English version

• polskie
podział tematyczny
 
• anglojęzyczne
podział tematyczny
 
Newsletter:

• Zamów informacje o nowościach z wybranego tematu
 
Informacje:

• o księgarni

• koszty wysyłki

• kontakt

• Cookies na stronie

Zwalczanie karteli w prawie antymonopolowym i karnym

Tytułowy problem tej pracy ma obecnie szczególne znaczenie, zarówno naukowe, jak i praktyczne. W płaszczyznach gospodarczej i prawnej zaczynają bowiem współistnieć zarówno w Europie, jak i na świecie co najmniej dwa modele odpowiedzialności za naruszenia zakazu karteli: administracyjny i karny. Istotne jest więc, że na rynku ukazuje się książka, która jest odbiciem rozważań dogmatycznych i praktyki. Podjętą tu problematykę należy ocenić jako w pełni aktualną i mającą duże znaczenie poznawcze dla polskiego i europejskiego prawa konkurencji. Monografia nie tylko porządkuje dotychczasową wiedzę, lecz także wytycza kierunki jej dalszego rozwoju. 

(z recenzji dr. hab. Pawła Podreckiego, WPiA UJ)

Książka stanowi cenny wkład w rozwój doktryny prawa antymonopolowego i karnego. Będzie z pewnością przydatna w praktyce stosowania przepisów antykartelowych.. Może się też przyczynić do właściwego ukierunkowania przedsięwzięć ustawodawczych. Autorka wykazała się imponującą erudycją, wykorzystując w szerokim zakresie zagraniczną literaturę przedmiotu. Poruszone problemy omawia w sposób wnikliwy i krytyczny, w wielu sprawach jej analizy mają charakter pionierski. 

(z recenzji prof. dr. hab. Lecha Gardockiego, WPiA UW)   

Dr hab. Małgorzata Król-Bogomilska jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Prawa i Administracji UW i w Instytucie Nauk Prawnych PAN. Kieruje Zakładem Prawa Konkurencji w INP PAN, jest członkiem Izby Adwokackiej i Izby Radców Prawnych w Warszawie. Jest wykładowcą Podyplomowego Studium Prawa Konkurencji w INP PAN, Podyplomowego Studium Własności Intelektualnej oraz Podyplomowego Studium Prawa Spółek działających przy WPiA UW. W latach 1991–2008 pracowała w Departamencie Prawnym Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów; jako pełnomocnik Prezesa UOKiK reprezentowała ten organ przed sądami rozstrzygającymi sprawy antymonopolowe, w tym wielokrotnie przed Sądem Najwyższym.
Specjalizuje się w problematyce prawa karnego, w szczególności prawa karnego gospodarczego oraz w problematyce prawa konkurencji. Odbyła liczne staże naukowe, m.in. w Londynie, Paryżu, Luksemburgu, Dijon, Sztokholmie, Wiedniu, we Florencji oraz w Brukseli. Jest autorką wielu prac naukowych, m.in. monografii „Formy winy" w prawie karnym w świetle psychologii (1991) i Kary pieniężne w prawie antymonopolowym (2001) oraz autorką licznych artykułów i glos w czasopismach prawniczych, a także ekspertyz prawniczych.

Wykaz skrótów

Od Autorki

Rozdział 1
Wprowadzenie
1.1. Uwagi wstępne
1.2. U źródeł współczesnego prawa konkurencji
1.3. Czy Europa pójdzie w ślady Ameryki?
1.4. W obliczu wzrastającej liczby państw dokonujących kryminalizacji naruszeń kartelowych
1.5. Cele opracowania i pytania badawcze
1.6. Płaszczyzny i metody badawcze
1.6.1. Płaszczyzny badawcze
1.6.2. Metody badawcze
1.7. Kwestie terminologiczne

Rozdział 2
Zwalczanie karteli - problematyka prawno-ekonomiczna
2.1. Porozumienie kartelowe jako forma walki rynkowej
2.2. Rywalizacja rynkowa z zastosowaniem innych metod
2.3. Ekonomiczne źródła rozwoju prawa kartelowego
2.4. Ekonomiczne (i nie tylko) podstawy definicji naruszeń kartelowych
2.5. Znaczenie nurtu ekonomizacji w praktyce stosowania prawa konkurencji

