Dwie czê¶ci Prus
Studia z dziejów Prus Ksi±¿êcych i Prus Królewskich w XVI i XVII wieku
Ksi±¿ka traktuje o dziejach Prus, które w wyniku wojny trzynastoletniej (1454-1466)
miêdzy zakonem krzy¿ackim a Polsk±, na mocy traktatu pokojowego zawartego w Toruniu
(1466) podzielono na dwie czê¶ci.
Pomorze Gdañskie, odt±d nazywane Prusami Królewskimi lub Prusami Polskimi, wraz z
Warmi± przypad³o Polsce, natomiast pozosta³e ziemie pruskie (tzw. Prusy Krzy¿ackie)
pozosta³y pod panowaniem Zakonu.
Kolejna wojna Polski z zakonem krzy¿ackim (1519-1521) zakoñczy³a siê pokojem w
Krakowie (1525), który przewidywa³ sekularyzacjê pañstwa zakonnego w Prusach i
utworzenie tam ¶wieckiego ksiêstwa – Prus Ksi±¿êcych. Prusy Królewskie i Prusy Ksi±¿êce
w XVI i XVII wieku by³y jednak nadal w jakim¶ stopniu owymi „dwiema czê¶ciami”
dawnej ca³o¶ci. Prawie wszystkie studia publikowane w tym tomie bezpo¶rednio lub
po¶rednio traktuj± o procesie „schodzenia siê” czy te¿ „rozchodzenia siê”
tych czê¶ci. W XVI stuleciu przebieg i tempo tego procesu by³y warunkowane przez trzy
sta³e elementy - Prusy Ksi±¿êce, Prusy Królewskie i ca³± Polskê, w XVII wieku
doszed³ czwarty – Brandenburgia. St±d w ksi±¿ce znalaz³y siê tak¿e studia
omawiaj±ce proces „zrastania siê” – bo on ostatecznie przewa¿y³ – zarówno
Prus Królewskich z Rzeczpospolit± Polsk±, jak i Prus Ksi±¿êcych z Brandenburgi±.
Przedmowa . 7
Przedmowa do II wydania 11
Wykaz czê¶ciej stosowanych skrótów . 13
Powstanie poczucia krajowej odrêbno¶ci w Prusach i jej rozwój w XV i XVI wieku
. 15
Prusy Królewskie a Prusy Krzy¿ackie, a potem Prusy Ksi±¿êce w XV i XVI wieku.
Izolacja czy gospodarcze i polityczne zbli¿enie? . 27
Ho³d pruski 1525 roku. Ostateczna likwidacja zakonu krzy¿ackiego w Prusach . 43
Polityka Prus Ksi±¿êcych wobec Polski za czasów ksiêcia Albrechta . 53
Prusy Ksi±¿êce, Polska i Rzesza w czasach ksiêcia Albrechta 71
Stany Prus Królewskich a Rzeczpospolita Polska w latach 1526–1660 . 87
Prusy Królewskie a pañstwo prusko-brandenburskie w latach 1525–1772 107
Prawo che³miñskie w Prusach Krzy¿ackich (1466–1525) i Prusach Ksi±¿êcych
(1525–1620) . 125
Ostatnie stadium reformy monetarnej w Prusach Królewskich i Ksi±¿êcych (1530–1531) .
149
Polityka celna Prus Królewskich i Prus Ksi±¿êcych w latach 1525–1548 . 181
Wspólna obrona Prus Królewskich i Prus Ksi±¿êcych na wypadek obcej agresji w latach
1525–1548 197
Reformacja w Prusach Ksi±¿êcych . 209
Marcin Luter a reformacja w Prusach Ksi±¿êcych i Prusach Królewskich 219
Prusy Ksi±¿êce a reformacja w Polsce 229
Ekspansja kultury polskiej na Prusy Ksi±¿êce w XVI wieku 241
Jan Kochanowski w Królewcu 253
Nota bibliograficzna . 265
Indeks osobowy 269
Indeks geograficzny . 283
288 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa twarda z obwolut±