Filozofia oświecenia
Radykalizm - religia - kosmopolityzm
Tematem książki jest próba nowego spojrzenia na epokę Oświecenia, w której biorą
początek idee mające znaczenie dla formowania się kultury i świadomości zbiorowej współczesnych
czasów.
Zawiera ona artykuły napisane przez grono najwybitniejszych światowych i polskich
badaczy Oświecenia, którzy - przedstawiając nowe interpretacje filozofii i kultury tego
okresu - uważają, że warto ponownie sięgnąć do tej epoki by zrozumieć procesy, które
zachodzą we współczesnym społeczeństwie.
Książka ukazuje aktualny stan debaty na temat źródeł ideowych epoki, uwypuklając
przy tym różnice w obrębie Oświecenia europejskiego i amerykańskiego. Przedstawia
oryginalne interpretacje odbiegające od dotychczasowych utartych schematów ujmowania
relacji między religią, moralnością, sferą publiczną i państwem, a także ukazuje
nowatorstwo oświeceniowej refleksji nad relacjami między etyką i polityką.
Autorzy tekstów omawiają zapoczątkowane w czasach Oświecenia dyskusje nad miejscem
religii w życiu publicznym, charakteryzują zróżnicowany nurt jakim było Oświecenie
chrześcijańskie, rozważają też problem kosmopolityzmu czy proces kształtowania się
nowoczesnych demokracji pod wpływem przemian wniesionych przez rewolucję francuską, a
także pojęcie radykalizmu, które stanowi ważny, ale nie jedyny wyróżnik tej epoki,
bowiem z dzisiejszego punktu widzenia kluczowe znaczenie dla kształtowania się
nowoczesności mają przede wszystkim oświeceniowe idee tolerancji i praw człowieka.
Książka dostarcza gruntownej wiedzy o epoce Oświecenia, przydatnej nie tylko dla
historyków filozofii, lecz także dla szerokiego grona humanistów oraz badaczy społecznych,
studiujących filozofię, historię idei czy historię, oraz literaturoznawstwo i
kulturoznawstwo.
Justyna Miklaszewska i Anna Tomaszewska
Wstęp 9
Część I Radykalizm i egalitaryzm Oświecenia
Jonathan Israel, „Radykalne Oświecenie” – peryferie, centrum czy główne
oblicze Oświecenia za oceanem (1650–1850)? 17
Margaret C. Jacob, Jak bardzo radykalne było Oświecenie i co oznacza „radykalne”?
46
James Schmidt, Niemieckie oświecenie 65
Jakub Szczepański, Odpowiedź Kanta na pytanie: czym jest oświecenie?
95
Howard Williams, Oświeceniowa krytyka Dialektyki oświecenia 109
Zbigniew Kuderowicz, Oświecenie a egalitaryzm 125
Beth Lord, Koncepcja równości w Traktacie teologiczno-politycznym Spinozy
142
Część II Oświeceniowa filozofia religii
Stanisław Janeczek, Religia w kulturze Oświecenia: Oświecenie chrześcijańskie
171
Jolanta Żelazna, Kartezjańska metoda badania Pisma Świętego w Traktacie
teologiczno-politycznym 187
Edwin Curley, Ożywianie Leo Straussa 218
Justyna Miklaszewska, Oświeceniowa filozofia religii: Newton i Locke
265
Sabina Kruszyńska, Écrasez l’infâme: filozofia religii Woltera i les philosophes
289
Anna Tomaszewska, Bóg Spinozy w pismach przedkrytycznych Kanta
305
Bert van Roermund, Religia obywatelska jako podstawa demokracji u Rousseau
330
Bogdan Szlachta, Rafał Olszowski, Filozofia religii Edmunda Burke’a a Oświecenie
352
Część III Kosmopolityzm, etyka i polityka
Steven Nadler, O życiu innych ludzi i życzliwości jako racjonalnej cnocie według
Spinozy 373
Przemysław Gut, Oświecenie i radykalizm filozofii Spinozy
396
Barbara A. Markiewicz, Radykalizm Adama Smitha, czyli o software’owej
wersji Oświecenia 413
Marek Drwięga, Zło w epoce rozumu. Wolter i Kant 429
Jens Timmermann, Kant – konserwatysta czy radykał? 443
Kenneth Westphal, Oświecenie, rozum i uniwersalizm: intuicje krytyczne Kanta
456
Maciej Chmieliński, Kosmopolityczny realizm oświeceniowej koncepcji Immanuela Kanta
485
Summary
The Philosophy of the Enlightenment: Radicalism – Religion – Cosmopolitanism
517
Nota o autorach 522
Bibliografia 523
Indeks 545
560 stron, Format: 15.5x23.5cm, oprawa miękka