Rozdział 3
Podstawy odpowiedzialności za naruszenia kartelowe w unijnym i polskim prawie antymonopolowym
3.1. Porozumienie kartelowe jako delikt administracyjny
3.2. Rozwój prawa kartelowego
3.2.1. Historyczne korzenie
3.2.2. Ewolucja unijnego prawa kartelowego
3.2.3. Ewolucja polskiego prawa kartelowego
3.3. Zróżnicowanie źródeł prawa we współczesnym prawie konkurencji
3.3.1. Źródła unijnego prawa dotyczącego praktyk kartelowych
3.3.2. Uregulowania o charakterze soft law w unijnym prawie konkurencji
3.3.3. Zawiadomienia Komisji w sprawie najlepszych praktyk
3.3.4. Źródła polskiego prawa antymonopolowego dotyczącego praktyk kartelowych
3.3.5. Uregulowania o charakterze soft law w polskim prawie antymonopolowym
3.4. Zakaz porozumień kartelowych
3.5. Pojęcie przedsiębiorcy i związku przedsiębiorców
3.5.1. Szerokie funkcjonalne pojęcie przedsiębiorstwa w prawie unijnym
3.5.2. Pojęcie przedsiębiorcy w polskim prawie konkurencji
3.6. Pojęcie i rodzaje porozumień kartelowych
3.6.1. Pojęcie porozumienia
3.6.2. Możliwość wpływu na handel między państwami członkowskimi
3.6.3. Otwarty katalog porozumień kartelowych
3.6.4. Porozumienia zakazane ze względu na cel lub na skutek (object i effect)
3.6.5. Odczuwalność i bagatelność ograniczeń konkurencji
3.6.6. Porozumienia polegające na wymianie informacji
3.7. Wyłączenia spod zakazu porozumień kartelowych
3.8. Porozumienia kartelowe a zachowania paralelne
3.9. Zbieg przepisów o zakazie porozumień i o zakazie nadużycia pozycji dominującej

Rozdział 4
Szczególne formy uczestnictwa w porozumieniach kartelowych
4.1. Różnorodność form udziału w porozumieniu kartelowym
4.2. Pomocnictwo jako forma współdziałania w porozumieniu kartelowym (facilitator liability)
4.2.1. Czy działania spółki doradczej są formą uczestnictwa w kartelu?
4.2.2. Karalność uczestnictwa spółki doradczej w naruszeniu kartelowym - nowością w praktyce antymonopolowej?
4.2.3. Spór w sprawie AC-Treuhand AG
4.2.4. Kolejne decyzje dotyczące pomocnictwa w sprawach kartelowych
4.3. Odpowiedzialność biernego uczestnika uzgodnień kartelowych
4.3.1. Wprowadzenie
4.3.2. Bierny uczestnik spotkania a bierny uczestnik porozumienia - uwagi polemiczne
4.3.3. Bierny uczestnik spotkania - pomocnikiem przez zaniechanie?
4.4. Wnioski

Rozdział 5
Podmiotowe umiejscowienie odpowiedzialności za naruszenia kartelowe
5.1. Odpowiedzialność za naruszenia w ramach grupy kapitałowej (parental liability)
5.1.1. Uwagi wstępne
5.1.2. Decydujący wpływ podmiotu dominującego - standard dowodowy w świetle orzecznictwa unijnego
5.1.3. Odpowiedzialność podmiotu dominującego a problem winy
5.1.4. Wpływ na politykę handlową jako podstawa domniemania decydującego wpływu
5.1.5. Droga do obalenia domniemania decydującego wpływu
5.1.6. Ocena domniemania decydującego wpływu w sytuacji niepełnej własności udziałów
5.1.7. Odpowiedzialność podmiotu dominującego w ramach joint ventures
5.1.8. Solidarna odpowiedzialność za grzywnę
5.1.9. Odpowiedzialność podmiotu dominującego - wątpliwości i uwagi krytyczne
5.1.10. Potrzeba nowego kierunku
5.1.11. Wnioski
5.2. Odpowiedzialność następcy prawnego (successor liability)
5.2.1. Uwagi wstępne
5.2.2. Odpowiedzialność następcy prawnego w świetle orzecznictwa unijnego
5.2.3. Odpowiedzialność następcy prawnego w świetle orzecznictwa polskiego
5.2.4. Przenoszenie odpowiedzialności na następcę - uwagi krytyczne
5.2.5. Wnioski

