
Rozdział V
Zasady kalkulacji składki
5.1. Obowiązkowe ubezpieczenie prywatne
5.2. Obowiązkowe ubezpieczenie solidarne
5.2.1. Zróżnicowanie składek ryczałtowych
5.2.2. Zmiana składki ryczałtowej w trakcie trwania ubezpieczenia
5.3. Obowiązkowe ubezpieczenie parafiskalne
5.3.1. Sprawiedliwość składki zależnej od dochodu
5.3.2. Alokacyjna efektywność składki solidarnej i składki parafiskalnej
5.3.3. Podział składki między pracodawcę i pracownika
5.4. Kalkulacja składki w systemie niemieckim, holenderskim i szwajcarskim
5.4.1. Kalkulacja składek podstawowych ubezpieczeń zdrowotnych w Niemczech
5.4.1.1. Podstawa naliczania składek w systemie GKV
5.4.1.2. Stopa składki GKV
5.4.1.3. Podział składki między ubezpieczonego i pracodawcę oraz ubezpieczenie rentowe
5.4.1.4. Odwrotna redystrybucja dochodów w GKV
5.4.1.5. Kalkulacja składek w prywatnym ubezpieczeniu
5.4.2. Powszechne solidarne ubezpieczenie w Szwajcarii
5.4.3. Powszechne parafiskalno-solidarne ubezpieczenie w Holandii
5.5. Wsparcie dla osób z niewystarczającą zdolnością płatniczą
5.5.1. Ustalenie wysokości zasiłku celowego
5.5.1.1. Definicja i granica dochodu własnego uprawniającego do otrzymania zasiłku
5.5.1.2. Uprawnienia do zasiłku a rozkład dochodów własnych w cyklu życia
5.5.1.3. Wysokość zasiłku a rodzaj ubezpieczenia
5.5.1.4. Redukcja składki przy wzroście dochodów własnych
5.5.2. Ujemny podatek dochodowy jako alternatywa dla zasiłku celowego
5.6. Pomoc w wypełnieniu obowiązku ubezpieczenia w Niemczech, Szwajcarii i Holandii
5.6.1. Zasiłki składkowe w Niemczech
5.6.2. Zasiłki składkowe w Szwajcarii
5.6.3. Zasiłki składkowe w Holandii
5.7. Kalkulacja składki i pomoc państwa w jej regulacji - wstępne wnioski
Rozdział VI
Wolność wyboru ubezpieczonych i konkurencja płatników
6.1. Konkurencja związana ramami solidaryzmu
6.1.1. Pozytywny wymiar konkurencji i akceptacja jej wyników
6.1.2. Rola państwa w instytucjonalizacji konkurencji
6.1.3. Konkurencja, racjonalizacja i stosunki własności
6.2. Pola konkurencji
6.2.1. Zakres ubezpieczonych świadczeń
6.2.2. Dopuszczenie selektywnego kontraktowania świadczeniodawców
6.2.3. Ograniczenia w wyborze świadczeniodawcy przez pacjenta
6.2.4. Wysokość składki podstawowej i jej stabilizacja w czasie
6.2.5. Dostępność ubezpieczyciela i jakość obsługi klienta
6.2.6. Bodźce finansowe dla ubezpieczonych
6.2.6.1. Szczególne uzasadnienie implementacji bodźców finansowych dla ubezpieczonego w
systemie SMSM
6.2.6.2. Kompatybilność podstawowych instrumentów sterowania popytem z systemem SMSM
6.2.6.3. Konkurencja, bodźce finansowe i wybór ubezpieczonego
6.3. Konkurencja ubezpieczycieli i wybór dla ubezpieczonych w Niemczech, Szwajcarii i
Holandii
6.3.1. Konkurencja płatników i wybór dla ubezpieczonych w Niemczech
6.3.1.1. Wybór i zmiana ubezpieczyciela
6.3.1.2. Zakres świadczeń
6.3.1.3. Przymus kontraktowania
6.3.1.4. Składka
6.3.1.5. Bodźce finansowe dla ubezpieczonych
6.3.2. Konkurencja płatników i wybór dla ubezpieczonych w Szwajcarii
6.3.2.1. Wybór i zmiana ubezpieczyciela
6.3.2.2. Zakres świadczeń
6.3.2.3. Przymus kontraktowania
6.3.2.4. Składka
6.3.2.5. Bodźce finansowe
6.3.3. Konkurencja płatników i wybór dla ubezpieczonych w Holandii
6.3.3.1. Wybór i zmiana ubezpieczyciela
6.3.3.2. Zakres świadczeń
6.3.3.3. Przymus kontraktowania
6.3.3.4. Składka
6.3.3.5. Bodźce finansowe
6.4. Konkurencja ubezpieczycieli a selekcja ryzyka
6.4.1. Mechanizmy selekcji ryzyka w społecznych ubezpieczeniach zdrowotnych
6.4.2. Mechanizm wyrównania finansowego między ubezpieczycielami
6.5. Wyrównanie finansowe między ubezpieczycielami w Niemczech, Szwajcarii i Holandii
6.5.1. Wyrównanie finansowe między kasami chorych w Niemczech
6.5.2. Wyrównanie finansowe w powszechnym ubezpieczeniu w Szwajcarii
6.5.3. Wyrównanie finansowe w Holandii
6.6. Konkurencja ubezpieczycieli i wybór ubezpieczonych - ocena wstępna
Rozdział VII
Stabilizacja ubezpieczenia i składki w długim okresie
7.1. Zewnętrzne wyzwania dla systemu SMSM
7.1.1. Zmiany struktury demograficznej i problem starości
7.1.2. Postęp naukowy i technologiczny
7.1.3. Zmiany w postawach i wartościach a skłonność do płacenia
7.2. SMSM a stabilizacja składek w długim okresie
7.2.1. Pułapka umowy społecznej
7.2.2. Racjonowanie świadczeń na starość
7.2.3. Ogólne rezerwy demograficzne
7.2.4. Zindywidualizowane rezerwy na starość - mechanizm kapitałowy
7.2.4.1. Cele i zagrożenia mechanizmu kapitałowego
7.2.4.2. Konstrukcja rezerwy na starość a wpływ nieubezpieczalnych czynników
7.2.4.3. Rezerwy na starość a zmiana ubezpieczyciela
7.2.4.4. Indywidualizacja rezerw na starość a zachowania strategiczne
7.2.4.5. Problemy okresu przejściowego
7.2.5. Kombinacja ubezpieczenia zdrowotnego z ubezpieczeniem na życie
7.3. Rezerwy na starość w niemieckim systemie PKV
7.4. Zabezpieczenie stabilności składki w długim okresie - ocena wstępna
Podsumowanie i wnioski końcowe
Bibliografia
Spis rycin
Spis tabel
Indeks nazwisk
426 stron, B5, oprawa miękka
