Pochwała wątpliwości
Jak mieć przekonania i nie stać się fanatykiem
Największą zaletą „Pochwały wątpliwości” jest odwaga przypominania rzeczy
najważniejszych i dlatego – tak łatwo zapominanych. Przede wszystkim – obrona
uniwersalnych, ponadczasowych osiągnięć myśli ludzkiej przed z jednej strony
fundamentalizmem (zarówno religijnym jak I świeckim), a z drugiej przed
wszechogarniającym relatywizmem i tak modnym dzisiaj postmodernizmem.
Jak piszą autorzy Każdy światopgląd jakoś umiejscawia człowieka. Fundamentalizm
czyni to zarówno w wersji rekonkwisty, jak i w wersjach subkulturowych. Tożsamość ma
być uważana za rzecz oczywistą, wyposażoną w oczywistą słuszność. I dalej Jeżeli
ktoś ceni wolność oraz społeczeństwo, w którym wolność została
zinstytucjonalizowana przez liberalną demokrację I konstytucyjne państwo fundamentalizm
musi postrzegać jako poważne zagrożenie.
Fundamentalizm, czy to religijny, czy świecki, jest zawsze wrogiem wolności.Ale z
drugiej strony czeka na nas pułapka sceptycyzmu, relatywizmu czy postmodernizmu
(wszelkich -izmów). Wedle Bergera I Zijdervelda większość teorii postmodernizmu
twierdzi, że wszystkie interpretacje są równorzędne, co oczywiście zwiastowałoby
koniec wszelkich badań naukowych historii i społeczeństwa. Niektórzy teoretycy
postmodernizmu utrzymują, że poza tymi interpretacjami nic nie istnieje, co jest bliskie
klinicznej definicji schizofrenii, stanu, w którym człowiek nie jest w stanie odróżnić
rzeczywistości od własnych fantazji. Mówiąc prościej, istnieje ogromna różnica
między postmodernizmem a socjologią nauki, rozumianą jako nauka empiryczna.Wszystkie
postacie relatywizmu przeczą zdroworozsądkowemu doświadczaniu codziennego życia...Czy
mamy zatem wyjście z pułapki zastawionej na nas przez z jednej strony fundamentalizm a z
drugiej relatywizm? Tak odpowiadają autorzy: tym wyjściem jest Pochwała wątpliwości.
Wstęp
Podziękowania
1. Wielu bogów nowoczesności
Jaki jest obecny stan sekularyzacji na świecie?
Czym jest różnorodność i co oznacza dla jednostek i społeczeństwa?
Jaki wpływ ma na nas przejście od ślepego losu do wolnego wyboru?
Jak pluralizm wpływa na religię w odniesieniu
do jednostek i zbiorowości?
2. Dynamika relatywizacji
Czym jest relatywizacja?
Jakimi poznawczymi mechanizmami obronnymi dysponujemy i dlaczego są one potrzebne?
W jaki sposób relatywizacja manifestuje się w religii?
Co oznacza "dialektyka relatywizacji"?
3. Relatywizm
Jak relatywizacja wpływa na postrzeganie religijnych i moralnych "innowierców"?
Czym jest postmodernizm i jak się wpisuje w zachodni światopogląd?
Jak relatywiści unikają relatywizacji siebie samych?
Co jest złego w relatywizmie?
4. Fundamentalizm
Jak powstało określenie "fundamentalizm"?
Jakie są cechy charakterystyczne współczesnego fundamentalizmu?
Jak mają się do siebie fundamentalizm i relatywizm?
Jak wygląda fundamentalizm na małą i dużą skalę?
Jakie żądania wysuwają zazwyczaj grupy fundamentalistów?
Jaka jest ostateczna cena fundamentalizmu?
5. Pewność i wątpliwość
Czy nie istnieją prawdy absolutne?
Jak "prawdziwi wyznawcy" radzą sobie z wątpliwościami?
Czym więc są wątpliwości?
Czy wątpliwości to sąd typu wszystko albo nic?
Co odróżnia prawdziwe wątpliwości od czystego cynizmu?
Czy można mieć wątpliwości, nie popadając w relatywizm?
6. Granice wątpliwości
Kiedy i jak dalece powinno się podawać w wątpliwość same wątpliwości?
Jak można osiągnąć moralną pewność?
Co wnosi do dyskusji antropologia filozoficzna?
Czy moralność jest częścią "natury ludzkiej"?
Czy moralność to po prostu postępowanie zgodne z zasadami?
Jak można zachować w społeczeństwie atmosferę zdrowych wątpliwości?
7. Polityka umiaru
Co oznacza "polityka umiaru"?
Czym jest wolność, do której mają prawo wszystkie istoty ludzkie?
Czy wolność i godność człowieka można zinstytucjonalizować?
Jak działa etyka umiaru?
Indeks
164 strony, Format: 12.5x19.5cm, oprawa miękka