Rozdział 6
Sankcje administracyjne, penalne i cywilne z tytułu naruszeń kartelowych w unijnym i polskim prawie antymonopolowym
6.1. Sankcje administracyjne
6.1.1. Pojęcie sankcji w prawie administracyjnym
6.1.2. Rodzaje decyzji wydawanych przez Komisję i Prezesa UOKiK
6.1.3. Rodzaje sankcji administracyjnych (bez pierwiastka penalnego)
6.1.3.1. Stwierdzenie praktyki ograniczającej konkurencję i nakaz jej zaniechania
6.1.3.2. Uznanie praktyki za ograniczającą konkurencję i stwierdzenie zaniechania jej stosowania
6.1.3.3. Zastosowanie środków tymczasowych (interim measures)
6.1.3.4. Nałożenie zobowiązania na przedsiębiorstwo (commitment)
6.2. Sankcje penalne
6.2.1. Podstawy nakładania grzywien w sprawach kartelowych w prawie unijnym
6.2.2. Zasady wymiaru grzywien w sprawach kartelowych w prawie unijnym
6.2.3. Podstawy nakładania kar pieniężnych w sprawach kartelowych w prawie polskim
6.2.4. Zasady wymiaru kar pieniężnych w sprawach kartelowych w prawie polskim
6.2.5. Wzrost kar we współczesnej praktyce antymonopolowej
6.2.6. Znaczenie funkcji gwarancyjnej zasad stosowania kar pieniężnych
6.2.6.1. Zasada określoności naruszenia jako podstawy nałożenia kary
6.2.6.2. Zasada określoności kary
6.2.7. Subiektywne podstawy nakładania kar
6.3. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w postępowaniach ugodowych w sprawach kartelowych prowadzonych przez Komisję
6.4. Dobrowolne poddanie się karze w świetle projektu polskiej ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
6.5. Sankcje cywilnoprawne
6.6. Wnioski

Rozdział 7
Polityka łagodzenia kar (leniency) w sprawach kartelowych
7.1. Uwagi wstępne
7.2. Program leniency w Stanach Zjednoczonych
7.3. Zasady programu leniency w unijnym systemie prawa konkurencji
7.4. Zasady programu leniency w polskim systemie prawa konkurencji
7.5. Rosnąca liczba państw stosujących programy leniency
7.6. Działania zmierzające do harmonizacji programów leniency w państwach UE
7.7. Zróżnicowanie zasad programów leniency w państwach członkowskich UE
7.8. Poszukiwania nowych rozwiązań w państwach członkowskich UE
7.9. Zasady programu leniency w świetle projektu polskiej ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
7.10. Wnioski

Rozdział 8
Charakter sankcji penalnych w sprawach o administracyjne delikty kartelowe w świetle orzecznictwa strasburskiego i unijnego
8.1. Uwagi wstępne
8.2. Spór o charakter grzywien w sprawach antymonopolowych
8.2.1. Natura grzywien w świetle rozporządzenia Rady nr 1/2003
8.2.2. Praktyczne ukierunkowanie sporu - zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 EKPCz
8.3. Kierunki w orzecznictwie strasburskim
8.3.1. Pojęcie oskarżenia w sprawie karnej w sprawach niezwiązanych z prawem konkurencji
8.3.1.1. Pierwsze interpretacje
8.3.1.2. Trzy kryteria w sprawie Engel
8.3.1.3. Pojęcie hard-core‘owego prawa karnego w sprawie Jussila
8.3.2. Pojęcie oskarżenia w sprawie karnej w sprawach z zakresu prawa konkurencji
8.3.2.1. Pierwsze próby uzyskania interpretacji ETPCz
8.3.2.2. Wyrok w sprawie Menarini Diagnostics
8.3.2.3. Zdanie odrębne w wyroku w sprawie Menarini Diagnostics
8.4. Kierunki w orzecznictwie sądów unijnych
8.4.1. Pojęcie oskarżenia w sprawie karnej w orzecznictwie sądów unijnych
8.4.2. Trzy kryteria ze sprawy Engel w sprawie Łukasza Bondy
8.4.3. Wpływ wyroku w sprawie Menarini Diagnostics na orzecznictwo unijne w sprawach o naruszenia prawa konkurencji
8.4.4. Pojęcie pełnej sądowej jurysdykcji i pełnej skutecznej kontroli
8.5. Spór o klasyfikację czy o standardy
8.5.1. Droga do internalizacji standardów praw w UE
8.5.2. Nadanie mocy prawnie wiążącej Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej
8.5.3. Perspektywa przystąpienia Unii Europejskiej do EKPCz

