Miejsce religii w społeczeństwie
W poszukiwaniu nowego programu badawczego socjologii religii
Miejsce religii w społeczeństwie to książka zawierająca analizę sposobów, w
jakie teorie socjologiczne opisują relacje religii do innych obszarów życia
społecznego.
Punktem wyjścia stała się diagnoza kryzysu socjologii religii, zafiksowanej na
problemie sekularyzacji i odizolowanej od głównego nurtu socjologii.
Celem pracy Sławomira Mandesa jest uporządkowanie socjologicznej refleksji
teoretycznej na temat religii, przemyślenie powodów zaistniałego kryzysu oraz
ustalenie, czy idee, które kiedyś wydawały się trafne, przejdą weryfikację
konfrontacji z ponownym ich odczytaniem. Autor w systematyczny sposób analizuje dzieła
klasyków – Émile’a Durkheima i Maxa Webera, ale jego uwaga koncentruje się na
pracach Talcotta Parsonsa, Petera L. Bergera i Thomasa Luckmanna, czyli tych uczonych, których
twórczość przypadła na drugą połowę XX i początek XXI wieku. Rozpatrywane są
spory wokół sekularyzacji i możliwości, jakie dla socjologii religii otwiera dorobek
Niklasa Luhmanna. Książkę kończy rozdział pokazujący, jak teoria Luhmanna może być
rozwijana i przekształcana w program badawczy komunikacyjnej teorii religii.
Książka napisana jest w sposób bardzo przyjazny dla Czytelnika. (…) Może być
czytana na dwa sposoby: jako przystępnie napisany podręcznik klasycznych i współczesnych
teorii socjologii religii lub – przez bardziej wyrobionych Czytelników – jako okazja
do przypomnienia sobie i odświeżenia tych teorii oraz zinterpretowania ich, wspólnie z
Autorem, na nowo. Wielu Czytelników z tej drugiej grupy na pewno będzie zdziwionych, jak
poglądy przypisywane autorom tych teorii są w dyskursie socjologicznym upraszczane i
trywializowane.
z recenzji dr. hab. prof. UW Wojciecha Pawlika
Dr Sławomir Mandes – socjolog, pracuje w Instytucie Socjologii
Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się teorią socjologiczną, socjologią religii,
problematyką życia lokalnego i lokalnej polityki społecznej opisywaną i analizowaną z
różnych perspektyw teoretycznych i empirycznych.
Autor książek (m.in. Kapitał społeczny w małych miastach [współautor C. Trutkowski]
2005, Świat przeżywany w socjologii 2012) i wielu artykułów.
Wprowadzenie
Rozdział 1. Wybrane dziewiętnastowieczne ujęcia miejsca religii w
społeczeństwie
1.1. Karola Marksa poglądy na miejsce religii w społeczeństwie
1.2. Religia jako sposób poznawania świata - teoria Edwarda B. Tylora
1.3. Od magii do religii - poglądy Jamesa Frazera
1.4. Religia jako siła integrująca społeczeństwo - Auguste Comte
1.5. Dziewiętnastowieczne poglądy na proces sekularyzacji
Rozdział 2. Klasyczna socjologia religii: dwie wizje
2.1. Religia jako forma społecznej integracji - Emile Durkheim
2.2. Religia jako czynnik zmiany społecznej - Max Weber
Rozdział 3. Religia jako uniwersalne wartości: próba wielkiej syntezy Talcotta
Parsonsa
3.1. Główne założenia teorii Parsonsa - model analizy miejsca religii w
społeczeństwie
3.2. Ewolucja religii: od społeczeństw pierwotnych do Anglii
3.3. Religia w nowoczesnym społeczeństwie: przypadek USA
Rozdział 4. Subiektywistyczne koncepcje religii
Rozdział 5. Antyredukcjonistyczna koncepcja socjologii religii - Peter L. Berger
5.1. Miejsce religii w świecie z punktu widzenia fenomenologicznej socjologii wiedzy
5.2. Substancjalna definicja religii a konstruktywizm
5.3. Sekularyzacja, pluralizm i nowoczesne społeczeństwo
5.4. Między sekularyzacją religii a pluralizacją świadomości
Rozdział 6. Fenomenologiczna synteza - Thomas Luckmann
6.1. Protosocjologia
6.2. Religia jako forma transcendencji
6.3. Uspołecznianie transcendencji jako funkcja religii
6.4. Ewolucja religii - jej indywidualizacja i prywatyzacja
6.5. Ograniczenia subiektywistycznej koncepcji religii
Rozdział 7. Teorie sekularyzacji, czyli pomieszanie języków
7.1. Socjologiczne teorie sekularyzacji
7.2. Krytyka tezy o sekularyzacji
7.3. Izolacja teorii sekularyzacji
Rozdział 8. Nowe otwarcie: w stronę komunikacyjnej teorii religii
8.1. Elementy teorii systemów
8.2. Problem ze zdefiniowaniem religii
8.3. Ewolucja religii w społeczeństwach zorganizowanych segmentarycznie
8.4. Ewolucja religii w społeczeństwach zorganizowanych stratyfikacyjnie
8.5. Ewolucja religii w społeczeństwach funkcjonalnie zróżnicowanych
Rozdział 9. W stronę komunikacyjnej teorii religii
Bibliografia
Indeks nazwisk
364 strony, Format: 15.0x21.0cm, oprawa miękka