Pomiędzy ukraińskością a sowieckością
Ukraińcy, Rosjanie i Bułgarzy na Zaporożu
Recenzowana książka jest przykładem wartościowej
analizy rekonstrukcji tożsamościowych i świadomości narodowej w warunkach zmiany
społecznej. Przy tym stanowi interesujące studium przypadku wielokulturowej
społeczności Zaporoża. Nie mam wątpliwości, że wzbogaca ona naukową wiedzę o
tożsamościowych następstwach zmian społecznych. Co więcej, jest ona oparta na
badaniach terenowych przeprowadzonych zgodnie ze współczesnym kanonem.
Z recenzji dr hab. Dariusza Niedźwiedzkiego
Praca jest dojrzałym studium socjologicznym polegającym na wykorzystaniu znanych
kategorii badawczych do diagnozy stanu świadomości narodowej na pograniczu ukraińsko-
-rosyjskim, a więc na zupełnie nowym z polskiego punktu widzenia obszarze badawczym.
Oznacza to, że główną wartość naukową, merytoryczną rozprawy upatruję w jej
warstwie empirycznej, w postaci przeprowadzonych bardzo rzetelnie badań terenowych na
mało znanym pograniczu ukraińsko-rosyjskim, z wykorzystaniem metod i technik o
charakterze jakościowym, co pozwoliło Autorce dotrzeć do autentycznych postaw i
motywacji narodowo-etnicznych mieszkańców społeczności lokalnych ulokowanych na
ukraińsko- -rosyjskim pograniczu. Jeżeli podkreśliłem, że podstawową wartość pracy
upatruję w jej części empirycznej, że jest ona najważniejsza, to nadto dlatego, iż
może ona stanowić bardzo dobre źródło do późniejszych może nieco innych
interpretacji stanu i przeobrażeń ukraińskiej świadomości narodowej.
Z recenzji prof. dr hab. Andrzeja Sadowskiego
Alla Karnaukh
- socjolog, badacz terenowy, pracownik Instytutu Filozofii
i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. W 2013 r. obroniła doktorat
w Instytucie Socjologii na Uniwersytecie Rzeszowskim. Jej zainteresowania naukowe
związane są z socjologią narodu, grup etnicznych, ze szczególnym uwzględnieniem
problematyki pogranicza, mniejszości narodowych i społeczności wielokulturowych. Jej
publikacje m.in. dotyczą współczesnych stosunków polsko-ukraińskich, funkcjonowania
społeczeństwa obywatelskiego oraz struktur demokratycznych na Ukrainie.
Wstęp
.
7
Uwagi metodologiczne
.
11
Rozdział I
Naród państwowy a naród kulturowy. Uwagi teoretyczne
19
1.1. Naród. Podstawowe dylematy
.
21
1.2. Ukraińscy badacze wobec problematyki narodowej
29
1.3. Grupa etniczna
.
35
Rozdział II
Świadomość narodowa jako element organizujący naród
. 39
2.1. Świadomość narodowa – próba zdefiniowania
39
2.2. Dylematy badawcze związane z tożsamością
. 46
2.3. „Wielość światów” przeciwko idei „jednego świata”. O kształtach tożsamości
we współczesnym świecie
50
Rozdział III
Pogranicze jako obszar konstruowania świadomości narodowej
. 53
3.1. Podstawowe zagadnienia dotyczące pojęcia oraz zjawiska pogranicza
53
3.2. Kilka uwag dotyczących wielokulturowości
60
3.3. Od narodu etnicznego do narodu symbolicznego. Podsumowanie rozważań teoretycznych
.
63
Rozdział IV
Kształtowanie się narodu ukraińskiego do 1991 roku
67
4.1. Historyczne korzenie współczesnej Ukrainy
70
4.2. Ukraina w XX wieku
76
4.3. Koncepcja „narodu sowieckiego”
81
Rozdział V
Problemy narodowe niepodległej Ukrainy
. 87
5.1. Niepodległa Ukraina. „Ukraiński projekt”
. 87
5.2. Problemy ideologiczne dzisiejszej Ukrainy. Budowa społeczeństwa obywatelskiego
93
5.3. Regulacje prawne stosunków narodowościowych
96
5.4. Zróżnicowanie etniczne i sytuacja językowa na Ukrainie
. 102
5.5. Naród Ukrainy jako naród państwowy. Podsumowanie
108
Rozdział VI
Charakterystyka Zaporoża jako regionu pogranicza etnicznego
111
6.1. Aspekt przestrzenny pogranicza ukraińsko-rosyjskiego
111
6.2. Historyczne oraz społeczne uwarunkowania Zaporoża
. 114
6.3. Charakterystyka badanych społeczności lokalnych
128
6.4. Zróżnicowanie kulturowe. Społeczności lokalne Zaporoża na
przykładzie Berdiańska i okolicznych wsi
141
6.5. Główne cechy pogranicza ukraińsko-rosyjskiego
. 162
6.6. Pogranicze ukraińsko-rosyjskie jako przykład współczesnego pogranicza.
Podsumowanie
.
169
Rozdział VII
Typy świadomości narodowej
175
7.1. Ukraińcy bułgarskiego pochodzenia
. 181
7.2. Ukraińcy i Rosjanie – typy tożsamości oraz kultury narodowej .
204
Rozdział VIII
Świadomość narodowa na Zaporożu. Szczegółowe dane o dystynkcji kulturowej
.
225
8.1 Pozytywne wartościowanie wielokulturowości
. 228
8.2. Oswojony obcy. Zasada „jednej drużyny”
. 236
8.3. Modele ukraińskiej świadomości narodowej
. 246
Zakończenie
.
257
Bibliografia
269
Summary: Between Ukrainianness and Sovietness: Ukrainians,
Russians, and Bulgarians of the Zaporozhe Borderlands .
281
282 strony, Format: 14.5x20.0cm, oprawa miękka