Rozdział 9
Przestępstwa kartelowe. Między kryminalizacją tradycyjną a ukrytą
9.1. Uwagi wstępne
9.2. Amerykańskie korzenie kryminalizacji w sprawach kartelowych
9.3. Sankcje karne w niektórych krajowych systemach prawa konkurencji a prawo unijne
9.4. Podstawy kryminalizacji naruszeń kartelowych w wybranych państwach Unii Europejskiej
9.4.1. Austria
9.4.2. Czechy
9.4.3. Dania
9.4.4. Estonia
9.4.5. Francja
9.4.6. Grecja
9.4.7. Hiszpania
9.4.8. Holandia
9.4.9. Irlandia
9.4.10. Litwa
9.4.11. Niemcy
9.4.12. Portugalia
9.4.13. Rumunia
9.4.14. Słowenia
9.4.15. Szwecja
9.4.16. Węgry
9.4.17. Wielka Brytania
9.4.18. Włochy
9.5. Przestępstwo zmowy przetargowej w polskim systemie prawa karnego
9.5.1. Podstawy odpowiedzialności za zmowę przetargową z art. 305 polskiego kodeksu karnego
9.5.2. Możliwości wykorzystania art. 305 k.k. do zwalczania porozumień kartelowych
9.5.3. Porównanie zakresu bezprawności zmowy przetargowej z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i art. 305 k.k.
9.5.4. Przestępstwo zmowy przetargowej jako podstawa odpowiedzialności podmiotu zbiorowego
9.6. Penalizacja naruszeń kartelowych osób fizycznych w trybie administracyjnym w świetle polskiego projektu ustawy z 21 listopada 2012 r.
9.7. Czy warto iść w stronę kryminalizacji naruszeń kartelowych?
9.7.1. Rodzaje kar i ich skuteczność w sprawach kartelowych
9.7.1.1. Kara więzienia - czy skuteczna?
9.7.1.2. Grzywna
9.7.1.3. Dyskwalifikacja dyrektora
9.7.2. Działania odszkodowawcze
9.7.3. Czynniki przesądzające o skuteczności odpowiedzialności karnej za naruszenia
9.7.4. Kryminalizacja karteli a specyfika kompetencji organów w państwach UE
9.7.5. Znaczenie indywidualnego zawiadomienia o naruszeniu (whistle blowing programmes)
9.8. Wnioski

Rozdział 10
Zbieg podstaw odpowiedzialności w sprawach kartelowych a zasada proporcjonalności i zasada ne bis in idem
10.1. Uwagi wstępne
10.2. Główne warianty zbiegu podstaw odpowiedzialności związanej z sankcjami penalnymi
10.3. Zbieg odpowiedzialności cywilnej z "penalną"
10.4. Reasumpcja postępowania a zasada ne bis in idem
10.5. Zasada proporcjonalności i zasada ne bis in idem
10.5.1. Zasada proporcjonalności
10.5.2. Zasada ne bis in idem
10.6. Zbieg podstaw odpowiedzialności powiązany z zastosowaniem prawa unijnego
10.6.1. Zbieg podstaw odpowiedzialności w krajowym i w unijnym prawie konkurencji
10.6.2. Zbieg podstaw odpowiedzialności w unijnym prawie konkurencji i w systemach prawnych państw spoza UE
10.6.2.1. Sprawa Archer Daniels Midland Co. i Archer Daniels Midland Ingredients
10.6.2.2. Sprawy: Showa Denko KK, SGL Carbon AG, Tokai Carbon
10.6.3. Zbieg podstaw odpowiedzialności w krajowym i unijnym prawie konkurencji w odniesieniu do różnego obszaru lub czasu
10.7. Zbieg podstaw odpowiedzialności w systemie paralelnych kompetencji organów państw członkowskich Unii Europejskiej
10.8. Zbieg podstaw odpowiedzialności w krajowym systemie prawa
10.8.1. Zbieg odpowiedzialności karnej z odpowiedzialnością administracyjną w świetle orzecznictwa ETPCz i Trybunału
Sprawiedliwości
10.8.2. Zbieg odpowiedzialności administracyjnej i karnej z tytułu zmowy przetargowej
10.8.3. Zbieg odpowiedzialności osoby fizycznej będącej przedsiębiorcą z tytułu różnych deliktów administracyjnych
10.8.4. Zbieg odpowiedzialności z tytułu deliktu administracyjnego i z tytułu naruszenia ustawy o odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
10.8.5. Problematyka zbiegu odpowiedzialności administracyjnej z odpowiedzialnością karną w polskim piśmiennictwie
10.8.6. Przypadki podwójnego karania - kierunki orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
10.9. Wnioski

Rozdział 11
Perspektywy współpracy na rzecz kryminalizacji karteli po wejściu w życie Traktatu z Lizbony
11.1. Uwagi wstępne
11.2. Ewolucja zasad współpracy w sprawach karnych w świetle postanowień TFUE
11.3. Możliwości kryminalizacji karteli na szczeblu unijnym w obrębie dawnego I filaru - przed Traktatem z Lizbony
11.4. Możliwości działań na rzecz kryminalizacji karteli w ramach współpracy państw UE w sprawach karnych w obrębie dawnego III filaru -
przed Traktatem z Lizbony
11.5. Współczesne perspektywy kryminalizacji karteli na szczeblu unijnym
11.6. Współczesne możliwości działań na rzecz kryminalizacji karteli w ramach współpracy państw UE w sprawach karnych
11.6.1. Wprowadzenie
11.6.2. Pojęcie i funkcja norm minimalnych w rozumieniu art. 83 TFUE
11.6.3. Różnorodność podstaw przyjmowania dyrektyw w TFUE
11.6.4. Czy art. 83 ust. 1 TFUE może być podstawą działań na rzecz kryminalizacji karteli w państwach UE?
11.6.5. Czy art. 83 ust. 2 TFUE może być podstawą działań unijnych na rzecz kryminalizacji karteli w państwach członkowskich?
11.7. Przyszłe funkcje Prokuratury Europejskiej a możliwości rozszerzenia jej kognicji na zwalczanie karteli
11.8. Wnioski

Rozdział 12
Programy zgodności (compliance) - nowa forma zapobiegania kartelom
12.1. Istota i cele programów zgodności
12.2. Praktyczne aspekty programów zgodności w przedsiębiorstwach
12.3. Rozwój programów zgodności
12.3.1. Różnorodność rozwiązań w programach zgodności
12.3.2. Compliance matter - przewodnik Komisji dla przedsiębiorstw
12.4. Wpływ programów zgodności na wymiar kary w świetle orzecznictwa unijnego

Podsumowanie i wnioski końcowe
I. W poszukiwaniu nowych rozwiązań prawnych - perspektywy kryminalizacji karteli
II. Potrzeba wykorzystania w prawie antymonopolowym dorobku prawa karnego dotyczącego postaci zjawiskowych
III. Potrzeba wypracowania zasad dotyczących podmiotowego umiejscowienia odpowiedzialności za naruszenia prawa konkurencji
IV. Potrzeba umocnienia gwarancyjnej funkcji zasad stosowania kar pieniężnych
V. Leniency
VI. Uwagi krytyczne nt. zasady ne bis in idem w prawie unijnym
VII. Nierozwiązane problemy zbiegu odpowiedzialności za przestępstwa i delikty administracyjne w prawie krajowym
VIII. Perspektywy kryminalizacji karteli po Traktacie z Lizbony
IX. Perspektywy dochodzenia odszkodowań przez podmioty pokrzywdzone praktykami kartelowymi
X. Przyszłość zwalczania karteli należy do compliance
XI. Dalszy rozwój współpracy międzynarodowej

Bibliografia

Summary

512 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa twarda